افتادگی رحم و بارداری

عضلات و رباط ‎های کف لگن از رحم، واژن، مثانه و بقیه اندام‌های لگنی حمایت می‌کنند و آن‎ها را در جای خود نگه می‎دارند. اگر این عضلات آسیب ببینند یا ضعیف شوند، دیگر نمی‎توانند به خوبی از اعضا حمایت کنند و در نتیجه ممکن است اعضای لگنی مثل رحم پایین بیایند و وارد واژن شوند. به این حالت افتادگی رحم یا Uterine Prolapse گفته می‏شود. 
موارد بسیار خفیف افتادگی رحم معمولا مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‎کند و به درمان نیاز ندارد. اما اگر افتادگی رحم تا حدی شدید باشد که ادرار کردن یا اجابت مزاج را برای فرد دشوار کند و در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کند، نیاز به درمان وجود دارد.  

مراحل مختلف افتادگی رحم

شدت افتادگی رحم، براساس میزانی که رحم از جای اصلی خود پایین آمده و وارد واژن شده، متفاوت است. 
مراحل افتادگی رحم عبارتند از: 
مرحله اول: رحم نسبت به جایگاه اصلی مقدار کمی پایین تر می آید؛
مرحله دوم: رحم به قسمت پایین واژن بیفتد؛
مرحله سوم: بخشی از رحم از واژن بیرون زده باشد؛
مرحله چهارم: تمام رحم از واژن بیرون زده باشد.

علت افتادگی رحم چیست؟ 

افتادگی رحم یک بیماری نسبتاً شایع است که در هر سنی ممکن است رخ بدهد اما خطر ابتلا به آن با افزایش سن، افزایش می‌یابد.
در کنار افزایش سن، هر عاملی که به عضلات لگن فشار مضاعف وارد کند می‎تواند خطر ابتلا به افتادگی رحم را افزایش دهد.
عوامل دیگری هم می‎توانند در ضعیف شدن عضلات لگن نقش داشته باشند، از جمله:  
• از دست دادن تون عضلانی در نتیجه یائسگی؛
• بارداری؛
• سابقه ی زایمان طبیعی مکرر؛
• چاقی؛
• سرفه مزمن؛
• یبوست مزمن(زور زدن بیش از حد به دلیل یبوست)؛
• جراحی ‎های قبلی لگن؛
• بلند کردن اجسام سنگین.

تاثیر افتادگی رحم بر باروری

موقعیت رحم تأثیر چندانی بر وضعیت باروری ندارد. با این حال ممکن است دستیابی به بارداری به طور طبیعی برای فرد دشوار شود. زیرا افتادگی رحم ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در رابطه جنسی شود. علاوه بر این، اگر افتادگی رحم به حدی باشد که از واژن بیرون آمده باشد، ممکن است احتمال باردار شدن کاهش یابد.
اما به هر صورت اگر تا به حال تجربه بارداری نداشته اید و علائم افتادگی رحم را دارید، قبل از اینکه برای بارداری اقدام کنید حتما به دنبال درمان افتادگی رحم باشید. خیلی از خانم ها حتی با وجود افتادگی رحم هم می‎توانند باردار شوند ولی افتادگی رحم و بارداری به صورت همزمان ممکن است برایتان خوشایند نباشد و بارداری پرخطری را تجربه نمائید.

افتادگی رحم در بارداری

افتادگی رحم در بارداری مسئله شایعی نیست اما بروز آن در دوران بارداری می‎تواند مشکلاتی را هم برای مادر و هم برای جنین ایجاد کند. افتادگی رحم ممکن است از قبل وجود داشته باشد یا به تازگی با احساس فشار واژن در بارداری شروع شود؛ چرا که خود بارداری یکی از عوامل مستعد کننده افتادگی رحم است. همچنین این احتمال وجود دارد که علائم افتادگی رحم در بارداری تشدید شود.  
در ادامه این مطلب در مورد علل افتادگی رحم در بارداری، علائم آن و راه‎های پیش‎گیری و درمان آن صحبت خواهیم کرد.

علل افتادگی رحم در بارداری

افزایش سطح کورتیزول و پروژسترون در دوران بارداری می‎تواند باعث شل شدن عضلاتی شود که رحم را نگه می‎دارد. 
همه افراد دچار به افتادگی رحم در بارداری، نمی شوند؛ در صورتی که عوامل مستعد کننده دیگری( مثل بارداری های مکرر و زایمان قبلی) از قبل وجود داشته باشد ممکن است مبتلا شود  بنابر این علل افتادگی رحم در بارداری مرتبط به عوامل آسیب زننده قبلی می باشد.

علائم افتادگی رحم در بارداری

افتادگی لگن در بارداری در صورتی که خفیف باشد، معمولا علائم واضحی ایجاد نمی‌کند. اما در صورتی که رحم بیش‌تر از موقعیت خود خارج ‌شود، می‌تواند به سایر اندام های لگنی مثل مثانه یا روده فشار وارد کند و علائمی مثل علائم زیر برای مادر ایجاد کند: 
• احساس فشار واژن در بارداری؛
• احساس سنگینی واژن در بارداری(احساس پری واژن)؛
• خونریزی در بارداری؛
• افزایش ترشحات واژینال؛ 
• درد در لگن، شکم یا کمر؛
• وجود مشکل و درد هنگام برقراری رابطه جنسی؛
• بافت رحمی که از دهانه واژن بیرون آمده؛
• یبوست مزمن؛
• عفونت مکرر مثانه؛
• مشکل در دفع ادرار مثل بی اختیاری ادرار در بارداری، تکرر ادرار در بارداری و احساس فوریت در ادرار کردن. 

خطر افتادگی رحم در بارداری برای جنین و مادر

عوارض ناشی از افتادگی رحم در بارداری ممکن است عوارض خفیفی مانند عفونت دهانه رحم تا عوارض وخیمی مانند سقط را همراه داشته باشد؛ افتادگی رحم و بارداری ممکن است سبب زایمان زودرس، سقط جنین، مرگ جنین، عفونت دستگاه ادراری و احتباس حاد ادرار مادر شود. 

آیا افتادگی رحم باعث سقط جنین می شود؟

افتادگی رحم در دوران بارداری در بدترین شرایط ممکن است موجب باز شدن زودهنگام دهانه رحم و سقط جنین شود. 

امکان زایمان طبیعی با وجود افتادگی رحم در بارداری

در صورت مبتلا به افتادگی رحم در بارداری، همچنان امکان زایمان طبیعی وجود دارد. گاهی تصور می‎شود که زایمان طبیعی وضعیت یک خانم مبتلا به افتادگی رحم را بدتر می‎کند اما این چنین نیست بلکه طول  9 ماه بارداری است که می‎تواند افتادگی رحم را تشدید کند. 

تشخیص افتادگی رحم در بارداری

تشخیص افتادگی لگن در بارداری معمولا با احساس پری واژن، بی اختیاری ادرار در بارداری، دیدن برآمدگی در واژن و یا احساس ناراحتی در حین رابطه جنسی شروع می‎شود. معاینه بالینی و انجام سونوگرافی توسط پزشک؛ تشخیص را قطعی می‎کند.

درمان افتادگی رحم در بارداری

روند درمان افتادگی رحم در بارداری به شدت افتادگی رحم، سن بارداری و مشکلاتی که در بارداری ایجاد کرده، بستگی دارد. تشخیص زودهنگام و مدیریت درست شرایط، کمک می‎کند تا بارداری بی‎خطری داشته باشید. 
اولین اقدام برای درمان افتادگی رحم در بارداری، انجام ورزش کگل و تقویت عضلات کف لگن است که توسط فیزیوتراپیست کف لگن انجام می‎شود.
این درمان‌ها می‎توانند به جلوگیری از افتادگی بیشتر رحم و کاهش علائم افتادگی رحم کمک کنند. البته لازم است این تمرینات به درستی و به اندازه کافی انجام شود تا تاثیر کافی داشته باشند. 
از پساری هم می‎توان برای حمایت از رحم و کاهش علائم مرتبط با افتادگی رحم مثل احساس پری واژن در بارداری کمک گرفت. پساری وسیله‎ای انعطاف پذیر است که داخل واژن قرار می‌گیرد و احساس فشار واژن در بارداری و بقیه علائم که برای مادر آزار دهنده هستند را کاهش می‎دهد.
مادران می‎توانند پساری خود را مانند تامپون خارج کرده و دوباره وارد واژن کنند. با این حال، بررسی منظم متخصص زنان ضروری است. 
پساری واژینال می‎تواند راه موثری برای کاهش علائم افتادگی باشد؛ اما برای همه مناسب نخواهد بود. 
در صورتی که این درمان‎ها موثر واقع نشوند، بعد از زایمان از روش‌های جراحی کمک گرفته می‌شود. جراحی اغلب موثر است، اما برای زنانی که قصد بچه دار شدن دارند توصیه نمی‎شود. چرا که بارداری می‎تواند فشار زیادی بر عضلات لگن وارد کند و باعث عود دوباره افتادگی رحم شود.

ورزش برای افتادگی رحم در بارداری

از مهم‌ترین ورزش‌هایی که می‎توان برای پیش‎گیری و تا حدی درمان افتادگی رحم انجام داد، ورزش کگل است. شما می‌توانید این ورزش را در هر مکان و زمانی در طول روز که راحت هستید، به صورت دراز کشیده، نشسته یا ایستاده انجام دهید. 
در ورزش کگل، عضلات کف لگن رو منقبض می‌کنید یا به اصطلاح به سمت بالا می‌کشید و حدود ۵ ثانیه به همون حالت باقی می‌مانید و سپس عضلات خود را رها می‎کنید. اینکار را باید چندین بار تکرار کنید. برای اینکه مطمئن شوید عضلات درستی را منقبض می‌کنید، یک یا دو انگشت خود را وارد واژن کنید و سعی کنید آن‎ها را فشار دهید یا تصور کنید در حال دفع ادرار هستید و سعی کنید جریان ادرار خود را متوقف کنید. هنگام انجام ورزش کگل، دقیقا همین عضلات باید منقبض شوند. 
هر چه قدر این ورزش را بیش‎تر انجام دهید، عضلات قوی‌تری خواهد داشت و جلو افتادگی رحم و بقیه اعضای لگنی گرفته می‎شود. 

پیش‎گیری از افتادگی لگن در بارداری

از برخی از علل افتادگی در بارداری مانند داشتن زایمان طبیعی، افزایش سن یا یائسگی نمی‎توان اجتناب کرد. اما راه‏هایی برای کاهش خطر ابتلا به پرولاپس وجود دارد. 

رعایت چند نکته در سبک زندگی می‎تواند خطر پرولاپس را کاهش دهد؛ از جمله:
• وزن مناسبی داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید؛
• روزانه تمرینات کگل را برای تقویت عضلات کف لگن انجام دهید؛
• سیگار نکشید. (این امر خطر ابتلا به سرفه مزمن را کاهش می‎دهد که می‎تواند فشار اضافی بر عضلات لگن شما وارد کند)
• استفاده از تکنیک‎های مناسب بلند کردن در هنگام حمل اجسام سنگین؛
• از یبوست یا زور زدن زیاد هنگام دفع مدفوع خودداری کنید.