عفونت مثانه در بارداری

همه افراد مستعد گرفتن عفونت ادراری هستند اما این مشکل در زنان به ویژه در دوران بارداری شایع‌تر است؛ زیرا وضعیت آناتومی دستگاه تناسلی زنان باعث می‌شود که باکتری‌ها به راحتی از واژن یا ناحیه رکتوم وارد دستگاه ادراری شوند. عفونت مثانه در دوران بارداری می‌تواند مسئله نگران‌کننده‌ای باشد و سبب آسیب به جنین شود. عفونت دستگاه ادراری (UTIs) که به عنوان عفونت مثانه نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع عفونت باکتریایی است که امروزه تشخیص داده می‌شود. 

تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً ۳۱ درصد از زنان باردار در طول دوران بارداری خود یک عفونت ادراری علامت‌دار یا بدون علامت را تجربه می‌کنند. منظور از عفونت مثانه در بارداری چیست؟ چه علائمی دارد؟ درمان آن چیست؟ در ادامه به پاسخ این سوالات خواهیم پرداخت.

عفونت مثانه در بارداری چیست؟

برای درک بهتر پاسخ این سوال، ابتدا بهتر است با اناتومی دستگاه تناسلی آشنا شویم. سیستم ادراری از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است؛ از جمله: 

• کلیه‎ ها؛ 
• حالب (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می‌رساند)؛
• مثانه؛
• مجرای ادرار (لوله کوتاهی که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد).

باکتری‌ها بیش‎تر مجاری ادراری را درگیر می‌کنند اما احتمال عفونت قسمت‌های دیگر سیستم ادراری-تناسلی از جمله مثانه هم وجود دارد. عفونت ادراری زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد دستگاه ادراری شده، تکثیر ‌شوند و باعث ادرار دردناک و علائم دیگر می‌شود. 

چرا زنان در بارداری مستعد عفونت مثانه هستند؟

عفونت مثانه در دوران بارداری می‌تواند مسئله‌ای نگران‌کننده باشد و سبب آسیب رسیدن به جنین شود. عفونت دستگاه ادراری (UTIs) که به عنوان عفونت مثانه نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع عفونت باکتریایی است که امروزه تشخیص داده می‌شود. بیش‌ترین زمانی که احتمال ابتلا به عفونت ادراری برای خانم‌ها وجود دارد، زمان بارداری آن‌هاست. برخی عوامل در دوران بارداری احتمال وقوع این مشکل را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، کلیه‌ها در دوران بارداری بزرگتر می‌شوند و رحم در حال رشد نیز می‌تواند حالب و مثانه را تحت فشار قرار دهد. به دلیل این فشرده‌سازی، تخلیه کامل مثانه در دوران بارداری دشوارتر می‌شود.

علاوه بر این، سطح پروژسترون و استروژن در دوران بارداری افزایش می‌یابد که می‌تواند مثانه و حالب را ضعیف کند. بارداری همچنین ترکیب ادرار را تغییر می‌دهد، اسیدیته را کاهش می‌دهد و مقدار پروتئین، هورمون‌ها و قند را در ادرار افزایش می دهد. قند اضافی می‌تواند رشد باکتری‌ها را در مثانه و ادرار تشویق کند. همه موارد فوق به افزایش احتمال ابتلا به عفونت مثانه در بارداری کمک می‌کند. مسئله نگران کننده این است که گاهی اوقات عفونت مثانه هیچ علامتی برای فرد ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل است که توصیه می‌شود همه زنان باردار در هفته ۱۲ تا ۱۶ یا در اولین ویزیت بارداری، آزمایش ادرار و کشت ادرار را انجام دهند. 

عفونت ادراری بدون علامت می‌تواند منجر به عفونت ادراری علامت‎دار یا حتی عفونت کلیه شود. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد که اگر عفونت‌های ادراری بدون علامت درمان نشوند، ۳۰ درصد زنان باردار به عفونت ادراری علامت‌دار مبتلا می‌شوند و نیمی از این زنان در نهایت پیلونفریت حاد (عفونت کلیه) تشخیص داده می‌شوند.

احتمال بروز عفونت مثانه در بارداری

احتمال ابتلا به عفونت ادراری در سه ماهه‌های مختلف بارداری، متفاوت است.

عفونت مثانه در سه ماهه اول بارداری

حدود ۴۱ درصد از عفونت‌های ادراری در سه ماهه اول بارداری تشخیص داده می‌شوند. از آنجایی که ابتلا به عفونت ادراری در سه ماهه اول بسیار رایج است، توصیه می‌شود که در اولین ویزیت بارداری، آزمایش ادرار و کشت ادرار انجام شود. 

عفونت مثانه در سه ماهه دوم بارداری

تقریباً نیمی از زنان باردار در سه ماهه دوم به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.

عفونت مثانه در سه ماهه سوم بارداری

در مقایسه با سه ماهه دوم، تعداد زنانی که در سه ماهه سوم دچار عفونت ادراری می‌شوند تقریباً نصف می‌شود. با این حال، طبق تحقیقات منتشر شده در Medical Science، ۸۰ تا ۹۰ درصد از عفونت‌های حاد کلیه در بارداری (که بسیاری از آن‌ها به دلیل پیشرفت UTI درمان نشده ایجاد می‌شوند) در سه ماهه دوم و سوم رخ می دهد. بنابراین توصیه می‌شود در سه ماهه سوم نیز کشت ادرار را تکرار شود.

علائم عفونت مثانه در بارداری چیست؟

تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۱۸ درصد از عفونت‌های ادراری و عفونت مثانه که در دوران بارداری رخ می‌دهند، عفونت‌های ادراری علامت‌دار هستند، به این معنی که عفونت ادراری علائم و نشانه‌های مشخصی دارد. 
از جمله علائم عفونت مثانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تکرر ادرار
• سوزش هنگام ادرار کردن
• دفع مقادیر کم ادرار
• ادرار کدر، قرمز یا صورتی رنگ
• ادرار بدبو
• درد لگن (معمولا در مرکز لگن)

ارتباط بین عفونت مثانه در بارداری و درد در بارداری

گاهی اوقات عفونت مثانه در بارداری خودش را با درد مثانه نشان می‌دهد اما باید در نظر داشته باشید که درد مثانه در بارداری علل دیگری هم می‌تواند داشته باشد و لزوما به خاطر وجود عفونت نیست. برای آگاهی از این علل می‌توانید به مقاله درد مثانه در بارداری مراجعه کنید تا اطلاعات کامل‌تری در این زمینه کسب کنید. 

آیا عفونت مثانه در دوران بارداری خطرناک است؟

عفونت ادراری و عفونت مثانه در بارداری ممکن است به سرعت به عفونت کلیه تبدیل شود، که می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از عفونت کلیه در زنان غیرباردار باشد. عفونت‌های شدید حتی می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی و سپسیس شود. علاوه بر عفونت کلیه، به نظر می‌رسد که داشتن عفونت ادراری در دوران بارداری احتمالاً عاملی در کاهش وزن جنین هنگام تولد باشد. براساس یک متاآنالیز که ژورنال Medicine منتشر شد، خطر ابتلا به پره اکلامپسی (یک عارضه بارداری که با فشار خون بالا مشخص می‌شود) در زنانی که در بارداری دچار عفونت ادراری می‌‎شوند بیشتر است.

آیا داشتن عفونت مثانه در دوران بارداری می‌تواند سبب آسیب به جنین شود؟

عفونت مثانه به خودی خود مستقیماً به نوزاد آسیب نمی‎رساند. این شکست در درمان عفونت ادراری یا عفونت مثانه است که می‌تواند باعث مواردی مانند زایمان زودرس یا به ندرت عفونت کیسه آمنیوتیک شود. به عنوان مثال، تحقیقات منتشر شده در American Family Physician نشان می‌دهد که درمان زنان باردار مبتلا به عفونت ادراری بدون علامت یا عفونت مثانه، بروز زایمان زودرس و نوزادان کم وزن را کاهش می‌دهد. به همین دلیل غربالگری و درمان فوری مهم و ضروری است.

راه درمان عفونت مثانه در بارداری چیست؟ 

درمان عفونت مثانه در بارداری مشابه نحوه درمان عفونت ادراری در زنان غیر‌باردار است؛ البته با چند تفاوت کلیدی! اول اینکه عفونت‌های ادراری بدون علامت که در سه ماهه اول بارداری تشخیص داده می‌شوند، باید با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان ‌شوند، در حالی که عفونت‌های بدون علامت زنان غیرباردار اغلب نیاز به درمان ندارد.  همچنین، داروهای آنتی‌بیوتیکی که برای درمان عفونت مثانه در بارداری استفاده می‌شود، اغلب با آنچه در دوران غیربارداری استفاده می‌شود، متفاوت هستند. زیرا برخی از آنتی بیوتیک‎‌ها وقتی در سه ماهه اول مصرف می‌شوند خطر بالقوه‌ای برای نقایص مادرزادی (آنسفالی، نقایص قلبی و شکاف کام) و آسیب به جنین ایجاد می‎‌کنند.