اهمیت تغذیه در بارداری

بارداری یکی از مهم ترین مراحل و تجربه های زندگی است که نیازمند توجه و مراقبت های زیادی است اهمیت تغذیه در بارداری به هیچ عنوان قابل چشم پوشی نیست زیرا باعث حفظ سلامت جسمی مادر، در نهایت سلامت جنین و کودک تأمین می گردد. 

اهمیت تغذیه در بارداری امری انکارناپذیر و بسیار حائز اهمیت است. تغذیه سالم در بارداری هم برای مادر و هم برای جنین فواید زیادی به همراه دارد. در این مطلب از مجله اینترنتی مام قصد داریم تا به اهمیت تغذیه بارداری و نقش تغذیه مادر بر سلامت جنین بپردازیم.  

فواید تغذیه‌ سالم در بارداری

سالم بودن تغذیه بارداری، فواید زیادی هم برای مادر و هم برای جنین به همراه دارد که عبارتند از:

فواید تغذیه‌ سالم برای جنین

کمک به داشتن وزن مناسب نوزاد در هنگام تولد، تقویت تکامل مغز جنین، کاهش خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند نقص لوله‌ی عصبی یا اسپینابیفیدا و تأثیر در الگوی تغذیه‌ای مناسب کودک پس از تولد.

فواید تغذیه‌ سالم برای مادر

کاهش خطر ابتلا به برخی از مشکلات بارداری (مانند کم‌خونی، دیابت بارداری، پره اکلامپسی و غیره)، کاهش خطر بروز بعضی از عوارض بارداری (تهوع صبحگاهی، خستگی، یبوست و غیره)، ایجاد تعادل در حالات روحی مادر، جلوگیری از زایمان زودرس و کاهش سریع‌تر وزن پس از زایمان.

بسیاری از افراد، غذا خوردن زیاد را نشانه‌ داشتن سلامتی می‌دانند اما بر خلاف این تصور، دریافت کالری بیش از حد نیاز، عوارض مختلفی نظیر ابتلا به دیابت، فشار خون و چاقی مادر و کودک را در آینده به همراه خواهد داشت و بر سلامت هم مادر و هم کودک تأثیرگذار می باشد.

تاثیر تغذیه‌ بر هوش جنین

در بسیاری از تحقیقات، تأثیر تغذیه‌ مادر بر هوش کودک ثابت شده است.

از جمله مواد غذایی که بر رشد هوش جنین موثر هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کشمش، مویز، دانه‌ها و مغزها؛
• برخی از ریزمغذی‌ها مانند آهن و اسیدفولیک (منابع اسیدفولیک شامل گوشت، سبزیجات، مغزها و جگر می باشد)؛
• موادی که کمبودشان در بدن باعث کاهش رشد مغزی می‌شود نظیر ویتامین D، پروتئین و روی (منابع روی شامل انواع سبزیجات به خصوص سبزیجات ریشه‌ای، پیاز و غذاهای دریایی به خصوص ماهی‌های آب شور می‌باشد).

تاثیر تغذیه‌ بر هوش جنین امری اجتناب ناپذیر است و اکثر پزشکان ماهی را به دلیل وجود امگا 3 توصیه می‌کنند.

در چه مواردی انجام مشاوره‌ تغذیه در بارداری توصیه می‌شود؟

در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، بهتر است جهت دریافت رژیم بارداری تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرید:

• بارداری در سن کمتر از 19 سال؛ 
• بارداری دوقلویی یا چندقلویی؛
• داشتن سابقه چندین زایمان با فاصله‌ کوتاه از هم؛
• داشتن رژیم گیاه‌خواری. 

مواد غذایی که باید در تغذیه مادر در بارداری گنجانده شوند:

همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، ارتباط بارداری و تغذیه سالم مادر، امری انکارناپذیر است و از همین رو، پیروی از رژیم‌های غذایی مخصوص بارداری منطبق با شرایط بدنی شخص باعث کاهش عوارض مختلف ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای مادر و کودک می‌گردد.

جهت برقراری موثرترین ارتباط بین بارداری و تغذیه مادر، لازم است تا روزانه از تمامی گروه‌‌های غذایی استفاده نمایید. گروه‌های اصلی غذایی شامل موارد زیر است:

• نان، غلات و برنج؛
• میوه‌ها و سبزیجات؛
• لبنیات مانند شیر، ماست و پنیر؛
• گوشت قرمز و سفید، ماهی، حبوبات، تخم‌مرغ و دانه‌ها؛
• چربی‌ها، روغن‌ها و قندها. 

انرژی مورد نیاز بارداری و تغذیه مادر

میزان دریافت کالری روزانه در سه ‌ماه‌ اول بارداری، 150 کیلوکالری و از ابتدای سه ‌ماهه‌ دوم تا انتهای بارداری، روزانه 350 کیلوکالری بیشتر از میزان کالری مورد نیاز مادر در قبل از بارداری است.

 از جمله علل افزایش کالری مورد نیاز مادر در تغذیه بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تأمین انرژی مورد نیاز دستگاه قلبی عروقی مادر؛
• تأمین انرژی مورد نیاز رشد جنین، جفت و رحم؛
• افزایش وزن مادر؛
• جلوگیری از مصرف پروتئین جهت کسب انرژی.

پروتئین

گروه غذایی پروتئین باعث حفظ بافت ‌های بدن مادر و جلوگیری از تحلیل عضلات، رشد جنین، تشکیل جفت، خون و مایع آمنیوتیک (آب دور جنین) می شود؛ میزان مصرف روزانه‌ی پروتئین‌ها باید 15 گرم بیشتر از میزان مصرف آن قبل از بارداری باشد.

منابع پروتئین شامل گوشت قرمز، گوشت سفید (مرغ و ماهی)، تخم‌ مرغ، حبوبات، شیر و ماست، مغزها و سویا می باشد. برای ساخت، نگهداری و تکامل مغز و سیستم عصبی جنین مصرف ماهی های فاقد جیوه ضروری است، زیرا منبع غنی از پروتئین و اسیدهای چرب امگا 3 می‌باشد.

کربوهیدرات

کربوهیدرات ها بخش اعظم انرژی مورد نیاز روزانه را در تمام گروه‌های سنی تشکیل می‌دهند. همچنین فیبر مورد نیاز روزانه‌ افراد نیز با مصرف این گروه تأمین می‌شود. نکته‌ی قابل ذکر این است که مادر باردار باید از کربوهیدارت‌های دارای کالری پایین استفاده کند. مقدار مورد نیاز روزانه‌ کربوهیدرات در بارداری، 175 گرم می باشد. منابع کربوهیدرات شامل غلات سبوس‌دار (مانند برنج)، انواع نان، ماکارونی و بعضی از میوه‌ها.

چربی‌ها

مصرف چربی برای تکامل مغز کودک ضروری است، زیرا شامل اسیدهای چرب ضروری و DHA (یکی از اسیدهای چرب امگا 3 و عنصر اساسی برای مغز) است. اما چربی ها باید به مقدار کم مصرف شوند زیرا مغذی نبوده و انرژی بالایی تولید می‌کنند.

منابع غذایی حاوی چربی شامل تخم کتان، گردو، لوبیا، روغن زیتون و دانه‌ی سویا هستند.

ویتامین‌ها و املاح

مصرف ویتامین‌ها و املاح برای عملکرد طبیعی ارگان‌های مختلف بدن مادر باردار و جنین ضروری است. جهت تأمین انواع ویتامین‌های مورد نیاز، باید سبزیجات مصرف کنید. سبزیجات حاوی فیبر برای جلوگیری از یبوست نیز مفید هستند.

مصرف مولتی ویتامین در بارداری

همان‌طور که می‌دانید در طول بارداری نیاز مادر به انواع ویتامین‌ها و املاح معدنی افزایش پیدا می‌کند، به همین دلیل تأکید می‌شود مادر از رژیم غذایی مناسبی پیروی کند تا از این لحاظ دچار کمبود نشود.

ممکن است پزشک به دلایل مختلفی مصرف مولتی‌ ویتامین در بارداری را توصیه ‌کند. این دلایل عبارتند از: 

• عدم تعادل و تنوع کافی در رژیم غذایی روزانه مادر؛
• بارداری ‌های بدون فاصله و کاهش ذخایر بدن؛
• وضعیت نامناسب اقتصادی و به طبع آن دریافت ناکافی ویتامین‌ها؛
• بارداری دوقلویی یا چندقلویی؛
• گیاه‌خوار بودن مادر؛
• سیگاری بودن مادر باردار؛
• ابتلا به برخی از بیماری‌‌های خاص (تجویز ویتامین باید طبق توصیه‌ پزشک باشد)؛
• مصرف برخی از داروهای خاص؛
• وجود برخی از مشکلات بارداری مانند تهوع و استفراغ بارداری.

به طور کلی توصیه می‌شود مصرف مولتی ویتامین در بارداری تا پس از زایمان قطع نشود و خانم‌های باردار از هفته 16 بارداری تا سه ماه پس از زایمان، مولتی‌ ویتامین مصرف کنند. البته لازم است به خاطر داشته باشید که مصرف زیاد مکمل و ویتامین به معنای تغذیه‌ بهتر نیست، در نتیجه بدون مشورت و تجویز پزشک از هیچ نوع مکمل ویتامینی و گیاهی‌ استفاده نکنید.