​سرطان پروستات چیست؟

پروستات یک غده کوچک گردو شکل در داخل لگن مردان است که در کنار مثانه قرار دارد و معاینه پروستات با تست دیجیتال مقعدی قابل انجام است. سرطان پروستات نوعی سرطان است که در غده پروستات ایجاد می شود. این سرطان دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان است. از هر نه مرد یک نفر در طول عمر خود به سرطان پروستات مبتلا می شود. 

رشد سلول ها در پروستات می تواند خوش خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشد.

تومور خوش خیم (مانند هایپرپلازی خوش خیم پروستات) (BPH):

-این نوع تومور ها به ندرت تهدیدی برای زندگی هستند؛

-به بافت های اطراف خود حمله نمی کنند؛

-به قسمت های دیگر بدن منتشر نمی شوند؛

-قابل برداشتن هستند و خیلی آهسته رشد می کند (اما معمولاً رشد نمی کنند).

تومور بدخیم (سرطان پروستات):

-این انواع تومور، ممکن است گاهی اوقات تهدیدی برای زندگی باشند؛

-می توانند به اندام ها و بافت های اطراف (مانند مثانه یا راست روده) گسترش یابند؛

-می توانند به قسمت های دیگر بدن منتشر شوند (مانند گره های لنفاوی یا استخوان) (متاستاز)؛

-غالباً قابل برداشتن هستند اما اغلب اوقات رشد می کنند.

سلول های سرطانی پروستات با کنده شدن از تومور پروستات می توانند گسترش یابند. آن ها می توانند از طریق رگ های خونی یا غدد لنفاوی سفر کنند و به قسمت های دیگر بدن برسند. سلول های سرطانی پس از گسترش ممکن است به بافت های دیگر متصل شده، رشد کنند و تومورهای جدیدی ایجاد کنند و در آنجا تثبیت شوند.

هنگامی که سرطان پروستات از محل اصلی خود به قسمت دیگری از بدن سرایت کند، تومور جدید دارای همان نوع سلول های غیر طبیعی و همان نام تومور اولیه (اصلی) است. به عنوان مثال، اگر سرطان پروستات به استخوان ها سرایت کند، سلول های سرطانی در استخوان ها در واقع سلول های سرطانی پروستات هستند. یعنی این بیماری، سرطان متاستاتیک پروستات است نه سرطان استخوان. به همین دلیل، این بیماری به عنوان سرطان پروستات در استخوان درمان می شود.

برای آشنایی با سرطان پروستات، شناخت نحوه عملکرد پروستات به شما کمک می کند.

پروستات چیست؟

پروستات و وزیکول سمینال و مایع منی بخشی از سیستم تولید مثل مردان هستند. پروستات به اندازه یک گردو است. وزیکول های سمینال دو غده کوچکتر شبیه به گوش های خرگوش هستند که به دو طرف پروستات وصل شده اند. پروستات در زیر مثانه و در مقابل رکتوم (انتهای روده بزرگ) قرار دارد. پروستات مجرای ادرار را محاصره کرده است. مجرای ادراری لوله ای است که ادرار را از مثانه به انتهای آلت تناسلی منتقل می کند. در نتیجه بزرگ شدن پروستات می تواند جریان ادرار را مختل کند، به همین دلیل است که مردان دارای پروستات بزرگ شده در ادرار کردن مشکل دارند.

کار اصلی وزیکول های سمینال و پروستات، تولید مایع منی است. در هنگام انزال، اسپرم هایی که در بیضه ساخته شده اند به مجرای ادرار منتقل می شود. در همین زمان، مایعات از پروستات و وزیکول های سمینال نیز به مجرای ادرار وارد می شوند. این مخلوط مایع منی و مایعی که از مجرای پروستات و وزیکول سمینال خارج می شود در طی انزال از مجرای ادرار و آلت تناسلی عبور کرده و خارج می گردد.

سرطان پروستات ابتدا از غده پروستات شروع شده و در بعضی موارد در وزیکول های سمینال نیز گسترش می یابد. 

علل سرطان پروستات

هیچ کس نمی داند که چرا یا چگونه سرطان پروستات شروع می شود. مطالعات کالبد شکافی نشان می دهد از هر سه مرد بالای 50 سال، یک نفر تعدادی سلول سرطانی در پروستات دارد. در هشت مورد از ده مورد کالبد شکافی، سرطان یافت شده کوچک بوده و تومورها بی خطر بوده اند.

هرچند دلیل شناخته شده ای برای سرطان پروستات وجود ندارد، اما عوامل زیادی می توانند از علل سرطان پروستات باشند:

-سن: با افزایش سن مردان، خطر ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. این سرطان به ندرت در مردان جوان تر از 40 سال مشاهده می شود. آسیب دیدن ماده ژنتیکی (DNA) سلول های پروستات برای مردان بالای 55 سال محتمل تر است. سلول های آسیب دیده یا غیر طبیعی پروستات می توانند از کنترل خارج شده و به تومور تبدیل شوند. در نتیجه سن یکی از اصلی ترین علل سرطان پروستات می باشد.

-قومیت: مردان آمریکایی و آفریقایی تبار تاکنون بالاترین میزان شیوع این بیماری را دارند. دلیل شیوع بیشتر سرطان پروستات در مردان آمریکایی و آفریقایی هنوز مشخص نیست اما ممکن است علت این امر به دلایل اقتصادی، محیطی، رژیم غذایی یا عوامل دیگر باشد. درسایر قومیت ها مانند مردان آسیایی احتمال ابتلا به سرطان پروستات کمتر است.

-سابقه خانوادگی: مردان با سابقه خانوادگی سرطان پروستات نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. در صورت ابتلای پدر، برادر یا فرزند به این بیماری، میزان ابتلا به سرطان پروستات افزایش یافته و ۲ تا ۳ برابر بیشتر از افراد دیگر می باشد.

-مصرف سیگار کشیدن: استعمال دخانیات و سیگار یکی از شایع ترین علل سرطان پروستات می باشد. مطالعات نشان می دهد که خطر ابتلا به سرطان پروستات برای افراد سیگاری ممکن است دو برابر افراد عادی باشد.

-منطقه : تعداد و مرگ و میر سرطان پروستات در سراسر جهان متفاوت است اما در آمریکای شمالی و اروپای شمالی نرخ مرگ و میر ناشی از این سرطان بیشتر می باشد. این نرخ بالا ممکن است به دلیل روش های غربالگری، وراثت، رژیم های غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت بدنی منظم و قرار گرفتن در معرض آلودگی های محیط زیستی باشد.

-رژیم غذایی: رژیم غذایی و شیوه زندگی از دیگر علل سرطان پروستات بوده و ممکن است بر خطر ابتلا به سرطان پروستات تأثیر بگذارد. اما چگونگی آن مشخص نیست. در صورت مصرف کالری بیشتر، چربی های حیوانی، قند تصفیه شده و مصرف ناکافی میوه و سبزیجات، احتمال خطر ابتلا به سرطان پروستات ممکن است افزایش یابد. نداشتن ورزش منظم نیز با پیامدهای بد مرتبط است. چاقی (یا اضافه وزن زیاد) عامل شناخته شده ای است که باعث افزایش خطر مرگ در اثر سرطان پروستات می شود. یکی از راه های کاهش این خطر، کاهش وزن و رسیدن به وزن طبیعی بدن می باشد.

علائم سرطان پروستات

شناخت نشانه ها و علائم سرطان پروستات و همچنین انجام مرتب معاینه پروستات برای تشخیص به موقع این سرطان بسیار ضروری می باشد. از شایع ترین علائم سرطان پروستات می توان به تکرر ادرار، جریان ادرار ضعیف یا منقطع یا نیاز به فشار برای تخلیه مثانه، تکرر ادرار شبانه، وجود خون در ادرار، وجود خون در اسپرم (مایع منی) و اختلال در نعوظ اشاره کرد.

همچنین احساس ناراحتی یا درد هنگام نشستن (که البته ممکن است ناشی از بزرگ شدن پروستات در اثر سایر شرایط غیر سرطانی پروستات مانند BPH نیز ایجاد شود) و نیز احساس درد یا سوزش هنگام ادرار که از علائم رایج نمی باشد، از دیگر علائم سرطان پروستات می باشند.

لازم به ذکر است این علایم ممکن است در اثر ابتلا به بیماری دیگری نیز باشد که به سرطان هیچ ارتباطی ندارد. به طور مثال علائم ادراری می توانند در اثر عفونت مثانه یا سایر شرایط نیز ایجاد شوند.

اگر سرطان در خارج از غده پروستات گسترش یابد، ممکن است فرد علائم زیر را تجربه کند: 

-درد در ناحیه کمر، باسن، ران، شانه ها یا استخوان های دیگر 

-تورم یا تجمع مایعات در پاها 

-کاهش وزن غیر قابل توجیه 

-خستگی 

-تغییر در عادات روده 

اگر نگران تغییراتی هستید که با آن روبرو هستید (برای مثال مشاهده وجود خون در اسپرم)، لطفا با پزشک خود صحبت کنید.

آیا می توان از سرطان پروستات جلوگیری کرد؟

تغذیه درست، ورزش، داشتن وزن طبیعی و عدم مصرف سیگار برای سلامتی مفید می باشد و به جلوگیری از سرطان پروستات کمک می کند.

برخی از پزشکان معتقدند مصرف داروهایی مانند فیناستراید و دوتاستراید می تواند از بروز سرطان پروستات جلوگیری کند اما برخی دیگر بر این باورند که این داروها فقط پیشرفت سرطان پروستات را کند می کنند. گرچه بسیاری از مطالعات نشان می دهند مردانی که از این داروها استفاده می کنند کمتر احتمال دارد به سرطان پروستات مبتلا شوند اما هنوز مشخص نیست که آیا این داروها مؤثر هستند یا خیر، بنابراین باید در مورد مزایا و معایب احتمالی با پزشک خود صحبت کنید.