مدیریت استرس در طول درمان ناباروری

اضطراب ناشی از ناباروری می‌تواند مانند یک ترن هوایی از احساسات باشد که گاهی شما را می‌ترساند و گاهی به شما استرس می‌دهد. مدیریت استرس در طول درمان ناباروری و آرامش ذهنی در دوران ناباروری می‌تواند شانس موفقیت آی وی اف و سایر روش‌ها را افزایش دهد. خوشبختانه، تکنیک‌های موثری برای کاهش استرس در طول درمان باروری وجود دارد که می‌تواند به کنترل استرس در زوجین نابارور کمک کند. از تمرین‌های تمرکز حواس گرفته تا تمرینات تنفسی برای کاهش استرس ناباروری، این روش‌ها می‌توانند روش‌هایی برای حفظ امید در زمان ناباروری باشد.

رابطه استرس و ناباروری

رابطه استرس و ناباروری یک رابطه تگاتنگ است. استرس یک واکنش طبیعی به موقعیت های چالش برانگیز زندگی است. چالش‌های ناباروری در زندگی زناشویی یکی از بزرگترین چالش‌های استرس‌زا میان زوجین است. این استرس می تواند به دلایل مختلف در طول درمان باروری ایجاد شود. بسیاری از افراد با فشارهای روحی، جسمی و مالی مواجه هستند. میل به باردار شدن به این چالش ها اضافه می‌کند. عواملی مانند تغییرات هورمونی و روش‌های پزشکی نیز می‌توانند به افزایش سطح استرس کمک کنند.

ناباروری می‌تواند اثرات گسترده‌ای داشته باشد. می‌تواند بر روابط فرد با خانواده و دوستان تأثیر بگذارد، مشکلات مالی ایجاد کند، بر روابط بین زوجین تأثیر بگذارد. ناباروری بر روابط زناشویی و کاهش تعداد روابط جنسی می‌تواند اثر گذارد و شانس بارداری را کاهش دهد. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به ناباروری به اندازه زنان مبتلا به سرطان، بیماری قلبی و HIV دارای سطح اضطراب و افسردگی هستند. بسیاری از جوامع نمی‌دانند که ناباروری یک بیماری است، بنابراین زوج‌ها را مقصر وضعیت خود می‌دانند.

رابطه استرس و ناباروری آن جا خودنمایی می کند که استرس تعادل هورمونی و تخمک گذاری را مختل می‌کند و به طور بالقوه بر باروری تأثیر می‌گذارد. در موارد عادی، بدن شما مقادیر کمی کورتیزول ترشح می‌کند که در واقع به تنظیم فشار خون و قند خون شما کمک می‌کند. اما افزایش کورتیزول در زمان های استرس زا ممکن است برای تعادل هورمونی شما مضر باشد. چرا؟ بدن شما برای تولید کورتیزول از پروژسترون استفاده می‌کند، همان هورمونی که برای حفظ بارداری و حمایت از لانه گزینی جنین در رحم ضروری است.

بدن خود را به عنوان یک دستگاه دقیق تنظیم شده در نظر بگیرید. وقتی استرس وارد معادله می‌شود، ممکن است عملکرد جنسی و هورمونی مطلوبی نداشته باشد. اینجاست که تأثیر اضطراب در قدرت باروری ما را به فکر فرو می‌برد که آیا مدیریت استرس در طول درمان ناباروری می‌تواند درمان اصلی ناباروری شناخته شود یا خیر؟

دیده شده بسیاری از زوجین نابارور که درمان‌های سبک یا پیچیده ناباروری (IUI یا IVF) برای آن‌ها انجام شده است بدون هیچ علت مشخصی منفی شده است. این زوجین پس از مدیریت احساسات منفی در دوران ناباروری و کمک گرفتن از مشاورین توانسته‌اند در سیکل‌های بعدی نتیجه مثبت بگیرند. همین موضوع اهمیت حفظ روحیه در طول درمان ناباروری را ثابت می‌کند.

چرا مدیریت استرس برای موفقیت درمان ناباروری ضروری است؟ 

بعید است که استرس به تنهایی باعث ناباروری شود اما استرس در توانایی زن برای باردار شدن اختلال ایجاد می‌کند. تحقیقات نشان داده است که زنان با سابقه افسردگی دو برابر بیشتر در معرض ناباروری هستند. اضطراب همچنین می‌تواند زمان لازم برای رسیدن به بارداری را طولانی کند. مطالعات بر روی زنان تحت لقاح آزمایشگاهی نشان داد که استرس میزان بارداری را کاهش می‌دهد. اما واقعا علت افزایش شانس موفقیت ای وی اف با کاهش استرس چیست؟ 

جواب ساده است. کشتی در دریای مواج به ساحل می‌رسد یا در دریای طوفانی؟ کنترل بدن و تنظیم هورمون‌ها در دست مغز و فوق کلیه و سایر غدد بدن است. در شرایط استرس‌زا تولید ترشح هورمون‌های جنسی از مغز و تولید کورتیزول از فوق کلیه دریای تعادل هورمونی را مواج می‌کند. در نتیجه شما در تولید اسپرم و تخمک و ازاد سازی تخمک و همینطور لانه گزینی جنین دچار مشکل می‌شوید. 

به طور خلاصه، مدیریت استرس ممکن است باروری را بهبود بخشد. با این حال، تأثیر مدیریت استرس بر میزان باروری به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است. مطالعات دیگر نشان می‌دهند که استرس ممکن است در جنبه‌های خاصی از پروسه IVF مانند انتقال جنین و تخمک کشی نقش داشته باشد. به‌ویژه برای بیمارانی که برای اولین بار IVF انجام می‌دهند.

چالش‌های روانی و اجتماعی ناباروری

برای کنترل استرس در زوجین نابارور باید دلایل افزایش استرس در زوج‌های نابارور را شناخت. این دلایل عبارتند از:

• عدم اطمینان در مورد نتیجه درمان
• ویزیت‌های مکرر پزشکی، رفت و آمد زیاد و درگیری با محل کار برای مرخصی و …
• نگرانی‌های مالی در مورد هزینه‌های درمان
• متشنج شدن روابط با همسر یا خانواده
• پروسه‌های پیچیده و گاها دردناک که باعث کاهش صبوری و تاب‌آوری روانی می‌شود.

این عوامل محیطی آرامش ذهنی در دوران ناباروری را مختل می‌کنند و در این شرایط استرس می‌تواند رشد کند. 

رابطه استرس و ناباروری در این شرایط پیامدهای منفی متعددی برای روابط زناشویی دارد. چرا که ممکن است مانند گذشته در برابر کج رفتاری‌های یکدیگر صبوری به خرج ندهند، گذشت نکنند و شکاف عاطفی میان آن‌ها به قعر دریاها برسد. بسیاری از این زوجین گزارش کرده اند رابطه جنسی در این دوران فقط برای تولیدمثل بوده و نه برای رابطه متقابل. بنابراین، افراد نابارور نه تنها باید از نظر ناباروری معاینه فیزیکی و درمان شوند، بلکه باید برای کاهش آسیب های روانی ناشی از ناباروری نیز مشاوره داده شوند.

مدیریت احساسات منفی در دوران ناباروری به همسرتان این پیغام را می‌رساند که او والد مناسبی برای فرزند خود انتخاب کرده است. کسی که مانند کوه استوار است و می‌تواند خود و شرایط پیش رو را کنترل کند. درک نقش تفکر مثبت در مدیریت استرس ناباروری به شما کمک می‌کند که نیمه پر لیوان را ببینید، این که شما یک فرد بالغ با زندگی راضی کننده هستید و حالا تصمیم دارید یک انسان دیگر را به دنیا بیارید تا از شیرینی زندگی خود به او بچشانید. اگر این فرد دیر به زندگی شما وارد شد یا اصلا وارد نشد شما تا ابد کامتان شیرین است. پیشنهاد می‌کنیم مقاله نقش مردان در حمایت روحی از همسران نابارور را نیز مطالعه کنید. 

روش‌های مدیریت استرس در زوج‌های نابارور

کنترل استرس در زوجین نابارور می‌تواند سلامت روان را از آسیب‌ها مصون نگه دارد. بهترین تکنیک‌های مدیریت استرس در ناباروری تکنیک‌هایی مانند ذهن آگاهی، مدیتیشن و یوگا، مثبت اندیشی، مدیریت احساست منفی و پذیرش واقعیت، داشتن روتین و ایجاد شادی در زندگی است. این تمرین‌ها باعث آرامش می‌شوند و به مدیریت سطوح اضطراب کمک می‌کنند. 

1. بهزیستی عاطفی

استرس در طول درمان ناباروری بر سلامت جسمی و روحی تأثیر می‌گذارد. افراد نابارور ممکن است با احساس انزوا و ناامیدی دست و پنجه نرم کنند. فشار برای باردار شدن می‌تواند بسیار زیاد باشد. بسیاری از عوامل استرس‌زا از جمله نگرانی‌های مالی و فشارعاطفی ایجاد می‌شوند. نقش ارتباط موثر در کاهش استرس ناباروری و حفظ ثبات عاطفی برای بیماران نابارور بسیار مهم است. بین جمع دوستان و خانواده بودن و مشاوره گرفتن از یک روانشناس می‌تواند اضطراب ناشی از ناباروری را تا حد زیادی کاهش دهد.

2. یوگا

یوگا ابزاری قدرتمند برای کاهش استرس است. حرکت فیزیکی را با تکنیک‌های تنفس ترکیب می‌کند. تمرین یوگا می‌تواند به آرامش ذهن و آرامش بدن کمک کند. تنها 20 دقیقه یوگا در روز میتواند شما را آرام تر کند. گنجاندن یوگا در برنامه روزانه ساده است. صبح یا عصر زمانی را به تمرین اختصاص دهید. کلاس‌های آنلاین یا حضوری فرقی ندارد. روی کشش‌های ملایم و تنفس عمیق تمرکز کنید. این رویکرد به کنترل استرس در زوجین نابارور در طول درمان‌های باروری کمک می‌کند.

3. مدیتیشن

مدیتیشن یکی دیگر از تکنیک های موثر مدیریت استرس در طول درمان ناباروری است. ذهن آگاهی و خودآگاهی را تشویق می کند. صرف چند دقیقه در روز برای مدیتیشن می‌تواند سطح اضطراب را کاهش دهد. مطالعات نشان می‌دهد که مدیتیشن می‌تواند به مدیریت موفق استرس منجر شود.

برای مدیتیشن، با جلسات کوتاه شروع کنید. یک نقطه آرام پیدا کنید که کسی مزاحم نشود. چشمان خود را ببندید و روی تنفس خود تمرکز کنید. اگر افکاری به وجود آمد، آنها را بدون قضاوت تصدیق کنید، سپس به نفس خود بازگردید. 

4. طب سوزنی

طب سوزنی یک روش قدیمی است که می‌تواند استرس را نیز کاهش دهد. در این روش سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن وارد می‌شود. تحقیقات نشان می دهد که طب سوزنی ممکن است به کاهش سطح استرس حاد و بهبود رفاه کلی کمک کند.

5. توپ استرس

استفاده از توپ استرس راهی سریع برای کاهش تنش است. فشردن یک توپ استرس می‌تواند انرژی فرو رفته و ناامیدی را آزاد کند. این ابزار ساده به راحتی در زندگی روزمره شما جای می‌گیرد. یک توپ استرس را پشت میز یا در کیف خود نگه دارید. هر زمان که احساس می کنید خسته شدید، یک لحظه آن را فشار دهید. 

6. کشف راهی برای آرام کردن خود

باید تکنیک‌های مختلف آزمایش کنید تا کشف کنید چه چیزی بیشتر به شما کمک می‌کند. بعضی‌ها با آشپزی برخی با مطالعه و برخی با نقاشی کردن آرام می‌شوند. نحوه تأثیر هر روش بر خلق و خو و سطح استرس تان را بررسی کنید. این بینش شخصی، شما را به سمت پیدا کردن روش های مدیریت استرس راهنمایی می‌کند.

7. ذهن آگاهی

ذهن آگاهی ابزاری قدرتمند در طول درمان باروری است. این به افراد کمک می‌کند تا روی لحظه حال تمرکز کنند. این عمل اضطراب مربوط به عدم قطعیت‌های آینده را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد که ذهن آگاهی می‌تواند منجر به تغییرات مثبت در بهزیستی عاطفی شود. به عنوان مثال، زنانی که تمرکز حواس را تمرین می‌کردند، سطح استرس کمتری را گزارش کردند.

تمرین ذهن آگاهی شامل تکنیک‌های ساده‌ای است. می‌توان با جلسات مدیتیشن کوتاه شروع کرد. تمرکز بر نفس یک روش موثر است. چشمان خود را ببندید و نفس عمیق بکشید. توجه کنید که بدن شما با هر دم و بازدم چه احساسی دارد. این آگاهی می‌تواند به آرام کردن افکار مسابقه‌ای کمک کند.

تصویرسازی هدایت‌شده یکی دیگر از تکنیک‌های مفید است. این روش شامل تجسم صحنه های آرام یا خاطرات شاد است. خود را در محیطی آرام، مانند ساحل یا جنگل تصور کنید. درگیر کردن حواس در طول این تجسم می‌تواند آرامش را افزایش دهد. مطالعات نشان می‌دهد که این تمرین‌ها می‌توانند ضربان قلب و فشار خون را کاهش داده و آرامش کلی را افزایش دهند. مثبت اندیشی در کنار واقعیت گرایی بسیار مهم است. یعنی به آینده امیدوار باشید اما باید آمادگی پذیرفتن نتیجه‌ای خلاف باب میل خود را داشته باشید.

8. رایحه درمانی

رایحه درمانی یک فضای آرام بخش ایجاد می‌کند. روغن‌های اسطوخودوس و بابونه انتخاب های محبوبی هستند. این رایحه‌ها به دلیل خاصیت آرام بخش خود شناخته شده‌اند. استفاده از دیفیوزر (بخور) یا افزودن روغن به آب حمام می‌تواند این تجربه را افزایش دهد.

ایجاد یک محیط آرام در طول درمان باروری بسیار مهم است. یک فضای آرام به کاهش سطح استرس کمک می‌کند. نور کم، موسیقی ملایم و چیدمان صندلی راحت را در نظر بگیرید. این تغییرات کوچک می‌تواند تفاوت قابل توجهی در احساس فرد ایجاد کند.

9. تمرینات تنفسی و آرامش بخش

تمرینات تنفسی می‌تواند ابزار قدرتمندی در طول درمان باروری باشد. این روش به کاهش اضطراب و افزایش آرامش کمک می‌کنند. یکی از تکنیک‌های موثر تنفس عمیق است. این روش شامل استنشاق آهسته از طریق بینی، پر کردن کامل ریه‌ها است. نفس را برای لحظه‌ای نگه دارید، سپس به آرامی از طریق دهان بازدم کنید. این کار را برای چند دقیقه تکرار کنید.

تنفس عمیق پاسخ آرامش را در بدن فعال می‌کند. این پاسخ ضربان قلب را کاهش می‌دهد و هورمون های استرس را کاهش می‌دهد. تمرین منظم این تکنیک می‌تواند تاب آوری عاطفی را افزایش دهد. انجام آن در هر مکانی آسان است، چه در خانه و چه در اتاق انتظار.

10. داشتن روتین روزانه

تنظیم یک برنامه روزانه می‌تواند به مدیریت استرس در طول درمان ناباروری کمک کند. یک روز ساختاریافته حس کنترل را ایجاد می‌کند. فعالیت‌هایی را در نظر بگیرید که آرامش و تندرستی را افزایش می‌دهند. 

11. پیاده روی و ورزش

پیاده روی را در برنامه روزانه خود بگنجانید. پیاده روی به پاکسازی ذهن و کاهش اضطراب کمک می‌کند. هر روز حداقل 30 دقیقه پیاده روی کنید. 

12. شناخت عوامل استرس زای زندگی عادی

استرس های زندگی عادی می توانند فشار را در طول درمان باروری افزایش دهند. ایجاد تعادل بین کار، خانواده و زندگی شخصی می‌تواند بسیار دشوار باشد. شناخت این عوامل استرس زا اولین قدم در مدیریت آنهاست. فهرستی از مسئولیت‌ها و تعهدات جاری تهیه کنید. اولویت بندی وظایف بر اساس اهمیت تهیه کنید و در صورت امکان تفویض اختیار کنید تا بار مسولیت را کاهش دهید.

نقش ارتباط مؤثر در کاهش استرس 

بدانید که استرس می تواند بر باروری تأثیر منفی بگذارد. درک این اولین قدم برای مدیریت موثر آن است. یادتان باشد بسیاری از افراد با کنترل استرس نتایج دلخواه گرفتند. روش کار خیلی ساده است! 

• تکنیک‌های عملی برای کاهش استرس، مانند ورزش منظم و تغذیه سالم را برای حمایت از بدن خود در طول درمان ناباروری اجرا کنید.
• تمرین‌های تمرکز حواس و آرامش مانند مدیتیشن یا یوگا را برای کمک به آرامش ذهن و کاهش اضطراب کاوش کنید.
• مراقبت از خود و سلامت عاطفی را با اختصاص زمانی برای فعالیت‌هایی که به شما شادی و آرامش می‌بخشد، در اولویت قرار دهید.
• تمرینات تنفسی را روزانه انجام دهید تا به مدیریت سطوح استرس کمک کنید و حس آرامش را در زندگی خود ایجاد کنید.
• تنفس عمیق، پیاده روی کوتاه و گوش دادن به موسیقی آرام بخش می‌تواند تسکین فوری را فراهم کند.

چطور باید با همسر نابارور رفتار کنیم؟

رفتار شما باید درست مانند رفتارتان در روزهای اول ازدواج باشد. در تمام مراحل چه به صورت لفظی چه به صورت عملی خود را حامی او نشان دهید. وقت بیشتری با او بگذرانید و حتما سفر جزو برنامه زندگیتان قرار دهید. حتما او را به انجام روتین روزانه دعوت کنید و اگر مسئولیت‌های زیادی دارد کمی از بار مسئولیت‌های او بکاهید.

همسرم استرس ناباروری داره، چجوری حمایتش کنم؟

با او صحبت کنید و اطمینان قلبی به او بدهید. به او یادآور شوید حضور او به تنهایی برای داشتن یک زندگی زیبا و رویایی کافی است. زیبایی و خوبی اوست که خواهان فرزندی هستید تا وقتی به آن نگاه می‌کنید انگار از همسرتان دو تا دارید. یکی خود همسرتان و دیگری فرزندتان که بارها او را شبیه همسرتان تصور کرده‌اید.

چگونه زوج‌های موفق استرس ناباروری را پشت سر گذاشتند؟

اول آن‌ها دلایل استرس را شناسایی کردند و اجازه ندادند تفکرات منفی از سمت این عوامل محیطی رابطه عاطفی آن‌ها را تحت الشعاع قرار دهد. عوامل استرس زای رایج عبارتند از: تغییرات هورمونی، نگرانی‌های مالی و عدم اطمینان در مورد نتایج درمان. در شرایطی که فشار روانی روی آن‌ها زیاد می‌شود همدیگر را در آغوش می‌گیرند و هر چه در افکارشان نشخوار می‌کنند با جزییات برای یکدیگر بازگو می‌کنند. یادتان باشد صحبت کردن با همدیگر هم باعث همدلی می شود هم فشار روانی را کاهش می‌دهد.

چگونه استرس درمان ناباروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

استرس مزمن می‌تواند به شدت تعادل هورمونی را مختل کند. این عدم تعادل بر توانایی بدن برای عملکرد صحیح تأثیر می‌گذارد. هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین در دوره‌های استرس‌زا افزایش می‌یابد. این هورمون‌ها می‌توانند با سلامت باروری تداخل داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است تخمک گذاری را در زنان مهار کنند و تولید اسپرم را در مردان کاهش دهند.

چرا مدیریت استرس در ناباروری مهم است؟

در شرایط استرس زا تولید ترشح هورمون های جنسی از مغز مختل می‌شود و تولید کورتیزول از فوق کلیه زیاد می‌شود. در نتیجه شما در تولید اسپرم و تخمک و آزادسازی تخمک و همینطور لانه گزینی جنین دچار مشکل می شوید. بسیار دیده شده در زوج های نابارور شکست مکرر درمان به علت استرس‌های محیطی است. تأثیر مدیریت استرس بر موفقیت درمان ناباروری آن جا مشهود است که مدیریت استرس در طول درمان ناباروری شانس بارداری را افزایش داده است.

آیا کاهش استرس می‌تواند به درمان ناباروری کمک کند؟

تأثیر مدیریت استرس بر موفقیت درمان ناباروری طی تحقیقاتی ثابت شده است. تحقیقات ارتباط بین کاهش استرس و بهبود نتایج باروری را برجسته می‌کند. مطالعه‌ای در سال 2018 نشان داد که زنانی که تکنیک‌های آرام‌سازی را تمرین می‌کردند، میزان موفقیت بیشتری در لقاح آزمایشگاهی (IVF) داشتند. تکنیک هایی مانند تمرکز حواس و یوگا به بسیاری از زوج های نابارور کمک کرد تا سطح استرس خود را مدیریت کنند.