تغییرات جنین و مادر در هفته پنجم بارداری

آنچه برای فرزند شما در هفته پنجم بارداری اتفاق می افتد:

در هفته‌ پنجم بارداری، فرزند شما درست شبیه به نسخه‌ای مینیاتوری و کوچک‌شده از غنچه‌ی تازه‌ روئیده‌ی گل هاست. این جوانه‌ی کوچک و ظریف در اعماق رحم شما با سرعتی شگفت‌انگیز در حال رشد بوده و مشغول به گذراندن مراحل تشکیل و تکامل اندام‌های حیاتی بدن خود در طول هفته به هفته است.

رویان شما که حدود یک هفته از لانه‌گزینی‌اش در رحم می‌گذرد، از سه لایه‌ اکتودرم (لایه‌ی خارجی)، مزودرم (لایه میانی) و اندودرم (لایه داخلی) تشکیل شده، که هر کدام از این لایه‌ها در آینده مسئول تشکیل و توسعه‌ی بخش‌ها و اندام‌های مختلفی از بدن او هستند.

لایه‌ اکتودرم مسئول ایجاد کل سیستم عصبی، مغز، چشم، گوش، مینای دندان، پوست، مو، ناخن‌ها، غده‌های سینه و غده‌های عرق است.

مزودرم قلب و سیستم گردش خون، دستگاه تناسلی، غضروف‌ها، استخوان و مفاصل، عضلات و بافت‌های زیرجلدی (زیر پوستی) و هم‌چنین بافت چربی او را تشکیل خواهد داد و در نهایت اندودرم در تشكیل ریه‌ها، حلق، تیروئید، روده‌ها، سیستم اولیه‌ی ادراری و نیز كبد و لوزالمعده نقش خواهد داشت.

مهم‌ترین و حیاتی‌ترین اتفاق در هفته‌ ی پنجم بارداری، شکل‌گیری، توسعه و آغاز به کار سیستم عصبی و قلب کوچک رویان شماست. در هفته تشکیل قلب جنین، لوله‌ ای عصبی‌ که به زودی به مغز، نخاع، اعصاب و ستون فقرات تمایز خواهد یافت، در لایه‌ی بالایی بدن فرزندتان در حال شکل‌گیری و رشد تدریجی در طول هفته به هفته است. هم‌چنین قلب و سیستم گردش خون در لایه‌ی میانی شکل گرفته و کار پمپاژ خون را آغاز می‌کنند. قلب فرزند شما که در حال حاضر تنها از دو کانال بسیار کوچک به نام لوله‌های قلب ساخته شده، در طی این هفته و چند هفته‌ی آینده چهار حفره‌ای شده و با ریتمی منظم می‌تپد.

مطمئنا این روزها اشتیاق زیادی برای شنیدن صدای ضربان قلب فرزند کوچکتان دارید، اما هنوز خیلی زود است. اگر چه شاید برخی از دستگاه‌های سونوگرافی واژینال بتوانند ضربان قلب رویان را در پنج هفتگی تشخیص دهند، اما به طور معمول این اتفاق در هفته‌های بعدی امکان‌پذیر است. علاوه بر این از هفته‌ پنجم بارداری، استخوان‌ها، عضلات و اسکلت کم کم شروع به شکل‌گیری می‌کنند. البته به یاد داشته باشید که این فرآیندها به آرامی و در طی مدت زمانی بین ۲ تا ۳ هفته‌ صورت می‌گیرند و این‌ تصور که در آخر هر هفته، یک مرحله از رشد به پایان رسیده باشد و رویان وارد مرحله‌ی بعدی شود غلط است. این مراحل به هم پیوسته و در طول هفته به هفته بارداری بوده و نمی‌توان برای هر کدام به طور جداگانه زمان دقیقی را مشخص کرد.

در این مقطع از بارداری فرزند شما، هنوز از طریق کیسه‌ی زرده مواد مورد نیاز خود را دریافت می‌کند، اما جفت هم به طور هم‌زمان به رشد و توسعه‌ی خود ادامه می‌دهد تا بتواند به وظیفه‌اش که تبادل مواد غذایی، دفعی و اکسیژن بین مادر و جنین است، عمل کند. در همین راستا در روزهای پایانی هفته پنجم بارداری، یک رشته از رگ‌های خونی که به زودی به بند ناف تبدیل خواهند شد، شما و فرزندتان را به هم متصل می‌کند.

در هفته تشکیل قلب جنین، جنین شما شبیه به حرف C بوده و اندازه‌ی او از بالای سر تا باسنش در حدود 2 تا 4 میلی‌متر یعنی دقیقاً هم‌اندازه‌ی دانه‌ی سیب یا پرتقال می‌باشد. شاید این موضوع هم برایتان جالب باشد که بدانید قد جنین تا قبل از هفته‌ی سیزدهم بارداری، به روش CRL (یعنی از بالای سر تا باسن) اندازه‌گیری می‌شود و از هفته‌ سیزدهم به بعد، روش اندازه‌گیری قد جنین به CHL (از سر تا نوک پاها) تغییر می‌کند.

در بدن مادر هفته پنجم بارداری چه تغییراتی می کند؟

در هفته‌های آغازین بارداری، تغییرات داخل بدن بسیار چشم‌گیرتر از تغییرات ظاهری هستند. در این روزها تمام سیستم‌های بدن شما، به سرعت در حال تغییر و تحول‌اند تا بتوانند خود را با این رخداد بزرگ هماهنگ کرده و به رشد هرچه بهتر فرزندتان کمک کنند. البته با وجود این تغییرات، اطرافیان شما هیچ علامت ظاهری مبنی بر بارداری در شما تشخیص نمی‌دهند، اما ممکن است خود شما شاهد بروز علائم هفته پنجم بارداری باشید.

در هفته ی پنجم بارداری، سطح هورمون HCG که همان هورمون بارداری است در بدن و ادرار شما به اندازه‌ی کافی بالا بوده و یک تست بارداری خانگی می‌تواند آن‌چه را که در انتظارش بوده‌اید، تأیید کند. البته در مواردی هم ممکن است جواب تست در این هفته منفی باشد، که در صورت مشاهده علائم هفته پنجم بارداری و شک به بارداری می‌توانید انجام تست بارداری را در هفته‌ی بعد مجددا تکرار کرده و یا با انجام دادن یک آزمایش خون مطمئن شوید که باردار هستید.

در هفته پنجم بارداری به جز قطع عادت ماهیانه، ممکن است هیچ تغییر خاص دیگری را حس نکرده و احساسی درست شبیه به آن‌چه در هفته‌های گذشته داشتید را تجربه کنید و یا ممکن است برای اولین بار برخی از علائم ناخوشایند بارداری مانند خستگی، احساس کمبود انرژی، سردرد، تغییرات در سینه‌ها، افزایش حساسیت به لمس، احساس ناخوشایند نسبت به بوها، تمایل بیش از حد و یا بیزاری ناگهانی از غذاها و حتی به طور زودهنگام تهوع و استفراغ را احساس نمایید. نگران نباشید، اگر چه این علائم ممکن است آزاردهنده باشند، اما تجربه‌ی آن‌ها بخشی از روند طبیعی بارداری است. به یاد داشته باشید که شدت این علائم در افراد مختلف متفاوت بوده و همه‌ی مادران تمامی این حالات را تجربه نمی‌کنند. زیرا هر زنی نسبت به زن دیگر متفاوت است و می‌تواند تجربه‌ی منحصر به فرد خود را از دوران بارداری داشته باشد.

در این هفته با دانستن این نکته که شما دیگر یک مادر هستید، طیف وسیعی از احساسات را همزمان تجربه خواهید کرد که این موضوع کاملا طبیعی بوده و از علائم هفته پنج بارداری به حساب می آید. ممکن است در آن واحد دچار احساساتی هم‌چون هیجان، شادی، ترس و یا حتی احساس گناه شوید.

تجربه‌ی این نوسانات خلقی طبیعی است، زیرا تغییر عمده‌ای در زندگی شما در حال رخداد است. نگران نشوید و به خاطر داشته باشید بدون توجه به احساسی که دارید، خواب کافی تقویت‌کننده‌ی مطمئن خلق و خوی شماست. حتی بستن چشم‌ها برای مدتی کوتاه می‌تواند کمک‌کننده باشد. همچنین فراموش نکنید که شما تنها نیستید. احساسات خود را با شریک زندگی، خانواده و دوستانتان به اشتراک بگذارید تا حمایت عاطفی مورد نیازتان را دریافت نمایید. اگر هنوز همسرتان از بارداری شما اطلاع ندارد می‌توانید با ایده‌ای جالب مانند خریدن لباس و کفش نوزادی و گذاشتن آن‌ها در معرض دید همسرتان او را از این اتفاق شگفت انگیز مطلع سازید.

احساس کمر درد در هفته پنجم بارداری می تواند یکی از علائم مشترک با سندرم پیش از قاعدگی باشد و مسئله ای کاملا طبیعی است.

فعالیت‌های هفته چهارم بارداری:

بهره ‌مندی از مراقبت زودهنگام و منظم در دوران بارداری برای تأمین سلامت شما و فرزندتان ضروری است. پس هرچه سریع‌تر یک ماما یا متخصص را انتخاب نموده و با او قرار ملاقات بگذارید. برای آماده شدن جهت نخستین ویزیت، اولین روز از آخرین دوره‌ی قاعدگی خود را که برای تعیین سن بارداری و زمان تقریبی تولد لازم است، یادداشت کرده و فهرستی از سؤال‌هایی که ذهنتان را مشغول می کند تهیه کنید.

هم‌چنین آمادگی این را داشته باشید که پزشكتان در رابطه با وجود بیماری‌های مزمن یا ژنتیكی در هر دو خانواده از شما سؤالاتی بپرسد. به یاد داشته باشید برقراری یک ارتباط خوب با ارائه‌دهنده‌ی مراقبت‌های بهداشتی، کلید موفقیت شماست. اگر بخشی از سخنان پزشک را متوجه نشدید، برای روشن شدن و دانستن جزئیات بیشتر، حتماً از او سؤال کنید. هر چه اطلاعات شما بیشتر باشد، می‌توانید این دوران را بهتر سپری کنید.

نگران نباشید:

در این هفته ممکن است متوجه شوید حجم آب دهانتان (بزاق) بدون هیچ دلیلی افزایش یافته است، تا حدی که گاهی ناچار می‌شوید به صورت مرتب آب دهان خود را در لیوان یا دستمال خالی کنید. اما نگران نباشید، این اتفاق به دلیل وجود هورمون‌های بارداری رخ می‌دهد. جویدن آدامس بدون قند، افزایش مصرف آب و کاهش دادن حجم مواد نشاسته‌ای می‌تواند در کنترل این مشکل مؤثر باشد.

بایدها:

• در صورتی که قبل از بارداری از داروی خاصی استفاده می‌کردید، حتماً در مورد ادامه‌ی مصرف آن از پزشک خود سؤال کنید، زیرا مصرف بسیاری از داروها حتی مکمل‌ها، داروهای پوستی و داروهای گیاهی در دوران بارداری بی‌خطر نیست، به خصوص دقت کنید که مصرف آسپرین و ایبوپروفن را در این زمان قطع نمایید. البته اگر بیماری خاصی دارید، نیازی به قطع خودسرانه‌ی دارو نیست، اما در اولین فرصت با پزشک خود مشورت کنید تا راه‌حلی مناسب برای آن انتخاب کند تا بتوانید هفته به هفته بارداری را با سلامت کامل پشت سر بگذارید.

• به محض اطلاع از بارداری، مصرف اسید  فولیک را که نوعی ویتامین B می‌باشد و برای جلوگیری از نقایص لوله‌ی عصبی و تأمین سلامت جنین بسیار ضروری است، شروع کنید.

• جهت حفظ سلامتی و تأمین مواد غذایی مورد نیاز برای رشد فرزندتان، رژیم غذایی متعادلی را در پیش گیرید. داشتن یک رژیم غذایی متعادل به این معنی نیست که به اندازه‌ی دو نفر و یا حتی بیشتر غذا بخورید. بلکه باید رژیمی حاوی غذاهای متفاوت، سالم و تازه داشته باشید. برای داشتن یک برنامه‌ی غذایی مناسب بهتر است به یک مشاور تغذیه مراجعه نمایید.

نبایدها:

• از تمیز کردن محل خواب گربه و یا نزدیک شدن به شخصی که این کار را انجام می‌دهد اجتناب ورزید. زیرا ممکن است حاوی انگلی به نام توکسوپلاسموز باشد که می‌تواند عوارض بسیار بد و وخیمی را برای فرزند شما به همراه داشته باشد.

• اگر چه خوردن غذاهای دریایی حاوی منافع زیادی برای شما و فرزندتان است، اما از خوردن مواد غذایی دریایی خام یا خوب پخته نشده در دوران بارداری خودداری کنید.

• خوردن ماهی، اسید چرب امگا 3 را برای رشد سیستم عصبی و مغز فرزند شما فراهم می‌کند. همچنین ماهی منبع بسیار خوبی از مواد مغذی مانند پروتئین، مواد معدنی، ویتامین B12 و ید است که برای سلامتی شما و فرزندتان بسیار ضروری است، اما به دلیل وجود مقادیری از جیوه، مصرف ماهی را در دوران بارداری به دو تا سه بار در هفته محدود ساخته و هم‌چنین از خوردن کوسه، کنسرو ماهی تن، ماهی کولی، شمشیر ماهی، شاه ماهی، ماهی خال‌مخالی، ماهی‌های براق و درخشان، ماهی‌های نارنجی و قرمز رنگ و نیز صدف‌ها که مقدار بالایی جیوه دارند، خودداری کنید، چرا که برای فرزندتان مضر است.

• از نگرانی بیهوده خودداری کنید. بسیاری از مادران باردار، در مورد مسائل بی‌اهمیت نگرانی بیش از حدی به خرج می‌دهند و در مورد مسائلی که می‌توانند به سلامت آنان و فرزندشان صدمه بزند، ناآگاه و بی‌تفاوتند.

• در این دوران خصوصاً در سه ‌ماهه‌ اول بارداری از لوازم آرایش، لاک‌ها و ضدآفتاب‌های چرب استفاده نکنید. البته برخی از برندها، محصولات آرایشی مخصوص و ایمن را برای دوران بارداری تولید کرده‌اند که می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید.

پیشنهاد ما به شما برای بهبود شرایط، در این دوران:

اگر شما هم جزو کسانی هستید که فکر می‌کنید به محض باردار شدن باید مرتباً بنشینید و هیچ حرکتی نکنید، سخت در اشتباهید. داشتن فعالیت مناسب و ورزش کردن در دوران بارداری برای سلامت شما و فرزندتان لازم است. اگر تا قبل از بارداری ورزش می‌کردید با سبک کردن برنامه‌ی ورزشی خود، به آن ادامه دهید و در صورتی كه تا قبل از بارداری ورزش نمی‌کردید، برنامه‌ی منظمی را شروع کنید. درصورتی که بیماری خاصی دارید یا در بارداری فعلی یا قبلی خود سابقه‌ی مشکلی داشته‌اید، پیش از شروع به ورزش با پزشک خود مشورت کنید. ورزش کردن سطح انرژی شما را (که قطعاً در 13 هفته‌ اول بارداری به آن نیاز مبرمی دارید) افزایش می‌دهد، استرس شما را کم می کند و حتی کمک می‌کند زایمان راحت‌تری داشته و هفته به هفته را به بهترین شکل پشت سر بگذارید.

رعایت اعتدال، نکته‌ی کلیدی ورزش کردن در دوران بارداری است. پیاده‌روی، شنا و ایروبیک از جمله فعالیت‌های ورزشی بی‌خطر برای مادران در دوران بارداری و به خصوص در سه ماهه اول بارداری به حساب می آیند.