فارسی
العربیهمجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب
این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر احسان اطرج متخصص اورولوژی و فلوشیپ آندرولوژی، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.
اسپرموگرام چیست؟
منی مایعی حاوی اسپرم به اضافه سایر مواد قندی و پروتئینی است که در طول انزال آزاد می‌شود. آزمایش آنالیز مایع منی یا تست اسپرموگرام که به عنوان آزمایش شمارش اسپرم نیز شناخته می‌شود، آزمایشی است که در آن نمونه‌ای از مایع منی زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد و مواردی مانند تعداد اسپرم، فعالیت (تحرک) و شکل (مورفولوژی) اسپرم‌ها ارزیابی می‌شود.
کاربرد آزمایش آنالیز مایع منی
۱- بررسی وضعیت باروری مردان
اگر زوجی در تلاش برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند، ممکن است مشکل از اسپرم‌ها باشد. به همین دلیل یکی از اولین گام‌ها برای بررسی مشکلات باروری، انجام آزمایش آنالیز اسپرم است. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا تعداد یا اختلال عملکرد اسپرم‌ها دلیل ناباروری است یا خیر.
۲- بررسی نتیجه وازکتومی
آزمایش اسپرموگرام تعیین می‌کند که آیا وازکتومی موفقیت‌آمیز بوده است یا خیر. در وازکتومی، لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه‌ها به آلت تناسلی می‌برند، بریده می‌شوند. پس از وازکتومی، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند که مردان یک بار در ماه و به مدت سه ماه آزمایش آنالیز اسپرم انجام دهند تا مطمئن شوند که اسپرمی در مایع منی وجود ندارد.
اقدامات لازم قبل از انجام آزمایش آنالیز اسپرم
• تا حد امکان در این فاصله هیچ دارویی مصرف نشود؛
• شب قبل از آزمایش از گرفتن دوش آب گرم و یا رفتن به سونا و جکوزی گرم اجتناب شود؛
• بهتر است نمونه در آزمایشگاه و با خودارضایی گرفته شود؛
• حین جمع‌آوری نمونه از کاندوم و لوبریکانت استفاده نشود، چون می‌تواند در نتایج تداخل ایجاد کند، به علاوه نباید از طریق نزدیکی اقدام به نمونه‌گیری نمود چرا که ترشحات واژن بر نتایج آزمایش اسپرموگرام اثر می‌گذارند.
شرایط نمونه‌گیری در منزل
دو عامل اصلی که برای داشتن یک نمونه اسپرم خوب بسیار مهم است این است که مایع منی در حین انتقال به آزمایشگاه در دمایی نزدیک به دما بدن نگه داشته شود. اگر خیلی گرم یا خیلی سرد شود، نتایج نادرست خواهند بود. دوم اینکه مایع منی باید ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از خروج از بدن به مرکز آزمایش تحویل داده شود.
عوامل تاثیرگذار بر پارامترهای آزمایش اسپرم
برخی عوامل می‌توانند بر نتایج آزمایش اسپرموگرام تاثیر منفی بگذارند، از جمله:
• تماس مایع منی با مواد اسپرم‌کش؛
• بیماری های زمینه‌ای یا استرس؛
• خطای تکنسین آزمایشگاه؛
• آلودگی نمونه به خون یا ترشحات واژن؛
• مصرف الکل، مخدر، تنباکو و کافئین؛
• استفاده از داروهایی مانند سایمتیدین.
نتایج آزمایش اسپرموگرام
پس از جمع‌آوری نمونه منی، بسته به آزمایشگاه، معمولا نتایج آزمایش ظرف ۲۴ ساعت تا یک هفته آماده می‌شود. پزشک در تجزیه و تحلیل اسپرموگرام پس از وازکتومی به دنبال وجود اسپرم است، اما در بررسی مشکلات ناباروری بقیه پارامترهای آزمایش اسپرم هم نیاز به بررسی دارند. از جمله:
- شکل یا مورفولوژی اسپرم
محدوده مورفولوژی اسپرم نشان می‌دهد که چند درصد از اسپرم‌ها از نظر اندازه و شکل طبیعی در نظر گرفته می شوند. این اسپرم‌ها بیشترین احتمال را دارند که بتوانند تخمک را بارور کنند. بنابراین این درصد می‌تواند به پزشک سرنخی در مورد شانس باروری بدهد. بسته به معیارهای مورد استفاده برای ارزیابی اسپرم، محدوده نرمال از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است. معیارهای سخت گیرانه تر منجر به محدوده نرمال پایین تر می شود. در صورتی که کمتر از چهار درصد از اسپرم‌ها شکل غیرطبیعی داشته باشند، باروری کاهش پیدا می‌کند. ناهنجاری ممکن است در سر، قسمت میانی یا دم اسپرم وجود داشته باشد. همچنین ممکن است اسپرم نابالغ باشد و نتواند به طور موثر تخمک را بارور کند.
- حرکت اسپرم (movement or motility)
حرکت اسپرم عامل مهمی برای باروری است زیرا اسپرم باید حرکت کند تا بتواند به تخمک برسد و آن را بارور سازد. در حالت طبیعی، بیش از نیمی از اسپرم‌ها باید یک ساعت پس از انزال به طور طبیعی حرکت داشته باشند.
- pH
سطح pH بین ۷.۲ تا ۷.۸ طبیعی در نظر گرفته می‌شود. سطح pH بالاتر از ۸ می‌تواند نشان دهنده عفونت باشد. نتیجه کمتر از ۷ هم می‌تواند نشان دهنده آلوده بودن نمونه یا انسداد مجاری انزال باشد.
- حجم (Volume)
حجم مایع منی در حالت طبیعی باید بیشتر از ۵ /۱میلی‌لیتر باشد. حجم کم منی می‌تواند نشان دهنده مقدار کم اسپرم برای بارور کردن تخمک باشد. حجم مایع اضافی نیز می‌تواند به معنای رقیق شدن مقدار اسپرم موجود باشد.
Liquefaction -
مایع شدن مایع منی باید حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد. منی در ابتدا غلیظ است، توانایی آن در مایع شدن یا تبدیل شدن به یک قوام آبکی، به حرکت اسپرم کمک می کند. اگر منی در ۱۵ تا ۳۰ دقیقه مایع نشود، باروری ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
- تعداد اسپرم (Sperm count)
این نتیجه به عنوان تراکم اسپرم نیز شناخته می‌شود. تعداد اسپرم طبیعی در مایع منی باید بین ۱۵ میلیون تا بیش از ۲۰۰ میلیون باشد. درست است که برای باردار شدن فقط یک اسپرم و یک تخمک لازم است، اما اگر تعداد اسپرم‌ها از این حد کمتر باشد، باردار شدن می‌تواند با مشکل مواجه شود. زیرا با کاهش تعداد اسپرم، شانس بارداری کاهش مییابد.
- ظاهر(Appearance)
ظاهر مایع منی باید سفید مایل به خاکستری باشد. رنگ قرمز یا قهوه‌ای مایع منی، می‌تواند نشان دهنده وجود خون باشد. رنگ زرد نیز می‌تواند نشان دهنده یرقان یا یک عارضه جانبی دارویی باشد.
نتایج غیرعادی نتایج آزمایش اسپرموگرام به چه معناست؟
اسپرم غیرطبیعی در رسیدن به تخمک و نفوذ در آن با مشکل مواجه خواهد شد و لقاح را دشوار می‌کند. نتایج غیر طبیعی آزمایش آنالیز اسپرم می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
• ناباروری؛
• عفونت؛
• عدم تعادل هورمونی؛
• بیماری های زمینه‌ای مانند دیابت؛
• نقص های ژنی؛
• قرار گرفتن در معرض تابش.
اگر نتایج اسپرموگرام غیرطبیعی باشند، احتمالاً پزشک آزمایشات بیشتری را جهت تشخیص دقیقتر توصیه می‌کند. این تست‌ها عبارتند از:
• آزمایشات ژنتیکی؛
• آزمایش هورمونی؛
• آزمایش ادرار بعد از انزال؛
• گرفتن نمونه بافت از بیضه؛
• تست ایمنی ضد اسپرم.
نویسنده مقاله : هاجر خاچی شکری
منابع:
![]()
ناباروری در مردان و نرخ بالای بیماری‌های قلبی و دیابتمطالعات جدید نشان می دهد که ناباروری مردان (عقیم بودن مردان) با بیماری های دیگری مانند بیماری دیابت، بیماری های قلبی و بروز رفتارهایی مانند ...
![]()
نقش عوامل عفونی در سقط مکررنقش چندین عامل در سقط مکرر شناسایی شده که یکی از آن ها عوامل عفونی می باشد و در فردی که سابقه سقط مکرر دارد باید بررسی های لازم در این رابطه...
![]()
گذشت زمان و تغییرات تخمک و اسپرمگذر زمان می‌تواند باعث تغییرات تخمک(کیفیت و کمیت تخمک) و اسپرم(بروز بیماری مانند واریکوسل، ...) شود که تاثیر بسیار زیادی بر قدرت باروری داشت...