آیا ناباروری بر روی روابط زوجین تاثیر می گذارد؟

این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر فاطمه فرج زاده فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.
 

این واقعیت را نمی توان انکار کرد که رویارویی با مسئله ناباروری آسیب بزرگی بر سلامت روح و جسم افراد وارد می نماید اما لزومی ندارد که افراد نابارور این مسیر را به تنهایی سپری کنند. ناامیدی، ترس و اضطراب، تاثیر هورمون ها و آمپول های درمان ناباروری و آزمایشات همگی بر سلامتی افراد نابارور تاثیر می گذارند. تحمل درد طاقت فرسای این مشکل در کنار تلاش و موفق نشدن درمان ناباروری برای تشکیل خانواده، توصیف ناپذیر است.

اما آنچه در مورد آن کمتر صحبت می شود تاثیری است که ناباروری مردان و ناباروری زنان می تواند بر روابط فعلی زندگی زوجین داشته باشد. ناباروری با احساس شرم، خجالت و تنهایی برای افراد نابارور همراه است و بر روابط زناشویی زوجین تاثیر می گذارد. فشارهای مالی و کاهش ارتباطات با سایر افراد، می تواند مشکلات جنسی را افزایش و رضایت زناشویی و رضایت جنسی را کاهش دهد و همچنین باعث ایجاد اختلاقات اساسی میان فرد نابارور و سایر عزیزان او گردد. البته زنان و مردان می توانند تجربیات منحصر به فردی را در هنگام مواجهه با ناباروری مردان و یا ناباروری زنان داشته باشند.

تاثیر ناباروری بر روابط زناشویی:

در روابط زناشویی برنامه ریزی برای برقراری رابطه جنسی جهت درمان ناباروری زنان یا ناباروری مردان، امری بسیار ناخوشایند و لطمه زننده می باشد. از یک سو نا امیدی و از سوی دیگر دانستن این موضوع که بیمار مجبور است درمان ناباروری را در مدت چند هفته انجام دهد، استرس افراد را بیشتر می کند. مطالعات نشان داده است که ناباروری، میزان رضایت جنسی زوجین را در هنگام نزدیکی کاهش می دهد. احتمالا عدم رضایت جنسی به دلیل فشار روحی ناشی از درمان ناباروری است. همچنین همین مطالعه نشان داده است که پس از ناباروری، میزان رضایت مندی زنان کاهش می یابد. در صورت وجود ناباروری مردان و ناباروری زنان، بسیاری از احساسات منفی فرد بیمار به همسر او نیز منتقل می شود. بسیاری از زوجین به دلیل ترس از تفکرات دیگران، بعد از آنکه متوجه ناباروری خود می شوند، تصمیم می گیرند اقدامات مربوط به درمان ناباروری خود را پنهان نمایند، بنابراین فشار روحی این زوجنین افزایش می یابد.

در این مسیر فرد نابارور از روش های مختلفی برای سرکوب ناامیدی و ناراحتی خود استفاده می کند. ممکن است فردی همسر خود را مقصر ناباروری بداند که این کار می تواند سبب رنجش او شده و در نهایت روابط زناشویی زوجین را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین ممکن است بیمار احساس کند که شریک زندگی او به میزان کافی به او و روابط زناشویی میان آن ها اهمیت نمی دهد، یا شاید فرد بیمار از همسرش بخواهد که فقط غم و اندوه او را درک نماید. سرزنش می تواند بر روابط زناشویی زوجینی که تحت درمان ناباروری هستند تاثیر منفی زیادی بگذارد.

نتیجه منفی آزمایش خون بارداری پس از درمان برای خانمی که به دلایل ناباروری زنان تحت درمان ناباروری قرار دارد، باعث ایجاد احاس شرمندگی در او می گردد. از سوی دیگر فشار مالی روش های درمان ناباروری مانند IVF و داروهای ناباروری، معمولا هزینه های زیادی را بر خانواده تحمیل می نماید. میزان زایمان طبیعی با روش های کمک باروری در افراد زیر 35 سال کمتر از 21 درصد است.

میزان موفقیت درمان ناباروری بر اساس سن بیمار، تشخیص علت ناباروری و مرکز درمانی، متفاوت است. بسیاری از زوجین جهت تامین هزینه های درمان ناباروری تحت فشار قرار می گیرند و حتی گاهی مجبور به گرفتن وام می شوند؛ مجموع عوامل گفته شده بر روابط جنسی زوجین تاثیر گذاشته و باعث ایجاد مشکلات جنسی از قبیل کاهش میل جنسی در آن ها می شود.

همچنین این مساله ای انکار ناپذیر است که در صورت اقدام به درمان ناباروری، هیچ تضمینی وجود ندارد که در نهایت زوجین صاحب فرزند شوند. اگر درمان ناباروری بی نتیجه باشد، می تواند عوارض جدی تری از جمله کاهش میل جنسی برای بیمار به همراه داشته باشد. میزان رابطه جنسی در زوجینی که درمان ناباروی آن ها موفقیت آمیز نبوده است، کاهش یافته و مشکلات جنسی شان بیشتر می شود. همچنین افرادی که ای وی اف ناموفق دارند، سه برابر بیشتر احتمال دارد که به روابط زناشویی خود پایان دهند.

تاثیر ناباروری بر روابط با دوستان و اطرافیان:

هنگامی که فردی با ناباروری دست و پنجه نرم می کند، احساس خوبی ندارد و فکر می کند در حال انجام کاری بسیار دشوار است. این مساله وقتی برای بیماران بغرنج تر می شود که دوستان آن ها درباره تجربه بارداری خود با فرد نابارور صحبت می کنند. بسیاری از افرادی که هرگز برای بارداری اقدام نکرده اند، تصور می کنند که باردار شدن بسیار ساده است؛ در حالی که آن ها نیز ممکن است در آینده با مشکلات ناباروری مواجه شوند.

تاثیر ناباروری بر روابط با والدین:

تمایل به داشتن نوه در همه والدین وجود دارد. گاهی زوج ها تمایل دارند که عکس سونوگرافی جنین خود را به والدینشان هدیه داده و آن ها را غافلگیر کنند. این مساله برای افرادی که مشکل ناباروری دارند بسیار آزار دهنده است.

بسیاری از زوجین بدون اینکه مساله ناباروری خود را با دیگران درمیان بگذارند، برای ماه ها تحت درمان ناباروری و روش هایی مانند IVF قرار می گیرند، زیرا پذیرش این مسائل برای آن ها مشکل است. برخی از زوجین نیز به این دلیل که نمی خواهند والدین خود را نگران کنند، مشکل ناباروری خود را پنهان می کنند، در حالی که برخی دیگر به راحتی والدین را از مشکل ناباروری خود آگاه می نمایند.

گاهی برای اجتناب از گفتگو های نامناسب زوجین مجبور می شوند که از والدینشان فاصله بگیرند. این زوجین حتی برای مدتی از مشارکت در میهمانی ها و اجتماعات خانوادگی نیز پرهیز می کنند.

تاثیر ناباروری بر فرزندان بزرگتر:

در صورت ایجاد ناباروری ثانویه یا تمایل به بارداری چندقلویی، پدر و مادر علاوه بر تحمل فشار حاصل از ناباروری، تحت فشار مراقبت از کودک خود نیز هستند. اگر زوجی فرزند نوپا دارند، یافتن وقت مناسب و از پیش تعیین شده برای برقراری رابطه جنسی دشوار است. اگر فرزند خانواده بزرگ تر باشد، تجربه مواجهه با نازایی برای زوجین سخت تر نیز خواهد بود.

درمان ناباروری و انجام اقداماتی از قبیل سونوگرافی یا آزمایش خون، ارتباط عاطفی با فرزندان را کاهش می دهد، زیرا ممکن است مادر یا پدر بیش از حد خسته باشند و نتوانند به فرزند خود توجه کافی داشته باشند. از سوی دیگر فشار مالی ناشی از درمان های ناباروری، می تواند تفریحات خانواده را کاهش دهد. اگر فرزند خانواده خیلی کوچک باشد، نمی تواند بفهمد که فرزند دیگری در راه است و برای او دشوار است که درک کند چرا مادر و پدرش با هم جر و بحث می کنند. در این صورت بسیاری از والدین احساس گناه می کنند، اما ترجیح می دهند با وجود تمام موارد گفته شده، به فرزند خود یک خواهر یا برادر کوچک تر هدیه بدهند.

چگونگی حفظ روابط در هنگام رویارویی با ناباروری:

افرادی که تحت درمان ناباروری هستند، احساس می کنند که حلقه روابط اجتماعی آن ها کوچک است و به شدت در این مسیر احساس تنهایی می کنند. از جمله راه های تقویت روابط در زمان رویارویی با ناباروری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    اعتماد کردن و صحبت کردن با یک فرد قابل اعتماد: اگر فردی احساس می کند که سکوت کردن ممکن است باعث از هم گسیخته شدن روابط افراد گردد، بیمار باید مسائل خود را با یک یا دو نفر که قابل اعتماد هستند در میان بگذارد. بهتر است بیمار، فردی را انتخاب نماید که تجربه ناباروری داشته باشد، نصیحت کننده خوبی باشد و از قضاوت کردن بیمار بپرهیزد.

•    تشکیل دایره جدید ارتباطات: گرچه ناباروری با تجربه احساس تنهایی همراه است، اما باید این واقعیت را پذیرفت که افراد زیادی هستند که مشکل ناباروری دارند. از هر هشت زوج، یک مورد با ناباروری دست و پنجه نرم می کنند؛ بنابراین بیمار می تواند دایره ارتباطات جدیدی داشته باشد و با افرادی که تجربیات مشابه دارند، ارتباط و دوستی برقرار نماید.

•    برآورده شدن نیازها و پشتیبانی از سوی دیگران: اگر فرد نابارور تمایل دارد که تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارد و یا تصمیم دارد که مسائل را با همسر خود در میان بگذارد، باید قبل از آن نیاز های بیمار برآورده شود. بیمار باید توقعات خود از دیگران را برای آن ها بازگو نماید. همچنین اگر بیمار تمایل که همسرش علاوه بر درمان ناباروری در غم و اندوه او نیز شریک باشد و در کنار او قرار بگیرد، باید به همسر خود بگوید.

•    شناسایی عوامل محرک: اگر دیدن کودکان و فرزندان افراد دیگر، بیمار را آزار می دهد، فرد نابارور باید از قرار گرفتن در این محیط ها اجتناب نماید. گرچه این بدان معنا نیست که اگر فرد نابارور فرزند دارد، باید کاملا از فرزند خود جدا شود. بیمار باید تصمیم بگیرد که بهترین راه برای سلامت روانش چیست.

•    فراهم کردن فضای عاشقانه و شاد: اگرچه رابطه جنسی می تواند اضطراب و ناامیدی، مشکلات جنسی و کاهش میل جنسی برای فرد نابارور به همراه داشته باشد، بیمار می تواند بدون فشار عصبی و هیچ گونه اضطرابی رابطه جنسی برقرار کرده و با همسر خود رابطه صمیمی داشته باشد. ورزش به همراه همسر و تماشای فیلم از جمله کارهایی هستند که می توانند میزان صمیمیت و رضایت زناشویی زوجین را افزایش دهند. شاید فرد نابارور احساس کند که ناباروری همانند یک ابر تاریک بر زندگی او سایه انداخته است، ولی او نباید حتی یک لحظه، لذت زندگی و رابطه زناشویی را از خود دریغ نماید. زوجین باید همواره برای حفظ رضایت زناشویی خود در تلاش باشند.

•    حمایت: در بسیاری از مراکز ناباروری متخصصینی در زمینه ناباروری حضور دارند که مشکلات و مسائل عاطفی زوجین را درمان می نمایند. اگر زوجی در حال تلاش برای باروری هستند، نباید از اینکه از دیگران کمک بخواهد شرمنده باشند و احساس نارحتی کنند.