این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر احسان اطرج (نخستین فلوشیپ فوق تخصصی ناباروری در ایران)، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

​انزال خشک و تاثیر آن بر ناباروری مردان

اگر مایع منی به جای ورود به آلت تناسلی و خروج از آن، وارد مثانه شود به آن انزال پس گرد یا عقب گرد می گویند. هنگام انزال پس گرد بیمار ممکن است هنوز ارگاسم (اوج لذت جنسی) داشته باشد، اما انزال اندکی داشته و یا انزال فاقد خروج مایع منی باشد. از این رو گاهی به انزال پس گرد، ارگاسم خشک هم می گویند. از نظر علم آندرولوژی، انزال عقب گرد سلامتی مردان را تحت تاثیر قرار نمی دهد، اما می تواند باعث ناباروری مردان شود؛ به همین دلیل درمان انزال پس گرد فقط شامل بازیابی قدرت باروری در موارد ناباروری مردان است.

علائم انزال عقب گرد:

در بیشتر موارد، انزال پس گرد تاثیری بر روی انزال و ارگاسم فرد ندارد اما در هنگام ارگاسم، مایع منی به جای خارج شدن از آلت تناسلی وارد مثانه می شود. از علائم انزال پس گرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

·       انزال همراه با خروج مایع منی کم یا فاقد خروج مایع منی؛

·       ادرار تیره بعد از ارگاسم به علت ورود مایع منی به مثانه؛

·       ناباروری مردان.

علل انزال عقب گرد:

در هنگام ارگاسم مردان، اسپرم به کمک مجرای وازودفران به داخل پروستات منتقل می شود. در پروستات اسپرم با مایعات دیگر ترکیب می شود تا مایع منی را ایجاد نماید. در این هنگام عضله مثانه (عضله گردن مثانه) منقبض می شود تا از ورود مایع منی به داخل مثانه جلوگیری کند، سپس مایع منی وارد آلت تناسلی مردان می گردد. همچنین این ماهیچه هنگام ادرار کردن، ادرار را در مثانه نگه می دارد.

در انزال عقب گرد، عضله گردن مثانه به درستی منقبض نمی شود بنابراین اسپرم به جای ورود به آلت تناسلی وارد مثانه می شود. عوامل متعددی ممکن است مانع انقباض عضله گردن مثانه در هنگام انزال گردند که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

·       انجام اعمال جراحی مربوط به گردن مثانه، عمل جراحی غدد لنفاوی رتروپریتونئال به دلیل سرطان بیضه یا سرطان پروستات؛

·       عوارض جانبی برخی از داروها مانند داروهای افزایش فشار خون، داروهای مربوط به درمان بزرگ شدگی پروستات و داروهای ضد افسردگی؛

·       ایجاد آسیب عصبی در اثر بیماری هایی از قبیل دیابت، بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS)، پارکینسون و یا آسیب نخاعی.

انزال خشک اولین علامت انزال پس گرد است. اما کاهش یا عدم خروج مایع منی در ارگاسم خشک می تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

·       انجام عمل جراحی برداشتن پروستات (پروستاتکتومی)؛

·       انجام عمل جراحی حذف مثانه (سیستکتومی)؛

·       رادیوتراپی ناحیه لگن جهت درمان سرطان.

عوامل خطر انزال عقب گرد:

برخی از عواملی که می توانند احتمال انزال پس گرد را افزایش دهند عبارتند از:

·       ابتلا به بیماری دیابت یا بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS)؛

·       انجام جراحی پروستات یا جراحی مثانه؛

·       مصرف داروهای ضد افزایش فشار خون یا داروهای ضد افسردگی؛

·       آسیب نخاعی.

عوارض انزال عقب گرد:

همان طور که گفته شد انزال عقب گرد، آسیبی به بدن مرد و سلامتی او وارد نمی کند. اما از عوارض کلی انزال عقب گرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

·       ناباروری مردان؛

·       کاهش لذت جنسی (به دلیل وجود نگرانی و اضطراب در مرد به خاطر عدم انزال).

پیشگیری از انزال خشک:

در صورت استفاده فرد از دارویی خاص و یا ابتلا به بیماری خاصی که احتمال ابتلا به انزال پس گرد را افزایش می دهد، فرد باید از پزشک خود برای انجام اقدامات لازم جهت کاهش خطر ابتلا به انزال خشک، راهنمایی بخواهد.

همچنین انجام اعمال جراحی از قبیل جراحی پروستات و مثانه، ممکن است بر روی عضله گردن مثانه تاثیر گذاشته و باعث ایجاد انزال پس گرد شود، بنابراین بیمار باید درباره خطر انزال پس گرد از پزشک خود اطلاعات لازم را کسب نماید. اگر فردی قصد دارد در آینده فرزند داشته باشد، باید پیش از عمل جراحی راجع به ذخیره مایع منی و فریز اسپرم با پزشک خود و متخصص آندرولوژی مشورت نماید.

چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟

انزال عقب گرد به سلامتی مردان آسیبی وارد نمی کند و فقط در صورت تمایل به بارداری، درمان انزال پس گرد ضروری می باشد. به هر حال اگر مردی ارگاسم خشک دارد باید به پزشک مراجعه نماید تا مطمئن شود که بیماری او در اثر مشکلات دیگری ایجاد نشده است.

اگر زوجینی به مدت یکسال یا بیشتر ارتباط جنسی منظم و محافظت نشده دارند و باردار نمی شوند، باید به پزشک مراجعه نمایند. اگر مردان هنگام رابطه جنسی انزال کمی داشته باشند و یا انزال آنها فاقد مایع منی باشد، ممکن است ناباروری به علت انزال خشک باشد.

تشخیص انزال عقب گرد:

انجام اقدامات زیر برای تشخیص انزال پس گرد توصیه می شود:

·       بیمار می تواند در مورد علائم بیماری و مدت زمان ابتلا به آن با متخصص آندرولوژی صحبت کند. پزشک ممکن است درباره بیماری های زمینه ای، داروهای مورد استفاده و اعمال جراحی که بیمار انجام داده است از او سوال کند.

·       انجام معاینه فیزیکی که شامل معاینه آلت تناسلی، بیضه ها و مقعد می باشد.

·       بعد از ارگاسم، ادرار از نظر وجود مایع منی بررسی شود. این کار معمولا در مطب پزشک انجام می گردد. طی این روش، پزشک از بیمار می خواهد که خود ارضایی کرده و سپس نمونه ادرار تهیه کند، بعد از آن نمونه ادرار گرفته شده به آزمایشگاه فرستاده می شود. اگر تعداد اسپرم موجود در نمونه ادرار بالا باشد، بیمار دچار انزال عقب گرد می باشد. اما اگر بیمار دچار انزال خشک باشد ولی مایع منی در نمونه ادرار و مثانه وجود نداشته باشد، ممکن است تولید مایع منی دچار اختلال شده باشد. آسیب به پروستات، غدد تولید کننده مایع منی، جراحی و یا رادیوتراپی در ناحیه لگنی عواملی هستند که می توانند بر روی تولید مایع منی تاثیر بگذارند. در صورتی که انزال خشک علت دیگری بجز انزال عقب گرد داشته باشد، ممکن است پزشک برای بررسی های بیشتر، آزمایشات تکمیلی انجام دهد یا بیمار را نزد پزشک مربوطه یا متخصص آندرولوژی بفرستد.

درمان انزال پس گرد:

معمولا انزال عقب گرد نیاز به درمان خاصی ندارد مگر در مواردی که ناباروری وجود دارد. در موارد ناباروری مردان، درمان انزال پس گرد شامل درمان عوامل ایجاد کننده انزال پس گرد می باشد:

·       درمان دارویی انزال خشک :

استفاده از داروها معمولا در مواقعی که علت انزال پس گرد بیماری دیابت، بیماری مولتیپل اسکلروزیس و یا جراحی های خاص باشد، برای درمان انزال پس گرد مناسب هستند. اما اگر علت انزال پس گرد انجام اعمال جراحی از قبیل جراحی گردن مثانه یا برداشتن پروستات باشد، داروها روش مناسبی برای درمان انزال پس گرد نیستند. اگر پزشک احساس کند که مصرف برخی دارو می تواند بر روی انزال تاثیر داشته باشد، ممکن است تجویز دارو را قطع نماید. داروهایی از قبیل داروهای ضد افسردگی، داروهای بلوک کننده آلفا و داروهای ضد افزایش فشار خون از جمله داروهایی هستند که می توانند باعث ایجاد انزال پس گرد شوند.

داروهایی که جهت درمان انزال پس گرد مورد استفاده قرار می گیرند شامل ایمی پرامین، میدودرین و افدرین می باشند.

داروهای انزال پس گرد باعث می شوند که عضله گردن مثانه در هنگام انزال بسته شود. اگرچه این داروها جهت انزال پس گرد موثر هستند، اما می توانند عوارض جانبی یا تداخل دارویی با داروهای دیگری داشته باشند. به طور مثال برخی از داروهای مورد استفاده در درمان انزال پس گرد می توانند فشار خون و ضربان قلب را افزایش دهند، بنابراین مصرف داروهای نامبرده در افرادی که بیماری قلبی یا فشار خون بالا دارند، ممکن است خطرناک باشد.

·       درمان انزال خشک با کمک عمل جراحی:

1)   TESA: در این روش اسپرم با کمک سرنگ از بیضه ها خارج می شود، این روش تحت بی حسی موضعی انجام می گیرد.

2)    PESA: در این روش اسپرم به وسیله سرنگ از مجرای اپیدیدیم خارج می شود، این روش به کمک بی حسی موضعی انجام می شود.

3)    TESE: در این روش مشابه تکنیک TESA، اسپرم مستقیما از بیضه ها برداشته می شود، با این تفاوت که برای انجام این روش اسپرم ها با ایجاد شکاف در بیضه خارج می شوند.

·       درمان انزال خشک با استفاده از روش های کمک باروری:

اگر فردی دچار انزال پس گرد باشد، احتمالا باید جهت بازگرداندن قدرت باروری، اقدام به درمان کند زیرا برای ایجاد باروری مردان باید میزان کافی از اسپرم وارد واژن زن شده و به تخمک برسد. اگر داروها امکان انزال مایع منی را فراهم نکنند، زوجین جهت بارداری باید از روش های کمک باروری استفاده نمایند:

1)    IVF: در این روش اسپرم و تخمک در شرایط آزمایشگاهی لقاح داده می شوند و سپس جنین به داخل رحم مادر منتقل می شود.

2)   IUI: در این تکنیک اسپرم مستقیما در داخل رحم زن قرار داده می شود.

پشتیبانی روحی از مرد در زمان مواجهه با انزال پس گرد:

بروز هر گونه تغییر در فرآیند ارگاسم، میزان رضایتمندی از رابطه جنسی را کاهش می دهد، بنابراین عدم رضایت از رابطه جنسی می تواند سبب ایجاد استرس در بیمار و همسر او شود. انزال پس گرد خصوصا در مواردی که زوجین تصمیم به بارداری دارند، می تواند چالش برانگیز باشد.

ناباروری مردان در اثر انزال پس گرد، در اکثر موارد قابل درمان است و روش های کمک باروری پرهزینه هستند و مراحل درمان برای بیمار و همسر او استرس‎زا است، بنابراین در این شرایط بیمار باید به مشاوره مراجعه نماید. شناخت تمام مراحل درمان و صحبت کردن بیمار با همسر و پزشک خود می تواند استرس بیمار را کاهش دهد.

پیشگیری از انزال عقب گرد:

انزال عقب گرد بصورت کامل قابل پیشگیری نیست. اما با انجام اقداماتی می توان تا حدودی احتمال ابتلا را کنترل کرد.

به طور مثال بهتر است مردانی که تحت درمان جهت بزرگ شدگی بیضه ها قرار دارند، از روش های کم تر تهاجمی از قبیل TUNA یا TUMT استفاده کنند، زیرا احتمال آسیب عصبی و عضلانی در این روش ها کمتر است.

همچنین کنترل شرایط پزشکی که باعث ایجاد باعث آسیب عصبی می شود نیز، می تواند از انزال پس گرد جلوگیری نماید؛ برای مثال مردانی که دیابت دارند باید درمان خود را ادامه بدهند و سبک زندگی خود را بر اساس دستورات پزشک تغییر دهند.