استرس باعث عقب افتادن پریود می‌شود؟

استرس در زندگی روزمره همه وجود دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اغلب درباره استرس به صورت منفی صحبت می‌شود، اما می‌توان گفت استرس ذاتاً بد نیست. استرس پاسخ طبیعی بدن در مواجه شدن با چالش‌های ذهنی یا فیزیکی است. در پاسخ به استرس، بدن شما فرآیندهای مختلفی را آغاز می‌کند که هدف همه آن‌ها افزایش توانایی شما برای غلبه بر سختی‌هایی است که با آن رو به رو هستید.

نوسانات هورمون‌های زنانه یکی از اجزای متعدد پاسخ بدن به استرس است؛ زمانی که هورمون‌ها برای مدت طولانی نامتعادل می‌مانند، عملکردهای هورمون محور مانند پریود شدن و باروری اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرند. رایج‌ترین تاثیر استرس بر پریود، به تاخیر افتادن شروع قاعدگی است. اما چه چیزی این استرس را متفاوت می‌‎کند؟ چه نوع استرسی باعث می‎‌شود پریود عقب بیفتد و آیا با پریود نشدن مشکلی پیش می‌آید؟ در ادامه این مقاله در مورد تاثیر استرس بر پریود و راه‌های درمان آن توضیح خواهیم داد.

تاثیر استرس بر پریود

استرس می‌تواند از طرق مختلف بر چرخه قاعدگی تاثیر بگذارد. استرس نه تنها سطح هورمون‌ها را تغییر می‌دهد، بلکه ممکن است انرژی مورد نیاز برای قاعدگی را از دسترس بدن خارج کند. اما چگونه؟ 

هیپوتالاموس بخشی از مغز است که قاعدگی را کنترل می‌کند. این بخش از مغز به عوامل محیطی مانند ورزش، خواب، مسائل استرس‎‌زا و... حساس است. هنگامی که هیپوتالاموس به درستی کار می‎‌کند، مواد شیمیایی‌ای ترشح می‌کند که باعث تحریک غده هیپوفیز و سپس تخمدان‌ها می‎‌شود تا هورمون‌های قاعدگی یعنی استروژن و پروژسترون را آزاد کند. 

کورتیزول هورمونی که بدن در هنگام استرس تولید می‎‌کند. این هورمون می‎تواند تعامل هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان را ویران کند. بسته به اینکه بدن شما چگونه استرس را تحمل می‌کند، کورتیزول ممکن است منجر به تاخیر یا پریودهای خفیف یا اصلاً پریود نشدن شود (آمنوره). 

در دسترس بودن انرژی نیز ممکن است در تاثیر استرس بر پریود نشدن نقش داشته باشد. کورتیزول نقش مهمی در مصرف انرژی دارد. وقتی استرس دارید یا با چالشی روبرو می‌شوید، بدن شما می‎خواهد انرژی آماده‌ای داشته باشد. افزایش سطح کورتیزول ناشی از پاسخ استرس باعث افزایش در دسترس بودن گلوکز خون به مغز می‌شود و بدن شما انرژی را برای عملکردهای حیاتی نسبت به سایر فرآیندها مانند قاعدگی در اولویت قرار می‎‌دهد. در نتیجه پریود به تعویق می‌افتد. 

برای درک بهتر تاثیر استرس بر پریود، می‌توان گفت که استرس باعث می‌شود بدن در حالت جنگ قرار بگیرد تا شرایط بحران را رد کند. وقتی در این حالت هستید، مغز بر هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد که به نوبه خود بر تخمک گذاری و البته پریود شما تأثیر دارند. این بدان معناست که ممکن است پریودهای شما دیر شود یا حتی برای چندین ماه کاملاً متوقف شود تا انرژی بدن برای دفاع از خودش ذخیره شود!

چقدر استرس می‎تواند سیکل قاعدگی را بر هم می‌زند؟ 

با توجه به آنچه گفته شد، تاثیر استرس بر پریود را نمی‌توان نادیده گرفت اما همه افراد وقتی تحت استرس هستند تغییرات قاعدگی را تجربه نمی‌کنند. 
سطوح مختلفی از استرس وجود دارد، از یک روز بد گرفته تا بیماری‌های مزمن که ممکن است شما را برای ماه‌ها خانه نشین کند. اینکه تاثیر استرس بر پریود شما چقدر است، بر اساس مغز و بدن هر فردی منحصر به فرد است. استرس‌های سبک‌تر و معمول زندگی معمولا تاثیرات کمتری روی سیکل قاعدگی دارند اما استرس سنگین ممکن است اثرات چشمگیرتری داشته باشد و بیش‌تر طول بکشند. هرچه سطح کورتیزول شما بالاتر باشد، احتمال تاثیر استرس بر پریود و اینکه پریودهای‌تان از دست رفته یا نامنظم باشد بیش‌تر می‌شود. اگر دائماً تحت استرس هستید، ممکن است بیش‌تر مستعد سیکل نامنظم باشید.

استرس پریود را جلو می‌‎اندازد یا عقب؟ 

سطح هورمون طبیعی شما بسته به جایی که در چرخه قاعدگی خود هستید، متفاوت است. اینکه چگونه استرس بر قاعدگی شما تأثیر می‎گذارد، می‎تواند به زمان فعال شدن پاسخ استرس در چرخه شما و مدت زمانی که استرس را تجربه می‎کنید بستگی داشته باشد. تغییرات رایج تاثیر استرس بر پریود شامل موارد زیر است. 

• لکه بینی؛
• خونریزی غیر معمول؛
• زمان‎‌های طولانی بین سیکل‎‌ها؛
• چرخه‎‌های قاعدگی غیرقابل پیش بینی؛
• عقب افتادن قاعدگی.

پس در واقع عقب افتادن قاعدگی، اصلی‌‎ترین تاثیر استرس بر پریود است. در نظر داشته باشید درست است که استرس می‌تواند یک تا دو ماه پریود شما را به تاخیر بیندازد، اما پریود شما نباید به طور کامل متوقف شود. عدم وجود پریود آمنوره نامیده می‌شود و می‌تواند نشان دهنده یک وضعیت بالقوه جدی باشد. عدم تعادل هورمونی، مشکلات تیروئید و حتی تومورهای غده هیپوفیز همگی می‌توانند باعث آمنوره شوند.

آیا استرس می‎تواند پریود شما را طولانی‎‌تر کند؟

استرس حتی می‌تواند باعث طولانی‌تر شدن قاعدگی شود. کورتیزول یکی از هورمون‌هایی است که در پاسخ بدن به استرس تولید می‌شود. پروژسترون برای تولید کورتیزول ضروری است، به همین دلیل وقتی در شرایط استرس‌زا هستید، بخشی از پروژسترون بدن صرف ساخته شدن کورتیزول می‌شود. 

پروژسترون بخشی ضروری از مرحله لوتئال چرخه قاعدگی شما است و باعث ضخیم شدن پوشش داخلی رحم می‌شود. اگر لانه گزینی جنینی اتفاق نیفتد، کاهش سطح پروژسترون باعث ریزش پوشش رحم می‎‌شود. هنگامی که تحت استرس هستید، سطح پروژسترون در بدن شما ممکن است نوسان داشته باشد، که می‌تواند باعث شود فاز لوتئال چرخه قاعدگی شما تغییر دهد و پریود را طولانی کند.

راه‌هایی برای حفظ چرخه قاعدگی منظم

در حالی که همیشه نمی‌توانید پاسخ استرس یا هورمون‌های خود را کنترل کنید، می‌توانید به سیستم تولید مثل خود بهترین فرصت را برای منظم بودن با موارد زیر بدهید.

• حفظ وزن سالم؛
• داشتن یک رژیم غذایی متعادل؛
• نوشیدن آب فراوان؛
• تمرین تکنیک‎‌های تمدد اعصاب؛
• داشتن خواب با کیفیت؛
• رعایت بهداشت قاعدگی؛
• چکاپ مرتب زنان.

راهکار‌های کاهش استرس 

متاسفانه خبر بد برای شما داریم! اجتناب از استرس به طور کامل غیرممکن است. چون استرس بخشی از دنیای ماست! در برخی موارد، استرس در واقع می‎تواند چیز خوبی باشد. استرس به ما در مورد خطر هشدار می‌دهد و ممکن است به ما انگیزه برای انجام وظایف بدهد. اما استرس بیش از حد برای سلامتی مخرب است. از آنجایی که استرس می‎تواند بر قاعدگی شما تأثیر بگذارد، یادگیری نحوه کنار آمدن با استرس ممکن است تأثیر مثبتی بر سلامت قاعدگی شما داشته باشد. روش‌های کاهش استرس در زیر آمده است که ممکن است کمک کننده باشد.

مراقب بدن خود باشید!

بیش‎تر افراد وقتی استرس دارند به سراغ شکلات و بستنی می‎‌روند. اما مصرف چنین مواد غذایی در واقع می‎تواند مشکل را تشدید کند. اگرچه خوردن فست فود و وعده‌های غذایی ناسالم وسوسه انگیز است، اما با حفظ برنامه غذایی خود، می‌توانید به بدن خود کمک کنید تا به طور موثرتری با استرس مقابله کند.

یک برنامه ورزشی منظم داشته باشید

سوزاندن کالری می‌تواند کمک زیادی به کاهش استرس کند. همچنین فشار خون، کلسترول شما را کاهش می‌دهد و به پیشگیری از بیماری قلبی و سکته کمک می‌کند.

مدیتیشن کنید

مدیتیشن راهی فوق العاده برای آرام کردن اضطراب و کمک به کاهش استرس است. تنها چیزی که برای مدیتیشن نیاز دارید یک محیط آرام، یک موقعیت راحت و یک ذهن باز است.

به اندازه کافی بخوابید

خواب معمولاً با اولین نشانه استرس کنار می‌‎رود و این مشکل، شرایط را بدتر می‌کند. زیرا استراحت به بدن شما فرصتی برای راه اندازی مجدد می‌دهد. مطمئن شوید که با پرهیز از کافئین در اواخر روز، حذف چک کردن گوشی چند ساعت قبل از خواب و نگه داشتن زمان خواب در زمان مشخص هر شب، به اندازه کافی بخوابید.

کافئین را کاهش دهید (یا حذف کنید)

کافئین بیش از حد می تواند شما را مضطرب و عصبانی کند. برای مدتی قهوه و نوشابه های گازدار را کنار بگذارید. به جای آن انواع بدون کافئین یا حتی یک فنجان چای بدون کافئین آرامش بخش را امتحان کنید.

با یک مشاور صحبت کنید

گاهی اوقات اضطراب می‌تواند آنقدر طاقت فرسا باشد که در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کند. اگر اینطور است، بهتر است با یک مشاور صحبت کنید. 

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سیکل‌تان عقب افتاده و باردار نیستید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. درست است که استرس می‌تواند مقصر اصلی آن باشد، اما علل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد که نیاز به بررسی دارد. در واقع وقتی همه بررسی‌ها انجام شد و مشکلی پیدا نشد، می‌توان پریود نشدن را به استرس ارتباط داد.

اگر استرس قاعدگی را به عقب انداخت چه کنیم؟

درصورتی‌که بررسی نشان داد، استرس تنها دلیل تاخیر پریود شماست، در مرحله اول باید سعی کنید دلیل اصلی استرس را برطرف کنید. معمولاً تا زمانی که منبع استرس پا بر جاست، اقدام در جهت تنظیم سیکل قاعدگی چندان موثر نیست. در چنین شرایطی معمولا از داروهای هورمونی کمک گرفته می‎‌شود تا سیکل قاعدگی شروع شود. 

کلام آخر

عقب افتادن قاعدگی دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد که یکی از دلایل آن، استرس است. هنگامی که تحت استرس هستید، تغییرات هورمونی که برای کمک به شما در پاسخ به سختی‌‎ها طراحی شده است، می‎تواند فرآیندهای هورمونی مربوط به چرخه قاعدگی را تغییر دهد. 

تنها راه برای اینکه مطمئن شوید استرس دلیل بی نظمی پریود است یا خیر این است که با متخصص زنان خود صحبت کنید. بسیاری دیگر از نگرانی‌های مربوط به سلامت باروری می‌توانند باعث تغییر در سیکل پریود شما شوند.

شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.