تغییرات جنین و مادر در هفته دهم بارداری

آنچه برای فرزند شما در هفته دهم بارداری اتفاق می افتد:

هفته دهم بارداری مصادف با عبور فرزند شما از حیاتی‌ترین و بحرانی‌ترین مرحله‌ی زندگی‌اش در رحم است. همان‌طور که قبلاً گفتیم هفته‌ 3 تا 10 بارداری (به مدت 8 هفته) که پزشکان به آن دوره‌ی رویانی می‌گویند، زمان ساخت و شکل‌گیری تمام اندام‌ها و دستگاه‌های بدن رویان شماست و به همین خاطر عدم تماس با عوامل خارجی آسیب‌رسان در این دوران از اهمیت زیادی برخوردار است. اما با پایان یافتن هفته‌ دهم و گذر از مرحله‌ی رویانی به مرحله جنینی، خطر بروز مشکلات و ناهنجاری‌های ناشی از برخورد فرزندتان با عوامل صدمه‌زننده‌ی خارجی به حداقل می‌رسد. چرا که در انتهای مرحله‌ی رویانی کار شکل‌گیری اولیه‌ی بیشتر بخش‌های حیاتی بدن فرزندتان به پایان رسیده است. البته این به معنای پایان یافتن رشد این بخش‌ها نیست، بلکه در تمام طول حاملگی تکامل و توسعه‌ی بدن فرزند شما همچنان ادامه دارد.

هفته‌ دهم بارداری هفته‌ی بسیار شلوغ و پر ماجرایی برای جنین شما است. در این هفته دستگاه‌های حیاتی بدن جنین شامل كبد، روده‌ها، مغز، غده‌ی تیروئید و ریه‌ها در جایگاه اصلی خود قرار گرفته‌اند و علاوه بر اینکه هم‌چنان به رشد خود ادامه می‌دهند، قسمتی از فعالیت‌هایشان را هم شروع کرده‌اند. غده‌ی تیروئید کار ساخت هورمون‌های تیروئیدی را آغاز نموده و دستگاه گوارش هم در حال تولید آنزیم‌های گوارشی است. تنها بخشی که در این فرآیند عظیم رشد و تکامل، نه تنها رشد نکرده بلکه به تدریج تحلیل رفته تا در هفته‌های آینده نابود شود، کیسه‌ی زرده است. چرا که با شدت یافتن تولید گلبول‌های قرمز در کبد و تکامل بیشتر جفت و بند ناف برای به عهده گرفتن وظیفه‌ی تبادل مواد غذایی، دفعی و اکسیژن بین جنین و شما، دیگر نیازی به حضور کیسه‌ی زرده نیست.

در هفته‌ دهم بارداری فرزند شما برای اولین بار در چرخه هفته به هفته بارداری شما شروع به بلع و فرو بردن مایع آمنیوتیک نموده و این کار را از حالا به بعد تا پایان بارداری ادامه خواهد داد. مایع آمنیوتیک به توسعه‌ی سیستم گوارشی و تنفسی فرزند شما کمک خواهد کرد و او را برای انجام حرکات تنفسی در مراحل بعدی زندگی‌اش آماده می‌کند.

چشم‌گیرترین اتفاق هفته‌ دهم رشد سریع و حیرت‌انگیز مغز فرزند شما است. در طول این هفته در هر دقیقه حدود 250,000 نورون (سلول عصبی) در مغز تولید می‌شود. علاوه بر این، تقسیمات اولیه و بنیادین مغز هم در این هفته پدیدار می‌شوند. اگر این امکان وجود داشت که در این زمان فرزندتان را از نزدیک ببینید حتماً می‌توانستید این تقسیمات مغزی را از ورای غضروف‌های جلوی سر او که هنوز به طور کامل استخوانی نشده‌اند و نرم و شفاف هستند، ببینید. به دلیل رشد سریع مغز در این هفته پیشانی فرزند شما کمی برآمده به نظر می‌رسد، اما نگران نشوید. در هفته‌های آینده این برآمدگی کمتر شده و پیشانی عقب‌تر می‌رود.

در نمای ظاهری هم جنین شما در حال تغییر و تحول است و هر روز و هفته به هفته که می‌گذرد دوست‌داشتنی‌تر از قبل می‌شود. چشم‌های او هنوز هم بسته هستند و پلک‌ها از یک غشای نازک به چین‌های پوستی ضخیم‌تری تبدیل شده‌اند. رشد بیشتر قسمت‌های داخلی گوش کامل شده و بخش‌های خارجی هم در حال تکامل هستند. البته کوچولوی شما در این مرحله از بارداری نمی‌تواند بشنود. زیرا شنیدن نیازمند شکل‌گیری کامل ساختارهای گوش میانی و داخلی و کامل شدن ارتباط عصبی بین مغز و گوش‌ها است.

در داخل دهان، جوانه‌های دندان‌های شیری که از قبل شکل گرفته‌اند، هم‌چنان در حال استراحت در زیر لثه‌ها هستند و شما معمولاً تا 6 ماه بعد از تولد فرزند خود موفق به دیدن این مرواریدهای کوچک سفید نخواهید شد. استخوان فک فرزندتان هم نسبت به گذشته بیشتر شکل گرفته و محکم شده است تا از این مجموعه‌ی حساس به خوبی محفاظت کند. علاوه بر استخوان فک، سایر استخوان‌های بدن او هم به روند سخت و استخوانی شدن خود ادامه می‌دهند، اگر در هنگام انجام سونوگرافی دقت نمایید، می‌توانید نواحی سفیدرنگی را در بدن فرزندتان ببینید که این نواحی در حقیقت همان استخوان‌های ظریف بدن دوست‌داشتنی او هستند.

شاید برایتان جالب باشد بدانید در زمان تولد این کوچولوی دل‌فریب، 300 استخوان بزرگ و کوچک دارد که طی گذراندن مراحل رشد و تکامل پس از تولد بعضی از آن‌ها به هم ملحق شده و به یک استخوان تبدیل می‌شوند تا در نهایت هنگام بزرگسالی 206 استخوان داشته باشد.

در هفته‌ی دهم انگشتان ظریف دست و پای فرزندتان كاملاً از یكدیگر جدا شده‌اند. یک هلوی کوچک را تصور کنید، در این هفته موهای نازک و نرمی درست شبیه به پرزهای هلو در نقاط مختلفی از پوست بدن فرزندتان جوانه می‌زنند. این موهای نرم وظیفه‌ی محافظت از پوست را به عهده دارند. پوست بدن او اگرچه نسبت به هفته‌های گذشته ضخیم‌تر شده اما هنوز هم به قدری شفاف است که می‌توان یک طرح کلی از ستون فقرات و اعصاب نخاعی او را که در حال شکل‌گیری هستند، به راحتی مشاهده نمود.

در  هفته دهم هنوز هم دستگاه تناسلی خارجی شکل نگرفته است و پزشک قادر به تشخیص جنسیت نیست، اما اگر جنین شما یک پسر باشد، بیضه‌هایش از حالا شروع به تولید هورمون تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) می‌کند، وجود این هورمون برای تکامل سیستم تناسلی او لازم است.

کوچولوی شما در هفته‌ 10 بارداری تنها در حدود 3 سانتی‌متر طول دارد. اما وزن او نسبت به هفته‌ی گذشته افزایش پیدا کرده و به حدود 7 گرم رسیده است. جنین در هفته دهم تقریباً هم‌اندازه‌ی یک خرمای درشت یا یک کام‌کوات شیرین است.

به نظرتان خیلی کوچک است؟ پس صبر داشته باشید، قد این کوچولوی شیرین در عرض سه‌ هفته‌ی آینده بیشتر از دو برابر خواهد شد.

در بدن شما در طول این هفته چه تغییراتی اتفاق می افتد؟

در هفته‌ دهم بارداری اگر در آینه به بدن خود نگاه کنید، متوجه دو نکته‌ی مهم خواهید شد. اولین چیزی که در ابتدا متوجه آن خواهید شد این است که دور کمر شما نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده و شکمتان هم برآمده‌تر شده و جلو آمده است. هم‌چنین ممکن است افزایش وزن هم پیدا کرده باشید. البته در صورتی که نسبت به قبل افزایش وزن نداشته و یا حتی دچار کاهش وزن شده‌اید، نگران نشوید. به دلیل بروز تهوع و استفراغ بسیاری از زنان باردار در هفته‌های ابتدایی بارداری ممکن است کمی از وزن خود را از دست بدهند، اما با کاهش یافتن شدت تهوع و استفراغ، کم کم وزن افزایش پیدا کرده و به حد مطلوب خواهد رسید.

دومین نکته‌ای که با مشاهده‌ی بدن خود متوجه آن خواهید شد خطوط آبی رنگی هستند که به طور ناگهانی در نقاط مختلف پوستتان ظاهر شده‌اند. این خطوط رگ‌های قابل مشاهده‌ای هستند که خصوصاً در نواحی سینه تا شکم شما به چشم می‌خورند و مانند یک نقشه‌ی پر پیچ و خم از سینه‌ها تا ناف کشیده شده‌اند. همچنین ممکن است رگ‌های دست و پاهایتان هم بزرگ‌تر و برجسته‌تر به نظر برسند. افزایش حجم خون در دوران  بارداری عامل این اتفاق است. در حقیقت این شبکه‌ی گسترده از رگ‌ها وظیفه‌ی مهم رساندن خون به رحم و جفت و در نتیجه تغذیه‌ی فرزند شما را به عهده دارند. بنابراین احساس خجالت نکنید و به جای پوشاندن این خطوط آبی رنگ، با غرور و افتخار به آن‌ها نگاه کنید. فراموش نکنید که با گذشت هفته به هفته بارداری و پایان یافتن این دوران، این خطوط هم محو خواهند شد، چرا که این ها علائم هفته دهم بارداری هستند و قرار نیست تا همیشه باقی بمانند.

در هفته دهم بارداری جنین پسر یا دختر با ثابت شدن سطح هورمون HCG (هورمون بارداری) و کاهش یافتن شدت بسیاری از علائم آزاردهنده‌ی بارداری که در هفته‌های گذشته آن‌ها را تجربه کرده بودید، احتمالاً حالتان بهتر از قبل شده و احساس مثبت‌تری در رابطه با بارداری خود خواهید داشت. اما ممکن است علائم جدیدی را هم در این مقطع از بارداری تجربه کنید. علاوه بر افزایش نیاز به دفع ادرار به علت فشار وارد کردن رحم در حال رشد بر مثانه، بعضی از مادران ممکن است در قسمت تحتانی شکم یا در کشاله‌ی ران‌ها گاهی احساس درد نمایند. این درد که معمولاً خفیف و ناگهانی بوده و پزشکان به آن درد لیگامان گرد می‌گویند، در اثر کشیده شدن لیگامان گرد (رباط نگه‌دارنده‌ی رحم در لگن) به علت بزرگ شدن رحم در بارداری ایجاد می‌شود. نیازی به نگرانی نیست، اما در صورتی که درد با استراحت و یا تغییر حالت شما به وضعیت سجده کاهش پیدا نکرد و یا مداوم و همراه با خونریزی بود به پزشک مراجعه نمایید تا علت اصلی را بررسی نماید. علاوه بر این افزایش ترشحات واژن، بزرگ و حساس‌تر شدن سینه‌ها و بزرگ شدن غده‌ی تیروئید از دیگر علایمی هستند که در این هفته آن‌ها را تجربه خواهید نمود.

فعالیت‌های هفته دهم بارداری:

اگر تا قبل از این برای آینده و تولد فرزندتان برنامه‌ریزی نکرده‌اید، از این هفته باید با استفاده از چک‌لیست‌ها، برنامه‌ها و اولویت‌های خود را مشخص کنید. تعیین زمانی برای خرید لباس‌های مخصوص بارداری خصوصاً سوتین‌های مناسب، برنامه‌ریزی و تحقیق برای تعیین محل زایمان و تصمیم‌گیری در رابطه با بیمه از جمله‌ی این کارها هستند. همچنین تلاش کنید تا با همسرتان صحبت کرده و مشارکت او را در این امور جلب کنید. می‌توانید از همسرتان بخواهید که همراه شما به مطب پزشک بیاید و ضربان قلب فرزند نازنینتان را بشنود. بسیاری از مردان با دیدن تصویر و شنیدن صدای قلب جنین خود برای اولین بار، حقیقت بارداری را به وضوح لمس می‌کنند. این کار باعث می‌شود که همسرتان احساس نزدیک‌تری با شما داشته باشد و بتواند روند بارداری را بهتر درک کند.

نگران نباشید:

در طول هفته دهم بارداری جنین پسر یا دختر ممکن است احساس کنید که چشم‌هایتان خشک شده، پلک‌هایتان پف کرده و کمی تار می‌بینید. نگران نشوید، افزایش حجم خون در بارداری هفته به هفته شما و همچنین تجمع مایعات در بدن در برخی از زنان باعث ضخیم شدن قرنیه (لایه‌ی نازک و شفاف در بخش جلویی چشم) و تغییرات چشم می‌شود. این علائم موقتی بوده و بعد از تولد برطرف می‌شوند. اما به خاطر داشته باشید که اگر این تغییرات به طور ناگهانی رخ دادند و یا همراه با تاری دید نقاطی را در میدان دید خود مشاهده نمودید، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت قند و فشار خون شما کنترل گردد.

بایدها:

• از تغییر وضعیت ناگهانی خود در هفته ی دهم بارداری خودداری کنید و هنگامی که می‌خواهید از حالت دراز کشیده بلند شوید، حتماً در ابتدا به پهلوی چپ چرخیده و بعد به آرامی از جای خود بلند شوید. چون ایستادن سریع می‌تواند باعث نرسیدن خون به مغز و بروز سرگیجه و احساس سبکی سر و حتی غش شود.

• اثرات امواج موبایل بر رشد و تکامل فرزند درون رحم هنوز به درستی شناخته نشده است، اما تا می‌توانید در دوران بارداری خصوصاً در هفته‌های ابتدایی یا همان سه ماهه اول بارداری، تماس خود را با این امواج کمتر کرده و به خصوص سعی نمایید که در زمان شارژ شدن موبایل در آن مکان حضور نداشته باشید.

• با توجه به اینکه دندان‌های جنین  هفته دهم در حال جوانه‌زدن در زیر لثه‌ها هستند، لازم است تا از طریق یک تغذیه‌ی مناسب به سطوح کافی و لازم از ویتامین دی دست پیدا کنید. زیرا سطوح پایین این ویتامین می‌تواند در آینده باعث کاهش استحکام دندان‌های فرزندتان شود.

• اگر تمایلی به رابطه‌ی جنسی ندارید، خود را اذیت و سرزنش نکنید. اما فراموش نکنید که نباید از همسرتان دور شوید. صبور باشید و با همسرتان با مهربانی رفتار کنید تا بتوانید رابطه‌ی عاطفی خود را حفظ نمایید. صحبت کردن با همسرتان، لمس و نوازش او از جمله کارهایی هستند که می‌توانید در این روزها انجام دهید تا او احساس تنهایی نکند.

• در صورتی که همچنان دچار یبوست هستید، تلاش کنید تا به حد کافی پیاده‌روی داشته و از غذاهایی با فیبر بالا (سبزیجات بخار پز و میوه‌ها) استفاده کنید. همچنین مایعات بیشتری بنوشید. استفاده از عصاره‌های مقوی مانند اسموتی‌ها راه ساده‌ای برای تأمین آب بدن است. روش ساده برای تهیه‌ی آن‌ها استفاده از میوه‌ی یخ‌زده، موز، ماست و آب‌میوه است.

• تحت تأثیر هورمون‌های بارداری ممکن است بافت لثه نرم‌تر و حساس‌تر شده و مستعد تورم و خونریزی شود. برای جلوگیری از بروز التهاب لثه‌ها و مشکلات دندانی، حداقل ۲ بار در روز به مدت ۳ دقیقه مسواک بزنید و از نخ دندان به طور مرتب استفاده کنید. مسواک مورد استفاده شما باید کوچک و نرم باشد. استفاده از نخ دندان و غرغره کردن آب‌نمک التهاب لثه‌ها را کمتر می‌کند. به علاوه توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از این مشکلات، مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین C مصرف کنید.

نبایدها:

• استفاده از برخی گیاهان در دوران بارداری ممنوع است، تا حد امکان در این دوران از این گیاهان استفاده نکنید. آویشن، سیاه‌دانه، جعفری و زعفران از جمله‌ی این گیاهان هستند.

• برای جلوگیری و یا رفع یبوست در بارداری هفته به هفته خود، از خوردن داروهای ملیّن و مسهل بدون مشورت با پزشک خودداری کنید، زیرا این داروها نه تنها مفید نبوده بلکه ممکن است باعث سقط جنین بشوند.

• نگران عوارض شایع هفته دهم بارداری نباشید، صبوری کنید و از شیرینی این دوران لذت ببرید. به زودی شاهد کم شدن علائم بارداری در هفته دهم خواهید بود.

پیشنهاد ما به شما برای بهبود شرایط، در این دوران:

احتمالاً پزشک شما در این هفته برایتان آزمایش های غربالگری سه‌ ماهه‌ اول بارداری را تجویز می‌نماید. زمان انجام این غربالگری از ابتدای هفته یازدهم بارداری تا انتهای هفته سیزدهم بارداری است و برای سنجش سلامتی فرزندتان از نظر ابتلا به برخی بیماری‌ها صورت می‌گیرد. فراموش نکنید که تحت هر شرایطی می‌بایست این غربالگری را انجام دهید و به هیچ عنوان انجام آن را پشت گوش نیندازید.