استفراغ نوزاد 

استفراغ نوزادان یک نگرانی بسیار رایج در میان والدین است. بسیاری از بیماری‌های رایج دوران کودکی می‌توانند باعث استفراغ شوند. البته اکثر آنها به سرعت برطرف می‌شوند، اما برخی ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی داشته باشند. با این حال، بیشتر علل استفراغ نوزاد خود به خود از بین می‌روند و کودک شما احتمالاً به درمان نیاز نخواهد داشت. سایر علل استفراغ که کمتر شایع است ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک اطفال داشته باشد. نکته حائز اهمیت در استفراغ نوزادان، ایجاد کم آبی برای نوزاد است. در این مقاله به بررسی علل استفراغ در نوزادان و کودکان می‌پردازیم و راهکارهایی برای کاهش استفراغ نوزادان ارائه می‌دهیم تا شما با استفاده از چند راهکار ساده مثل تغییر موقعیت خواب نوزاد یا تغییر پوزیشن شیردهی، به کاهش استفراغ کودک خود کمک کنید.

استفراغ چیست؟

استفراغ یک بیماری نیست بلکه یک علامت است. از آنجایی که نوزاد با استفراغ مقدار قابل توجهی مایعات را از دست می‌دهد، به خصوص اگر استفراغ بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد و با اسهال همراه باشد، می‌تواند منجر به کم آبی بدن شود که اگر درمان نشود، می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. صرف نظر از علت زمینه‌ای استفراغ، نوزادانی که از استفراغ رنج می‌برند باید مایعات زیادی بنوشند تا آب از دست رفته بدن را جبران کنند.

نکته حائز اهمیت این است که از دادن آب ساده به نوزاد کمتر از ۱۲ ماه خودداری کنید. شیر خشک و شیر مادر بهترین منابع جبران کم آبی در کودکان زیر یک سال هستند. پزشک اطفال می‌تواند در مورد سایر مایعاتی که ممکن است به نوزادان داده شود، مقدار آن و دفعات آن به شما کمک کند.

علت استفراغ نوزاد

استفراغ نوزاد یک اتفاق شایع در بین نوزادان است و معمولا نشان دهنده یک مشکل است. دلایل زیادی برای استفراغ نوزاد وجود دارد. در اینجا چند مورد از رایج‌ترین دلایل استفراغ نوزاد آورده شده است:

استفراغ ناشی از گاستریت

گاستریت یا همان آنفولانزای معده شایع‌ترین علت استفراغ است. این بیماری با استفراغ شروع می‌شود. مدفوع شل آبکی ممکن است در عرض ۲۴-۱۲ ساعت ایجاد شود. در صورتی که به وجود این ویروس در نوزاد خود مشکوک شدید، به متخصص اطفال مراجعه کنید.

بالا آوردن نوزاد به علت آلرژی غذایی

استفراغ می‌تواند تنها علامت واکنش غذایی باشد. این نوع استفراغ بعد از خوردن غذا به سرعت ظاهر می‌شود. استفراغ نوزاد که ناشی از آلرژی غذایی باشد غیر معمول است، اما معمولا غذاهایی مثل تخم مرغ و کره بادام زمینی باعث ایجاد این آلرژی می‌شوند.

سرفه کردن و استفراغ در نوزادان

سرفه‌های شدید نیز می‌تواند باعث ایجاد استفراغ در کودک شما شود. این در کودکان مبتلا به ریفلاکس بیشتر دیده می‌شود.

استفراغ در نوزاد به علت مشکل در تغذیه

ممکن است کودک شما پس از تغذیه گهگاه استفراغ کند. این بیشتر در ماه اول زندگی اتفاق می‌افتد. این به این دلیل است که دستگاه گوارش کودک شما هنوز به هضم غذا عادت نکرده است. آنها همچنین باید یاد بگیرند که شیر را خیلی سریع نخورند یا بیش از حد شیر نخورند. استفراغ پس از تغذیه معمولاً پس از ماه اول متوقف می‌شود. 

برای کمک به توقف استفراغ، به کودک خود وعده‌های شیر مکرر و با حجم کمتر بدهید. اما اگر کودک شما اغلب استفراغ می‌کند یا استفراغ بسیار شدید دارد، به پزشک اطفال خود اطلاع دهید. در برخی موارد، ممکن است نشانه چیزی غیر از مشکل در تغذیه باشد.

سرماخوردگی و استفراغ در نوزادان

نوزادان به راحتی سرما می‌خورند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است. سرماخوردگی می‌تواند علائم مختلفی را در نوزادان ایجاد کند. ممکن است کودک شما بدون تب نیز استفراغ کند. سرماخوردگی ممکن است در کودکان بیشتر از بزرگسالان طول بکشد. این می‌تواند باعث حملات سرفه‌های شدید شود که گاهی اوقات باعث استفراغ در نوزادان و کودکان می‌شود.

سرماخوردگی و آنفولانزا در نوزادان ویروسی است و پس از حدود یک هفته از بین می‌رود. در برخی موارد، احتقان سینوس ممکن است به عفونت تبدیل شود و برای درمان عفونت باکتریایی (نه ویروسی) به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد.

بالا آوردن نوزاد به دلیل عفونت گوش

عفونت گوش یکی دیگر از بیماری‌های شایع در نوزادان و کودکان است. اگر کودک شما عفونت گوش دارد، ممکن است بدون تب دچار حالت تهوع و استفراغ شود. این به این دلیل است که عفونت گوش می‌تواند باعث سرگیجه و از دست دادن تعادل شود. سایر علائم عفونت گوش در نوزادان عبارتند از:

• درد در یک یا هر دو گوش؛
• کشیدن یا خاراندن گوش؛
• اسهال.

اکثر عفونت‌های گوش در نوزادان و کودکان بدون درمان از بین می‌روند. با این حال، در صورتی که کودک شما برای از بین بردن عفونت به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد، مهم است که به متخصص اطفال مراجعه کنید. در موارد نادر، عفونت‌های جدی یا مکرر گوش می‌تواند به گوش داخلی کودک آسیب برساند.

استفراغ نوزاد و عدم تحمل شیر

گالاکتوزمی نوعی بیماری نادر از عدم تحمل شیر است. زمانی اتفاق می‌افتد که نوزادان بدون آنزیم خاصی که برای تجزیه قندهای موجود در شیر لازم است متولد می‌شوند. برخی از نوزادان مبتلا به این بیماری حتی به شیر مادر نیز حساس هستند. گالاکتوزمی می‌تواند باعث تهوع و استفراغ بعد از نوشیدن شیر یا هر نوع فرآورده لبنی شود. اگر کودک شما با شیر خشک تغذیه می‌شود، مواد تشکیل دهنده لبنیات از جمله پروتئین شیر را بررسی کنید.

بیشتر نوزادان در بدو تولد برای این بیماری نادر و سایر بیماری‌ها غربالگری می‌شوند. این معمولاً با آزمایش خون پاشنه پا یا آزمایش ادرار انجام می‌شود. در موارد نادری که کودک شما این بیماری را داشته باشد، خیلی زود متوجه آن خواهید شد.

تنگی پیلور

تنگی پیلور که تنگی پیلور هیپرتروفیک نوزادی (IHPS) در نوزادان نیز نامیده می‌شود، یک بیماری نادر است که زمانی اتفاق می‌افتد که دهانه بین معده و روده مسدود یا خیلی باریک باشد. این بیماری می‌تواند منجر به استفراغ پرتابی نوزاد پس از تغذیه شود. این بیماری نادر با جراحی قابل درمان است. اگر کودک شما هر یک از علائم تنگی پیلور را داشت، فوراً به پزشک اطفال خود اطلاع دهید.

علل جدی استفراغ به تنهایی باید در عرض ۲۴ ساعت متوقف شود. اگر بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد، باید به دلایل جدی‌تری فکر کنید. یک علت جدی در نوزادان، تنگی پیلور است که باید در این شرایط حتما باید به یک متخصص اطفال مراجعه کنید.

تفاوت رفلاکس نوزاد با استفراغ نوزاد

درست مانند بزرگسالان، برخی از نوزادان ممکن است دچار رفلاکس اسید شوند. این می‌تواند منجر به استفراغ نوزاد در هفته‌ها یا ماه‌های اول زندگی کودک شما شود. رفلاکس نوزاد و استفراغ زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات بالای معده بیش از حد شل شده باشند. این باعث استفراغ نوزاد در مدت کوتاهی پس از شیر خوردن می‌شود. در بیشتر موارد، با افزایش سن کودک، عضلات معده تقویت می‌شوند و استفراغ خود به خود برطرف می‌شود. در همین حال، می‌توانید با راهکارهای زیر به کاهش رفلاکس نوزاد کمک کنید:

• اجتناب از تغذیه بیش از حد؛
• دادن وعده‌های شیر کوچک‌تر و مکرر؛
• آروغ کودک خود را بگیرید؛
• عمودی نگه داشتن نوزاد؛
• به مدت ۳۰ دقیقه پس از شیر دادن، کودک خود را با نظارت، با خیال راحت در وضعیت عمودی نگه دارید.

انواع استفراغ در نوزادان

به نوع استفراغ کودک خود دقت کنید. این می‌تواند اطلاعات زیادی را برای پیدا کردن علت استفراغ نوزاد به شما بدهد. در ادامه انواع استفراغ نوزاد را بررسی می‌کنیم و به علت هر یک می‌پردازیم.

استفراغ زرد نوزاد

علت زرد بودن استفراغ نوزاد، ترکیب اسید معده با شیر مادر یا شیرخشک است. این نوع رفلاکس معمولاً خطرناک نیست و به تدریج برطرف می‌شود.

استفراغ سبز رنگ نوزاد

استفراغ سبز رنگ به معنای وجود مایع صفرا از کبد است. این نوع استفراغ می‌تواند نشانه‌ای از انسداد یا پیچ‌خوردگی روده باشد و نیاز به درمان فوری دارد.

استفراغ پنیری نوزاد

نوزادانی که مشکلات گوارشی دارند و نمی‌توانند به‌راحتی شیر را هضم کنند، ممکن است استفراغ پنیری داشته باشند. برای درمان استفراغ پنیری نوزاد، تغییر در الگوی غذایی نوزاد بهترین راهکار است.

استفراغ خلطی نوزاد

برخی نوزادان برای دفع مخاط از حلق خود، استفراغ می‌کنند. اگر میزان خلط زیاد باشد، می‌توان با تخلیه بینی از بروز استفراغ خلطی جلوگیری کرد. عفونت‌های مختلف مانند عفونت دستگاه ادراری، ذات‌الریه، مننژیت، آپاندیس، گلودرد و عفونت گوش می‌توانند از علل این نوع استفراغ باشند.

استفراغ آبکی نوزاد

نوزادان به دلیل عدم توانایی در فین کردن یا سرفه کردن، ممکن است مخاط زیادی را قورت دهند که منجر به استفراغ آبکی شود. این مخاط معمولاً به صورت مایع شفاف و آبکی هنگام استفراغ خارج می‌شود. درمان استفراغ آبکی نوزاد زیر نظر پزشک اطفال انجام می‌شود.

استفراغ نوزاد از بینی

گاهی اوقات نوزادان ممکن است دچار استفراغ از بینی شوند و شیر از دهان و بینی آن‌ها خارج شود. این حالت معمولاً به دلیل تجمع هوای زیاد در معده نوزاد رخ می‌دهد و به‌طور کلی خطرناک نیست. اگر مقدار شیری که کودک بالا می‌آورد زیاد باشد، بخشی از آن ممکن است از بینی او خارج شود. در چنین مواقعی بهتر است وضعیت کودک را از حالت خوابیده به حالت ایستاده یا خوابیده بر روی شکم تغییر دهید تا از ورود استفراغ به مجاری تنفسی او جلوگیری شود.

تفاوت برگرداندن شیر و استفراغ نوزاد

تشخیص تفاوت بین استفراغ نوزاد و برگرداندن شیر ممکن است دشوار باشد. ممکن است هر دو یکسان به نظر برسند زیرا کودک شما در رژیم غذایی ثابتی از شیر مادر یا شیر خشک است. تفاوت اصلی در نحوه خروج مایع است.
برگرداندن شیر معمولاً قبل یا بعد از آروغ زدن اتفاق می‌افتد و در نوزادان زیر ۱ سال شایع‌تر است. برگرداندن شیر به این صورت است که آب دهان شیری رنگ به راحتی از دهان کودک شما جاری می‌شود. معمولا نگران کننده نیست و طبیعی است.

استفراغ جهشی نوزاد معمولاً با شدت خارج می‌شود. این به این دلیل است که استفراغ زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های اطراف معده توسط "مرکز استفراغ" مغز تحریک می‌شوند تا آن را منقبض کنند. این امر باعث می‌شود هر آنچه در معده است به بیرون پرتاب شود. در مورد نوزاد، استفراغ ممکن است شبیه تف شیری به نظر برسد اما آب معده شفاف تری در آن مخلوط شده باشد. همچنین ممکن است مانند شیری به نظر برسد که برای مدتی تخمیر شده است.

روش‌های درمان استفراغ نوزاد

از آنجایی که استفراغ یک علامت است نه یک بیماری، درمان استفراغ نوزاد بستگی به علت زمینه‌ای دارد. کم آبی بدن یکی از عوارض جانبی شایع استفراغ است. زمانی اتفاق می‌افتد که بدن بیش از حد مایعات را از دست می‌دهد. کم‌آبی تعادل نمک و قند را در بدن به هم می‌زند و عملکرد صحیح بدن را متوقف می‌کند. علائم کم آبی شامل کمتر خیس شدن پوشک، گریه بدون اشک و خشکی دهان است. در ادامه راهکارهای درمان خانگی استفراغ نوزاد و جبران کم آبی در کودکان و نوزادان به علت استفراغ را توضیح می‌دهیم. 

• اگر کودک دچار کم آبی شد، به او جرعه جرعه‌های منظم آب بدهید. به آنها آب میوه یا نوشیدنی‌های گازدار ندهید زیرا کمکی به جبران کم آبی بدن نمی‌کنند و ممکن است علائم ناخوشایند گاستروانتریت مانند اسهال را طولانی کنند.
• برای نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به طور مکرر به آنها شیر بدهید، زیرا حاوی الکترولیت‌هایی است که از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند.
• برای نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، شیر خشک بدون لاکتوز استفاده کنید. در نظر داشته باشید که اگر نوزادی اسهال داشته باشد، لاکتوز می‌تواند آن را بدتر کند.

در بیشتر موارد، نوزاد پس از استفراغ خودبه‌خود بهبود می‌یابد. درمان استفراغ نوزاد به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. برای مثال اگر علت استفراغ نوزاد نارسایی معده یا کیسه صفرا است، درمان باید با تغییر در تغذیه و تجویز داروهای معده زیر نظر پزشک باشد. یا اگر علت بالا آوردن نوزاد حساسیت یا آلرژی می‌باشد، درمان استفراغ مکرر نوزاد به صورت تغییر رژیم غذایی مادر و جایگزین کردن شیر خشک با شیر مادر برای نوزاد می‌باشد. نکته حائز اهمیت این است که اگر با این راهکارها استفراغ نوزاد کنترل نشد، حتما باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.

پیشگیری از استفراغ نوزاد

استفراغ نوزاد را می‌توان پیشگیری کرد یا کاهش داد. موقعیت‌های مختلف برای تغذیه می‌تواند به کاهش احتمال استفراغ کودک شما کمک کند. می‌توانید سعی کنید:

• به کودک خود در وضعیت عمودی شیر بدهید؛
• پس از پایان شیردهی، آروغ نوزاد را بگیرید؛
• بیش از حد به کودک خود شیر ندهید؛
• کودک خود را بعد از شیر خوردن تا ۳۰ دقیقه به حالت ایستاده و راست نگه دارید؛
• کودک خود را به پهلوی چپ بخوابانید؛
• وعده‌های شیردهی را کمتر و مکررتر کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما بیش از ۱۲ ساعت استفراغ داشت، به پزشک اطفال مراجعه کنید. نوزادان در صورت استفراغ طولانی مدت می‌توانند به سرعت کم آب شوند. اگر کودک شما استفراغ می‌کند و علائم و نشانه‌های دیگری مانند موارد زیر را دارد، فوراً تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید:

• اسهال؛
• استفراغ زرد، سبز یا استفراغ همراه با خون؛
• درد یا ناراحتی؛
• سرفه مداوم یا شدید؛
• ۳ تا ۶ ساعت است که پوشک خیس نکرده است؛
• امتناع از تغذیه؛
• خشکی لب یا زبان؛
• گریه با اشک کم یا بدون اشک؛
• بیش از حد خسته یا خواب آلود؛
• ضعف؛
• معده متورم؛
• خون در اسهال.

سوالات متداول

چه چیزی باعث استفراغ در نوزادان می‌شود؟

مشکلات گوارشی، تغذیه بیش از حد نوزاد، حساسیت‌ها و عفونت‌ها می‌تواند باعث ایجاد استفراغ در نوزادان شود.

آیا بعد از استفراغ نوزاد شیر دهیم؟

بهترین راه این است که شیردهی را ادامه بدید. فقط دفعات شیردهی را بیشتر و مدت زمان شیردهی را کمتر کنید و اگر استفراغ نوزاد برای ۸ ساعت قطع شد، شیردهی را به حالت اول ادامه دهید.

استفراغ نوزاد تا چه حد طبیعی است؟

معمولا نوزادان استفراغ را بلافاصله بعد از تغذیه یا کمی بعد از آن تجربه می‌کنند. این استفراغ نباید بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد.

بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم؟

نوزاد را در محیطی خنک و آرام قرار دهید. او را به آرامی در آغوش بگیرید و در وضعیت نیمه خمیده نگه دارید تا فشار کمتری به سیستم گوارشی‌اش وارد شود. این اقدام می‌تواند به جذب بهتر غذا کمک کند. 

درصورت استفراغ مکرر نوزاد چه باید کرد؟

اگر استفراغ نوزاد بیش از ۲۴ ساعت طول کشید، حتما به پزشک اطفال مراجعه کنید.

آیا استفراغ نوزاد خطرناک است؟

اگر نوزاد به طور مکرر استفراغ می‌کند یا علائم همراه با استفراغ نوزاد شامل: تب بالا، سرفه شدید، تنفس دشوار، استفراغ همراه با خلط یا استفراغی با رنگ و بوی نامطبوع باشد، خطرناک است و باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

چه موقع استفراغ نوزاد خطرناک است؟

استفراغ در صورتی خطرناک است که خون در استفراغ مشاهده شود، رنگ استفراغ به رنگ سبز یا زرد باشد، دفعات استفراغ زیاد باشد و با کاهش وزن نوزاد همراه باشد. در این صورت باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.

و در پایان…

استفراغ در نوزادان یک پدیده طبیعی و رایج است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات گوارشی، پرخوری، عفونت‌ها و حساسیت رخ دهد. بالا آوردن نوزاد ممکن است بلافاصله پس از شیر خوردن یا کمی بعد از آن اتفاق بیفتد. اگر تعداد دفعات استفراغ افزایش یابد یا استفراغ نوزاد بیشتر از ۲۴ ساعت ادامه پیدا کند، ممکن است خطرناک باشد و نیاز به مراجعه به پزشک دارد.

استفراغ بیش از حد می‌تواند منجر به کم آبی بدن شود که برای نوزاد خیلی خطرناک است. علائم کم آبی بدن را بررسی کنید و اگر مطمئن نیستید با پزشک اطفال خود تماس بگیرید. در این مقاله علائم کم آبی بدن و راهکارهای جبران کم آبی در نوزادان رو توضیح داده‌ایم. برای جلوگیری از این مشکل، می‌توانید اقداماتی مانند تغذیه مکرر نوزاد و با حجم کم، آروغ گرفتن پس از شیر خوردن و پرهیز از تغذیه بیش از حد نوزاد را در نظر بگیرید.