دیابت نوع 2 در بارداری

دیابت شایع‌ترین عارضه طبی دوران حاملگی است. تفاوت دیابت نوع 2 در بارداری و دیابت بارداری، در زمان تشخیص آن است. بارداران مبتلا به دیابت را می‌توان در دو گروه قرار داد: زنانی که قبل از حاملگی یا پیش از هفته 20 بارداری، ابتلای آنان به دیابت تشخیص داده شده است که به آن دیابت قبل از حاملگی یا دیابت آشکار می‌گویند و زنانی که دیابت آنان پس از هفته 20 تشخیص داده شده است. به عبارتی تشخیص دیابت نوع 2 در زنان باردار زودتر از دیابت بارداری رخ می‌دهد.

زنان مبتلا به دیابت آشکار، دو نوع دیابت را تجربه می‌کنند: دیابت نوع یک و دیابت نوع دو. بر اساس گزارش انجمن دیابت آمریکا، دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است. در این نوع دیابت، بدن به درستی از انسولین استفاده نمی‌کند؛ این حالت مقاومت به انسولین نامیده می‌شود. سطح گلوکز خون افزایش می‌یابد زیرا انسولین کافی برای حفظ سطح طبیعی تولید نمی‌شود. برای برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2، این می‌تواند با تغییر سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مدیریت شود، اما برخی دیگر ممکن است به دارو یا انسولین برای کمک به حفظ سطوح مناسب گلوکز خون نیاز داشته باشند.

اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید، هنوز هم می‌توانید بارداری سالمی داشته باشید؛ اما مواردی وجود دارد که باید برای کاهش خطرات احتمالی و اطمینان از سلامت شما و کودکتان در نظر بگیرید. در این مقاله از مجله اینترنتی مام قصد داریم توضیح دهیم دیابت نوع دو برای زنان باردار چه علائم و عوارضی در طول دوره بارداری می‌تواند داشته باشد و چگونه بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بارداری در زنان مبتلا به دیابت نوع دو

ابتلا به دیابت نوع ۲ می‌تواند باروری را تحت تأثیر قرار دهد و احتمال بارداری را کاهش دهد. یکی از مهم‌ترین دلایل این تأثیر، مقاومت به انسولین است که باعث اختلال در عملکرد تخمدان‌‌ها و عدم تخمک‌ گذاری منظم می‌‌شود. این وضعیت در بسیاری از موارد با تنبلی تخمدان همراه است که یکی از شایع ‌ترین علل ناباروری در زنان است. همچنین، سطح بالای انسولین می‌‌تواند تعادل هورمون‌های جنسی را مختل کند و باعث افزایش آندروژن‌‌ها (هورمون‌های مردانه) شود که می‌تواند چرخه قاعدگی را نامنظم کرده و احتمال تخمک‌ گذاری را کاهش دهد.

علاوه بر این، دیابت نوع ۲ می‌تواند بر کیفیت تخمک‌ها و محیط رحمی نیز تأثیر بگذارد. برای بهبود باروری در زنان مبتلا به دیابت نوع ۲، کنترل قند خون، کاهش وزن در صورت لزوم، ورزش منظم و رعایت رژیم غذایی مناسب بسیار مهم است.

علائم دیابت نوع ۲ در دوران بارداری

دیابت نوع ۲ در بارداری می‌تواند بدون علامت یا با علائم خفیفی ظاهر شود که ممکن است با تغییرات طبیعی بارداری اشتباه گرفته شوند. با این حال، برخی از علائم شایع عبارت‌اند از:

• پُلی‌اوری (Polyuria): افزایش حجم و دفعات ادرار که ممکن است ناشی از تلاش کلیه‌ها برای دفع گلوکز اضافی باشد. 
• پُلی‌دیپسی (Polydipsia): احساس تشنگی مفرط به دلیل از دست دادن حجم زیاد مایعات از طریق ادرار.
• پُلی فاژی (Polyphagia): افزایش اشتها و گرسنگی علی‌رغم مصرف کافی غذا، به دلیل ناتوانی سلول‌ ها در استفاده مؤثر از گلوکز.
• خستگی مفرط: احساس خستگی و ضعف عمومی که ممکن است به دلیل عدم تأمین انرژی کافی به سلول‌‌ها باشد.
• تاری دید: تغییرات در بینایی که ممکن است ناشی از تغییرات مایع در عدسی چشم باشد.
• عفونت‌‌های مکرر: افزایش عفونت‌ های قارچی واژینال، عفونت‌ های ادراری یا عفونت ‌های پوستی به دلیل افزایش گلوکز که محیطی مناسب برای رشد میکروارگانیسم‌‌ها فراهم می‌کند.

با توجه به اینکه بسیاری از این علائم می‌توانند با تغییرات طبیعی بارداری همپوشانی داشته باشند، تشخیص دیابت نوع ۲ در بارداری ممکن است دشوار باشد. بنابراین، انجام آزمایش‌های غربالگری قند خون بین هفته‌‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری توصیه می‌شود تا در صورت وجود دیابت، مدیریت مناسب صورت گیرد.

خطرات و عوارض دیابت نوع ۲ برای مادر و جنین

دیابت نوع ۲ یکی از بیماری ‌هایی است که می‌ تواند بارداری را تحت تأثیر قرار دهد. مدیریت صحیح قند خون در این دوران بسیار حیاتی است، زیرا عوارض دیابت نوع ۲ در بارداری می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. البته بسیاری از مادران مبتلا به دیابت بارداری، دوران بارداری بدون عارضه و بی‌خطری را سپری می‌کنند و نوزادان سالمی را به دنیا می‌آورند.

تاثیر دیابت نوع ۲ بر بارداری

زنان مبتلا به دیابت نوع ۲ در بارداری با چالش‌‌های متعددی رو به‌ رو هستند. این بیماری می‌تواند باعث افزایش خطر پره اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری)، زایمان زودرس، عفونت ‌های ادراری و واژینال مکرر و افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری شود. همچنین، احتمال سقط جنین و مرده ‌زایی در زنان دیابتی بیشتر از زنان سالم است.

خطرات دیابت نوع ۲ برای جنین

یکی از مهم‌‌ترین نگرانی ‌ها درباره دیابت نوع دو در بارداری، تأثیر آن بر سلامت جنین است. این اختلال می‌تواند منجر به ماکروزومی جنین (تولد نوزاد با وزن بالای ۴ کیلوگرم) شود که ممکن است زایمان طبیعی را دشوار کند و نیاز به سزارین را افزایش دهد. همچنین، نوزادانی که از مادران دیابتی متولد می‌‌شوند، پس از زایمان بیشتر در معرض افت قند خون (هیپوگلیسمی)، زردی نوزادی و مشکلات تنفسی هستند و همه این‌ها عوارضی است که ابتلای مادر به دیابت نوع دو در بارداری می تواند بر نوزاد داشته باشد.

تاثیر دیابت نوع دو در بارداری بر نوزاد

نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت نوع ۲، در دوران رشد خود ممکن است با مشکلات متابولیکی مواجه شوند. این کودکان در سنین بالاتر خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲، چاقی و مشکلات قلبی-عروقی دارند. همچنین، احتمال تأخیر رشد داخل رحمی و ناهنجاری ‌های مادرزادی در این نوزادان بیشتر از سایر نوزادان است. به همین جهت، مدیریت دیابت نوع دو در دوران بارداری و همچنین پیگیری توصیه‌های پزشکی برای بارداری با دیابت نوع 2، می‌تواند از خطرات دیابت نوع 2 برای جنین و مادر جلوگیری کند.

رژیم غذایی مناسب برای زنان باردار مبتلا به دیابت نوع ۲

مدیریت دیابت نوع ۲ در دوران بارداری از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است، زیرا کنترل مناسب قند خون می‌‌تواند به پیشگیری از عوارض برای مادر و جنین کمک کند. یکی از عوامل کلیدی در این مدیریت، رعایت رژیم غذایی مناسب برای دیابت نوع 2 در بارداری است. با توجه به حساس بودن دوران بارداری، توصیه می شود هر گونه رژیم غذایی تحت نظر متخصصین صورت بگیرد تا آسیبی به مادر و جنین وارد نشود. داشتن فعالیت بدنی نیز از نکات مهم در کنترل بهتر قند خون می باشد. 

توصیه هایی برای داشتن یک رژیم غذایی سالم در دوران بارداری 

• تقسیم وعده‌های غذایی: به جای سه وعده بزرگ، سه وعده اصلی کوچک‌تر و ۲ تا ۳ میان ‌وعده در طول روز مصرف کنید چون این کار به تثبیت سطح قند خون کمک می‌کند.  
• انتخاب کربوهیدرات‌های پیچیده: از غلات سبوس‌‌دار مانند نان کامل، جو دوسر و ماکارونی سبوس‌دار استفاده کنید. این مواد به دلیل داشتن فیبر بالا، جذب قند را کندتر می‌کنند.  
• مصرف میوه‌های کم ‌شکر: میوه‌هایی مانند سیب، کیوی و انواع توت ‌ها که شاخص گلیسمی پایین‌تری دارند، انتخاب‌‌های مناسبی هستند.  
• مصرف پروتئین‌های کم‌ چرب: گوشت‌های کم‌ چرب، مرغ بدون پوست، ماهی و حبوبات منابع خوبی از پروتئین هستند که به کنترل قند خون کمک می‌کنند. 
• پرهیز از قندهای ساده و غذاهای فرآوری ‌شده: از مصرف شیرینی‌ ها، نوشیدنی‌های شیرین، نان سفید و برنج سفید خودداری کنید، زیرا این مواد می‌توانند باعث افزایش سریع قند خون شوند. 
• یوگا، پیاده روی، حرکات کششی و آکوایوگا از ورزش های مناسب برای زنان باردار مبتلا به دیابت است. اما پیش از انجام ورزش های دوران بارداری لازم است پزشک شما را از نظر علائم خطر بررسی کند.

آیا مصرف داروهای دیابت در دوران بارداری ایمن است؟

کنترل قند خون در دوران بارداری بسیار مهم است، زیرا کنترل مناسب قند خون می‌ تواند از بروز عوارض برای مادر و جنین جلوگیری کند. انسولین یکی از داروهای ایمن برای دیابت در بارداری است و اولین انتخاب برای کنترل دیابت در دوران بارداری به حساب می آید. این دارو از جفت عبور نمی ‌کند، بنابراین بی ‌خطرترین گزینه برای کنترل قند خون در دوران بارداری محسوب می ‌شود. نقش انسولین در مدیریت دیابت نوع دو در بارداری کمک به حفظ سطح مناسب قند خون می باشد.

متفورمین یکی از داروهای خوراکی رایج برای دیابت نوع ۲ است که در برخی موارد برای زنان باردار استفاده می‌ شود. تحقیقات نشان داده ‌اند که این دارو از جفت عبور می‌ کند، اما هنوز به‌ طور قطعی مشخص نشده که در دراز مدت چه تأثیری بر رشد جنین دارد. برخی مطالعات نشان داده ‌اند که نوزادان متولد شده از مادرانی که متفورمین مصرف کرده‌اند، ممکن است وزن کمتری داشته باشند.

سایر داروهای کنترل کننده قند خون، به دلیل احتمال افت شدید قند خون در نوزاد و عبور از جفت، معمولاً در بارداری توصیه نمی‌شوند.

بهترین و ایمن‌ترین روش کنترل دیابت در دوران بارداری، تغییرات سبک زندگی (از جمله رعایت رژیم غذایی) و در صورت نیاز، استفاده از انسولین است. در برخی موارد، پزشک ممکن است متفورمین را تجویز کند، اما مصرف سایر داروهای خوراکی معمولاً توصیه نمی‌شود. اگر دیابت دارید و قصد بارداری دارید، حتماً قبل از اقدام با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمان برای شما انتخاب شود.

پرسش‌های متداول

دیابت نوع ۲ در بارداری چه تفاوتی با دیابت بارداری دارد؟

دیابت نوع ۲ در بارداری پیش از بارداری وجود داشته و در دوران بارداری ادامه می‌یابد اما دیابت بارداری برای اولین بار در دوران بارداری تشخیص داده می ‌شود و معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود.  

آیا امکان زایمان طبیعی با دیابت نوع ۲ وجود دارد؟

بله، زنان مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند، البته با نظارت دقیق پزشکی و در صورتی که در سونوگرافی آخر بارداری و تخمین وزن جنین، احتمال ماکروزومی رد شود.

اگر دیابت نوع ۲ در بارداری کنترل نشود، چه اتفاقی می افتد؟

عدم کنترل مناسب می‌تواند منجر به پره‌ اکلامپسی، زایمان زودرس و مشکلات قلبی-عروقی برای مادر شود و همچنین عوارضی مانند افت قند خون پس از تولد، زردی نوزادی، احتمال تأخیر رشد داخل رحمی و ناهنجاری‌های مادرزادی برای نوزاد دارد.

و در پایان…

قدم اصلی در درمان و کنترل دیابت نوع دو در بارداری رعایت رژیم غذایی و سبک زندگی است. اما اگر با رعایت سبک زندگی، قند خون کنترل نشد، لازم است برای جلوگیری از عوارض مادری و جنینی قند خون بالا، درمان دارویی تحت نظر پزشک برای مادر شروع شود. نوزادان متولد شده از مادران دیابتی نیز پس از تولد نیازمند مراقبت بیشتر و پایش قند خون می باشند تا از افت قند خون ناگهانی در آنها جلوگیری به عمل آید.