تنبلی تخمدان در بارداری

سندرم تخمدان پلی کیستیک درصد زیادی از زنان سنین باروری را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد و این امر باعث می‌شود بسیاری از بانوان نگران امر باروری و بارداری خود باشند. ابتلا به این سندرم نباید باعث این نگرانی شود که خانم دچار ناباروی است چون افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک لزوما نابارور نیستند؛ اگر تنبلی تخمدان در شما تشخیص داده شود، ممکن است باردار شدن کمی دشوارتر از سایر بانوان باشد و اگر با تخمدان پلی کیستیک، بارداری رخ دهد، مادر باردار و نوزاد در معرض عوارض بیشتری در دوران بارداری و زایمان قرار می‌گیرند.

ابتلا به PCOS ممکن است باردار شدن را برای شما دشوارتر کند و عدم تعادل هورمونی ممکن است مقصر بروز عوارض دوران بارداری باشد. تاثیر تنبلی تخمدان در بارداری موضوعی است که کمتر به آن پرداخته شده است لذا در این مقاله از مجله اینترنتی مام در ادامه ابتدا تعریف مختصری از تنبلی تخمدان خواهیم داشت و سپس به طور جداگانه عوارض جنینی و مادری تنبلی تخمدان در دوران بارداری را بررسی می‌کنیم.

تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان یا همان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) به مجموعه علائمی گفته می‌شود که در اثر تغییرات هورمونی و اختلال در کارکرد تخمدان‌ها در بدن خانم‌ها ایجاد شده و باعث بروز عوارضی چون تخمدان‌های مملو از کیست، بالا رفتن هورمون‌های مردانه و بی‌نظمی پریودها می‌شود. بالابودن هورمون‌های مردانه باعث رشد موهای زائد مردانه در صورت و بدن، جوش هورمونی (آکنه)، ریزش مو و طاسی با الگوی مردانه می‏‌شود.

به عبارتی دیگر تخمدان‌ها در آزاد سازی تخمک تنبل شده و تخمدان‌ها ظاهری پر از کیست به خود می‌گیرند. این کیست‌ها خطرناک نبوده و نیاز به جراحی ندارند و صرفا به دلیل نامنظمی سطوح هورمونی و آزاد نشدن تخمک در تخمدان ایجاد می‌شوند.

بیماران مبتلا به تنبلی تخمدان به دلیل تخمک گذاری نامرتب، ممکن است در باردار شدن دچار مشکل شوند اما همانطور که پیش‌تر گفته شد لزوما این افراد نابارور نیستند؛ چون ممکن است با اصلاح سبک زندگی و یا مصرف برخی داروهای تنظیم کننده سطوح هورمونی خود به خود در این افراد بارداری اتفاق بیوفتد.

به هرحال اگر پس از اصلاح سبک زندگی و مصرف برخی داروهای هورمونی بارداری اتفاق نیوفتاد، ممکن است پزشک شما استفاده از روش های کمک باروری مثل آی وی اف را پیشنهاد دهد.

تاثیر تنبلی تخمدان بر بارداری

بارداری با سندرم تخمدان پلی کیستیک، ممکن است همراه با بروز عوارضی در دوران بارداری باشد. این تاثیرات عمدتا به دلیل اختلالات هورمونی و متابولیکی است که در بدن ایجاد می‌شود. در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، سطح هورمون‌های آندروژن به طور طبیعی بالابوده و مقاومت به انسولین وجود دارد. یعنی بدن آنها به انسولین که وظیفه کنترل قند خون را دارد به طور موثر پاسخ نمی‌دهد. مقاومت به انسولین می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی و عروقی و سایر مشکلات متابولیک را افزایش می‌دهد.

بارداری با تنبلی تخمدان در ابتدا می‌تواند برای مادر باردار مشکلاتی را ایجاد کند و این عوارض بر جنین نیز تاثیر بگذارد، در مواردی، ریسک تنبلی تخمدان برای نوزاد است و مادر را متوجه خطرات جدی نمی‌کند. در ادامه به طور جداگانه به عوارض جنینی و مادر تنبلی تخمدان می‌پردازیم.

عوارض تنبلی تخمدان در دوران بارداری برای مادر

مادران بارداری که در دوره پیش از بارداری خود با تنبلی تخمدان درگیر بودند، عوارضی در دوران بارداری ممکن است آنها را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از این عوارض صرفا محدود به دوره بارداری بوده و پس از بارداری خاتمه می‌یابد اما برخی از آنها ممکن است پیش از بارداری مادر را مبتلا کرده باشد.

در مطالعات اثبات شده است که در بارداران مبتلا به PCO، احتمال پره اکلمپسی 2.7 برابر، افزایش فشارخون بارداری 2 برابر و دیابت حاملگی 2.8 برابر افزایش می‌یابد.

ابتلا به دیابت در بارداری

یکی از مهم‌ترین عوارض تنبلی تخمدان در بارداری افزایش خطر ابتلا به دیابت بارداری است. زنان مبتلا به PCOS اغلب مقاومت به انسولین بالاتری دارند که این امر می‌تواند کنترل قند خون را در دوران بارداری را دشوارتر کند. دیابت بارداری نه تنها سلامت مادر را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند احتمال زایمان زودرس و مشکلات رشد جنین را نیز افزایش دهد.

ابتلا به دیابت بارداری می‌تواند منجر به داشتن نوزادی بزرگتر از حد متوسط شود. این می‌تواند منجر به مشکلاتی در هنگام زایمان شود. به عنوان مثال، نوزادان بزرگتر بیشتر در معرض خطر دیستوشی شانه هستند (زمانی که شانه کودک حین زایمان در مجرای زایمان گیر می‌کند).

ابتلا به پره اکلامپسی و مسمومیت بارداری

زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیکی که باردار می‌شوند بیشتر احتمال دارد که در طول دوره بارداری خود، پره اکلمپسی را تجربه کنند پره اکلمپسی یک وضعیت خطرناک برای مادر و نوزاد است.

افزایش فشار خون در بارداری 

از دیگر چالش های بارداری در زنان مبتلا به PCO ، فشار خون بالا (فشار خون بالا) ناشی از بارداری و دیابت است؛ که در برخی مطالعات دیده شده که افزایش فشار خون در بارداری با PCOS دو برابر افراد عادی است.

تأثیر تنبلی تخمدان بر جنین

بارداری با وجود تنبلی تخمدان، علاوه بر تاثیرات احتمالی که بر مادر باردار دارد، بر جنین نیز تاثیرگذار بوده و نباید خطرات تنبلی تخمدان برای جنین را نیز نادیده گرفت. ریسک‌های تنبلی تخمدان برای نوزاد می‌تواند ناشی از عوارض مادری باشد؛ برای مثال مشکلات جفت در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان می‌تواند نوزاد را در معرض خطر زایمان زودرس قرار دهد. اگر کودک شما دختر باشد برخی مطالعات نشان داده‌اند که تا 50 درصد احتمال دارد که به PCOS نیز مبتلا شود.

افزایش خطر سقط جنین

زنان مبتلا به تنبلی تخمدان به ویژه در سه ماهه اول بارداری، احتمال بیشتری برای سقط جنین دارند. این افزایش خطر به دلیل نوسانات هورمونی، به‌ویژه افزایش سطح انسولین و آندروژن‌ها است. این تغییرات می‌تواند باعث اختلال در لانه‌گزینی و رشد جنین شود. به همین دلیل می‌توان گفت خطر سقط جنین در زنان با تنبلی تخمدان کمی بیش از سایر مادران است.

افزایش خطر وزن بالای جنین (ماکروزومی)

زنان مبتلا به تنبلی تخمدان معمولاً دچار مقاومت به انسولین هستند، که خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهد. دیابت بارداری می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند وزن بالای جنین (ماکروزومی) شود که در مقاله تاثیر دیابت بر بارداری به آن پرداختیم.

اختلال در رشد جنین

سطوح بالای هورمون‌های آندروژن و انسولین در زنان مبتلا به PCOS می‌تواند باعث رشد ناقص جنین یا کم‌ وزنی نوزاد هنگام تولد شود. همچنین، این اختلالات هورمونی ممکن است باعث مشکلاتی در لانه‌گزینی و رشد طبیعی جنین گردد.

افزایش ریسک اختلالات کروموزومی

زنان مبتلا به تنبلی تخمدان ممکن است در معرض خطر بیشتری برای تولد نوزادانی با اختلالات کروموزومی باشند. این وضعیت می‌تواند به دلیل اختلالات هورمونی و مشکلات تخمک گذاری باشد.

اختلال در خونرسانی به جنین

PCO ممکن است با مشکلاتی در رشد جفت همراه باشد. اختلال در فعالیت جفت می‌تواند باعث مشکلاتی در خون رسانی به جنین و همچنین تأمین مواد مغذی و اکسیژن برای جنین شود، که می‌تواند به نقص‌های رشدی جنین و حتی زایمان زودرس منجر گردد.

زایمان زودرس

با توجه به احتمال ابتلای مادر به دیابت بارداری، مسمومیت حاملگی و افزایش فشارخون زایمان زودرس و به دنبال آن پائین بودن امتیاز آپگار نوزاد پس از زایمان دیگر ریسک های تنبلی تخمدان برای نوزاد است.

تشخیص تنبلی تخمدان در دوران بارداری

تشخیص تنبلی تخمدان در زنان باردار امکان پذیر نیست و تشخیص این سندرم پیش از بارداری انجام می شود. با بروز برخی از علائم تنبلی تخمدان مانند رویش موی زائد مردانه یا بهم ریختن نظم پریودها، متخصصین با درخواست آزمایشات کامل هورمونی و سونوگرافی تشخیص تنبلی تخمدان را قطعی می‌کنند.

تنبلی تخمدان در بارداری دوم 

تتبلی تخمدان لزوما زنان در دوره خاصی را درگیر نمی‌کند و ممکن است علائم آن پیش از بارداری اول، پیش از بارداری دوم یا سوم رخ دهد و همچنین تاثیر pco بر بارداری اول یا دوم متفاوت نبوده و می‌تواند عوارض یکسانی ایجاد کند. به همین دلیل باید مراقبت‌های یکسانی برای بارداری‌ها در نظر داشت. 

درمان و مدیریت تنبلی تخمدان در دوران بارداری

درمان تنبلی تخمدان در دوران غیر از بارداری بر اساس سطح هورمون های بیمار و نتیجه سونوگرافی او ممکن است شامل تجویز برخی از داروهای هورمونی جهت تنظیم سطوح هورمونی و یا تجویز برخی از داروهای کاهنده سطح قند خون باشد. اصلاح سبک زندگی که شامل انجام اقداماتی در جهت کنترل رژیم غذایی، تنظیم ساعات خواب و بیداری داشتن فعالیت بدنی منظم است، تاثیر قابل توجهی بر سطح هورمون‌ها و فعالیت غدد بدن دارد نیز بخش اصلی درمان و مدیریت PCO است.

اما در دوران بارداری، برای مدیریت تنبلی تخمدان اقدام خاصی نیاز نیست، تنها توجه به عوارض ناشی از تنبلی تخمدان در دوران بارداری برای مادر باردار کافی است. برای مثال در صورتی که مادر دچار دیابت بارداری شود، تحت نظر داشتن مادر و چیدن پلن درمانی متناسب با شرایط دیابت ضرورت دارد. به عبارتی دیگر؛ درمان تنبلی تخمدان در بارداری صورت نمی‌گیرد بلکه عوارض ناشی از آن، در صورت بروز باید کنترل شود.

مراقبت های بارداری برای زنان باردار مبتلا به تنبلی تخمدان

در صورتی که عارضه‌ای (از جمله دیابت، فشار خون بالا و مسمومیت بارداری) برای مادر ایجاد نشود، روند مراقبت‌ها و ویزیت‌ها مانند سایر باردارها بوده و تفاوتی با بقیه ندارد اما در صورت بروز عارضه طبق پروتکل‌های درمانی نیاز به تعداد ویزیت‌های بیشتر است. 

راهکارهای پیشگیری از عوارض بارداری در زنان با تنبلی تخمدان

مادران باردار با سابقه ابتلا به تنبلی تخمدان لازم است مراقبت‌ها و آزمایش‌های خود را به موقع انجام دهند تا درصورت بروز عوارضی مثل دیابت بارداری تدابیر لازم جهت کنترل قند خون برای آنها اندیشیده شود. همچنین لازم است آگاهی های گاهی از علائم خطر در بارداری را داشته باشند تا در صورت بروز آنها به مراکز درمانی مراجعه کنند.

و در پایان…

همانطور که گفته شد، بارداری با وجود ابتلا به تنبلی تخمدان، غیر ممکن نیست.اما با توجه به اختلال تخمک گذاری برخی از زوج‌ها برای باردار شدن نیاز به روش های کمک باروری دارند. از طرفی خانم های مبتلا به PCO باتوجه به اختلالات هورمونی و متابولیکی که در بدن آنها وجود دارد؛ بدنشان در دوره بارداری مستعد تجربه برخی از عوارض بارداری بیشتر از حالت نرمال است.

پس مراقبت‌ها و پایش‌ها باید با دقت بیشتری انجام شده و این گروه از مادران توجه بیشتری به علائم خطر در دوران بارداری داشته باشند. مشاورین مامایی مرکز مام، به صورت رایگان پاسخگوی سوالات و ابهامات شما در زمیه علائم خطر بارداری هستند.