رژیم غذایی دیابت بارداری، چه بخوریم و چه نخوریم؟

داشتن رژیم غذایی سالم بخش مهمی از درمان دیابت بارداری است. رژیم غذایی به شما کمک می‌کند تا سطح قند خون خود را در محدوده ایمن نگه دارید و بارداری سالمی را سپری کنید. ما در این مقاله از مجله اینترنتی مام به برخی نکات در مورد بهترین رژیم غذایی برای دیابت بارداری خواهیم پرداخت. این اطلاعات برای زنانی که به دیابت نوع ۱ در بارداری یا نوع ۲ مبتلا هستند نیز مفید است.

دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﺮا رژﯾﻢ غذایی در آن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؟ 

دیابت بارداری وضعیتی است که در آن بدن به خاطر تغییرات فیزیولوژیک بارداری، قادر به کاهش قند خون نیست. در در واقع در صورت ابتلا به دیابت بارداری، بدن نمی‌تواند به طور مؤثر از انسولین استفاده کند و این امر باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. انتخاب غذاهای مناسب به تنظیم قند خون کمک می‌کند. برخی از زنان فقط با تغییرات ساده در رژیم غذایی می‌توانند سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارند و برخی دیگر ممکن است به انسولین و یا داروی دیابت به نام متفورمین نیاز داشته باشند. 

اﺻﻮل ﮐﻠﯽ رژﯾﻢ غذایی ﺑﺮای دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری

یک سری نکات کلی در مورد تغذیه سالم برای زنان مبتلا به دیابت بارداری وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. 

۱. کربوهیدرات های سالم را انتخاب کنید

همه کربوهیدرات‎‌ها بر سطح قند خون شما تأثیر می‌گذارند، بنابراین باید بدانید کدام غذاها حاوی کربوهیدرات هستند. نوع و مقدار کربوهیدراتی که می‌خورید یا می‌نوشید در سطح قند خون شما تاثیر دارد. بنابراین سعی کنید کربوهیدرات‌های سالم را انتخاب کنید. از کربوهیدرات های سالم می‎توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• غلات کامل
•  آرد سبوس‌دار
• ماکارونی سبوس‌دار
• سبزیجات 
• حبوباتی مانند نخود، لوبیا و عدس 
• لبنیات مانند ماست و شیر 
• میوه.  (بهتر است میوه را در بین وعده های غذایی مصرف کنید و از مصرف اسموتی‌ها و آب میوه خودداری کنید)

۲. مصرف شکر را کم کنید

کاهش قند برای حفظ سطح قند خون در محدوده سالم مهم است. راهکارهای ساده زیر برای کاهش قند اضافی کمک کننده است. 

• نوشیدنی‌های شیرین، نوشیدنی‌های انرژی زا و آب میوه‌ها را با آب یا چای و قهوه بدون کافئین جایگزین کنید.
• به جای استفاده از شکر، از شیرین کننده‌های کم کالری که به عنوان شیرین کننده‌های مصنوعی نیز شناخته می‌شوند، استفاده کنید.
• نام‌های دیگر شکر روی برچسب مواد غذایی را بدانید. ساکارز، گلوکز، دکستروز، فروکتوز، لاکتوز، مالتوز، عسل، شکر معکوس، شربت، شیرین کننده ذرت و ملاس همگی قند هستند.

۳. برای میان وعده‌های خود برنامه‌ریزی کنید

پخش کربوهیدرات ها در طول روز و عدم مصرف مقدار زیادی کربوهیدارت در یک وعده غذایی، می‌تواند به ثابت نگه داشتن سطح قند بین وعده های غذایی کمک کند. وعده‌های غذایی باید منظم و کوچک باشند تا قند خون شما نوسان نکند. بهتر است از خوردن وعده‌های غذایی بزرگ خودداری کنید. اگر در هنگام ابتلا به دیابت بارداری نیاز به میان وعده دارید، کیک، بیسکویت، چیپس و شکلات را با موارد زیر جایگزین کنید: 

• ماست یونانی
•  آجیل
• دانه های روغنی
• میوه هایی مانند سیب، گلابی یا نارنگی
• ژله بدون شکر
• کیک و یا بیسکوییت جو.

۴. شاخص گلیسمی را بشناسید

شاخص گلیسمی (GI) اندازه‌گیری است که نشان می‌دهد غذاهای حاوی کربوهیدرات با چه سرعتی بر سطح قند خون شما پس از خوردن آن‌ها تأثیر می‌گذارند. برخی از غذاها به سرعت بر سطح قندها تأثیر می‌گذارند و بنابراین GI بالایی دارند و برخی دیگر مدت زمان بیش‎تری طول می‌کشد تا بر سطح قند خون تأثیر بگذارند و بنابراین GI پایینی دارند. برای کمک به مدیریت سطح قند خون خود، به سراغ کربوهیدرات‌هایی با GI پایین‌تر بروید. مطمئن شوید که برچسب مواد غذایی را بخوانید تا انتخاب سالمی داشته باشید.

۵. وزن خود را مدیریت کنید

اگر در بارداری بیش از حد وزن اضافه کنید، حفظ سطح قند خون در محدوده سالم دشوارتر می‎‌شود و می‌تواند فشار خون شما را افزایش دهد و بر سلامت شما تأثیر بگذارد. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که بارداری زمان مناسبی برای داشتن یک رژیم غذایی سخت نیست و نباید به دنبال کاهش وزن باشید. ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و سطح فعالیت بدنی می‌تواند به شما کمک کند از افزایش وزن بیش از حد جلوگیری کنید و تیم مراقبت شما در این زمینه به شما کمک خواهد کرد. 

ﻟﯿﺴﺖ ﻏﺬاﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری 

در ادامه ﻟﯿﺴﺖ ﻏﺬاﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری را ارائه خواهیم داد.

• فیبر به کنترل قند خون کمک می‌کند. مواد غذایی مثل سبزیجات، میوه‌های تازه، حبوبات (مانند عدس و لوبیا) و غلات کامل (مانند برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار) مفید هستند.
• مصرف پروتئین‌های کم‌چرب مانند سینه مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی کم‌چرب می‌تواند به تعادل قند خون کمک کند.
• از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها استفاده کنید. این چربی‌ها به کاهش التهاب و بهبود عملکرد انسولین کمک می‌کنند.
• میوه‌های کم قند مثل سیب، گلابی، توت و پرتقال برای دیابت بارداری مناسب هستند، اما باید در مصرف آنها حد تعادل را رعایت کنید.

مواد غذایی ممنوعه در رژیم دیابت بارداری

در دوران بارداری، به‌ویژه هنگام ابتلا به دیابت بارداری، توجه به رژیم غذایی بسیار مهم است تا هم سلامت مادر و هم جنین حفظ شود. هرچند برخی مواد غذایی به‌طور کامل ممنوع نیستند، اما مصرف آن‌ها باید محدود یا با احتیاط انجام شود. برخی از این مواد غذایی عبارت‌اند از: 

• کربوهیدرات‌های ساده مثل نوشابه‌ها، آبمیوه‌های صنعتی 
• شیرینی‌ها و دسرهای قندی
• غذاهای فرآوری‌شده و آماده
• اسنک‌های بسته‌بندی‌شده مثل چیپس و پفک 
• چربی‌های ناسالم
• میوه‌های خیلی شیرین مانند انگور و موز.

نمونه رژیم غذایی روزانه برای دیابت بارداری

در دوران بارداری و به‌خصوص در صورت ابتلا به دیابت بارداری، تنظیم رژیم غذایی مناسب برای کنترل قند خون و تأمین مواد مغذی مورد نیاز مادر و جنین بسیار اهمیت دارد. توصیه می‌شود رژیم غذایی شامل ۳ وعده اصلی و ۲ تا ۳ میان‌وعده باشد. در ادامه، یک نمونه رژیم غذایی روزانه برای دیابت بارداری ارائه می‌شود: 

صبحانه:

•  یک عدد تخم‌مرغ آب‌پز
• یک برش نان گندم کامل
• سبزیجات تازه مانند خیار، گوجه‌فرنگی و فلفل دلمه‌ای
•  یک لیوان شیر کم‌چرب

میان‌وعده صبح:

•  یک مشت آجیل‌های خام و بدون نمک (مانند پسته، بادام یا گردو)
•  چند عدد خرما

ناهار:

• یک عدد سینه مرغ پخته یا کبابی
• نیم‌پیمانه برنج قهوه‌ای پخته
•  سبزیجات بخارپز یا سالاد سبز
•  یک عدد میوه با قند پایین مانند سیب یا گلابی

میان‌وعده عصر:

• یک عدد ماست کم‌چرب
• چند عدد بیسکویت سبوس‌دار

شام:

•  یک تکه ماهی پخته یا گریل‌شده
•  بلغور پخته
•  سبزیجات تازه یا سالاد
•  یک عدد میوه با قند پایین.

این برنامه غذایی یک نمونه عمومی است و ممکن است نیازهای فردی شما متفاوت باشد. لطفاً قبل از اعمال هر تغییر در رژیم غذایی خود، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

ﭼﻪ ﻧﮑﺎﺗﯽ را در تنظیم رژﯾﻢ ﻏﺬایی دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری ﺑﺎﯾﺪ رﻋﺎﯾﺖ کرد؟ 

رعایت نکات زیر می‌تواند به شما در کنترل بهتر قند خون و حفظ سلامت در دوران بارداری کمک کند.

• توزیع یکنواخت کربوهیدرات‌ها
• مقدار و زمان مصرف کربوهیدرات‌ها را در طول روز تنظیم کنید تا از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری شود.
• مصرف وعده‌های غذایی منظم
• وعده‌های غذایی را به‌صورت منظم و با فاصله‌های زمانی مشخص مصرف کنید و از حذف وعده‌ها پرهیز نمایید.
• هیدراتاسیون مناسب
• مصرف آب کافی در طول روز را فراموش نکنید تا به هیدراتاسیون بدن کمک کند.

پرسش‌های متداول

در ادامه به پاسخ پرسش‌هایی خواهیم پرداخت که ممکن است در رابطه با رژیم غذایی قند بارداری برای شما مطرح شود. 

ﺑﺮای درﻣﺎن دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری ﭼﻪ ﺑﺨﻮرﯾﻢ؟

رژیم غذایی دیابت بارداری شامل مصرف غذاهای کم قند و با شاخص گلیسمی پایین مانند سبزیجات، غلات کامل و میوه‌های کم قند مهم است. پروتئین‌های کم‌چرب مانند مرغ و ماهی و چربی‌های سالم مانند آووکادو و مغزها نیز به کنترل قند خون کمک می‌کنند. همچنین، باید از مصرف کربوهیدرات‌های ساده و شیرینی‌ها خودداری کرده و وعده‌های غذایی کوچک و منظم داشته باشید.

آﯾﺎ میﺗﻮان دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ رژﯾﻢ ﻏﺬایی ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد؟

در بسیاری از موارد دیابت بارداری با رژیم غذایی سالم و تغییرات سبک زندگی کنترل می‌شود. با این حال، در برخی از زنان، ممکن است نیاز به استفاده از داروها مانند انسولین یا متفورمین باشد تا قند خون در محدوده سالم باقی بماند. 

ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﺮﺑﻮﻫﯿﺪرات در رژیم غذایی دیابت بارداری ﻣﺠﺎز اﺳﺖ؟

میزان مجاز مصرف کربوهیدرات‌ها در رژیم دیابت بارداری به نیازهای فردی هر مادر و شرایط خاص او بستگی دارد. به طور کلی، معمولاً پیشنهاد می‌شود که ۴۰ درصد از مجموع کالری‌های روزانه از کربوهیدرات‌ها تأمین شود. برای بیشتر زنان، این معادل ۱۷۵ تا ۲۰۰ گرم کربوهیدرات در روز است. این مقدار باید در وعده‌های غذایی تقسیم شود و از منابع کربوهیدراتی با شاخص گلیسمی پایین (مانند غلات کامل، سبزیجات و میوه‌های کم قند) استفاده شود. 

آﯾﺎ ﻣﺼﺮف شیرینﻫﺎی رژیمی در ﺑﺎرداری بیﺧﻄﺮ اﺳﺖ؟

مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی در دوران بارداری، مانند آسپارتام و آسه‌سولفام پتاسیم، در مقادیر مجاز معمولاً بی‌خطر است. 

آﯾﺎ رژﯾﻢ دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ وزن ﮐﻤﮏ میﮐﻨﺪ؟

رژیم غذایی برای دیابت بارداری به کنترل سطح قند خون و حفظ سلامت مادر و جنین کمک می‌کند. این رژیم معمولاً شامل مصرف غذاهای با شاخص گلیسمی پایین، کاهش مصرف کربوهیدرات‌های ساده و افزایش مصرف فیبر و پروتئین‌های با کیفیت است. با این حال، هدف اصلی در دوران بارداری حفظ وزن در محدوده سالم است، نه کاهش وزن. هرگونه تغییر در وزن باید تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه انجام شود.

ﭼﻪ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽهایی ﺑﺮای زﻧﺎن ﺑﺎردار دﯾﺎﺑﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ هستند؟

بهترین گزینه برای هیدراتاسیون بدن است و هیچ تأثیری بر قند خون ندارد. چای‌هایی مانند چای سبز یا چای بابونه می‌توانند انتخاب‌های مناسبی باشند، به شرط اینکه بدون قند یا شیرین‌کننده مصرف شوند.

آیا مصرف برنج در رژیم دیابت ﺑﺎرداری ﻣﺠﺎز اﺳﺖ؟

مصرف برنج در رژیم غذایی دیابت بارداری مجاز است، اما باید با احتیاط و در مقادیر کنترل‌شده مصرف شود.

ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ بین رژﯾﻢ دﯾﺎﺑﺖ ﺑﺎرداری و رژﯾﻢ اﻓﺮاد مبتلا به دیابت نوع ۲ وجود دارد؟ 

رژیم‌های غذایی برای دیابت بارداری و دیابت نوع ۲ هر دو بر کنترل سطح قند خون تمرکز دارند و توصیه‌های غذایی آن‌ها مشابه است. 

و در پایان...

رژیم غذایی نقش کلیدی در کنترل دیابت بارداری دارد و به مادر و جنین کمک می‌کند تا دوران بارداری سالمی را تجربه کنند. مهم است که پس از بچه دار شدن به سبک زندگی سالم خود ادامه دهید و وزن خود را حفظ کنید. این امر خطر ابتلا به دیابت بارداری را در بارداری‌های بعدی کاهش می‌دهد و همچنین به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده کمک می‌کند.