سپتوم رحم چیست؟

سپتوم رحم شایع ترین ناهنجاری مادرزادی رحمی است و در برخی شرایط ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد. بسیاری از بیماران تا زمانی که به سنین باروری نرسند از این وضعیت بی اطلاع هستند. رحم سپتوم دار ممکن است مورد توجه قرار نگیرد تا زمانی که بر بارداری تأثیر بگذارد.

علت تشکیل سپتم رحمی

رحم انسان از یک حفره تشکیل شده که توسط ماهیچه و عروق احاطه شده است. در برخی دیگر از حیوانات، برای مثال در موش، رحم از دو ساختار لوله‌ای کاملاً جدا شده تشکیل شده است که هر کدام از آن ها می توانند چندین جنین را حمل کنند. رحم در جنین دختر نیز از دو نیمه مجزا تشکیل می شود که از قسمت فوقانی شکم شروع می شود و با بالغ شدن جنین به سمت پایین کشیده می شود. بخش های چپ و راست رحم با هم ترکیب می شوند تا اندام توخالی رحم را ایجاد کنند. در برخی از زنان ترکیب دیواره میانی ناقص است؛ در نتیجه یک نوار ضخیم از بافت رحم باقی می ماند و یک دیواره یا سپتوم در وسط حفره رحم ایجاد می شود.

انواع سپتوم رحمی

سپتوم رحمی مانعی فیزیکی است که رحم ناقص جوش خورده را به دو قسمت جدا تقسیم می کند. این جدایی معمولاً از قسمت بالای رحم شروع می شود و به سمت واژن گسترش می یابد. 
-سپتوم کامل رحم: رحم را به دو حفره کاملا جدا تقسیم می کند. حتی می تواند ادامه پیدا کند و دهانه رحم و واژن را به دو لوله مجزا تقسیم کند که این موضوعی نادر است؛
-سپتوم ناقص رحم: این بدان معنی است که حفره رحم فقط تا حدی از هم جدا شده است. سپتوم جزیی رحم در واقع فقط یک فرورفتگی نسبتا کوچک در بالای رحم است. با این حال، از آنجایی که جنین ها در بالای رحم می چسبند، می توانند بر لانه گزینی تأثیر بگذارند و سقط جنین مکرر اتفاق افتد.

تشخیص سپتوم رحمی

خیلی بعید است که این وضعیت قبل از مراجعه به متخصص باروری تشخیص داده شود. اکثر بیماران هیچ علامت یا مشکل دیگری در ارتباط با رحم سپتوم دار نخواهند داشت مگر زمانی که قصد بارداری دارند. اکثر بیماران هیچ دلیلی برای انجام سونوگرافی ترانس واژینال ندارند. در بین بیمارانی که بنا به دلایلی نیاز به انجام سونوگرافی ترانس واژینال دارند، تعداد بسیار کمی از آن ها سپتوم رحمی دارند. دلیل آن این است که شکل و فرم رحم ممکن است در طول یک اسکن معمول به وضوح تشخیص داده نشود. یک سونوگرافی ماهر می تواند سپتوم را در یک سونوگرافی دو بعدی معمولی تشخیص دهد، اما یک سونوگرافی سه بعدی می تواند نمای بی نظیری از شکل رحم ارائه دهد.
به طور کلی سپتوم رحم اغلب از طریق آزمایش‌های تشخیصی زیر کشف می‌شود:
•    سونوگرافی ترانس واژینال؛
•    MRI ؛
•    هیستروسکوپی؛
•    هیستروسالپنگوگرافی HSG.

تفاوت سپتوم رحم با رحم دو شاخ

مهم است که سپتوم رحم با رحم دو شاخ اشتباه گرفته نشود. سپتوم رحم حاوی جداری در حفره رحم است، اما ظاهر بیرونی رحم طبیعی است. اما یک رحم دو شاخ دارای یک انتهای فوقانی کاملاً جدا از هم در داخل و هم در خارج است. طوری که از خارج انگار دو رحم وجود دارد. تشخیص صحیح این امر بسیار مهم است زیرا تلاش برای برداشتن رحم دو شاخی که به درستی تشخیص داده نشده است، ممکن است باعث سوراخ شدن رحم گردد.

بنابراین قبل از هر عمل جراحی اصلاحی، سونوگرافی سه بعدی یا MRI به شدت توصیه می شود. روش قدیمی تشخیص سپتوم رحم با هیستروسالپنگوگرام (HSG) فقط اطلاعاتی را در مورد حفره به دست می دهد، اما نه در مورد شکل بیرونی رحم پس بسیار مهم است که بیمار قبل از هر اقدامی، از روش های تصویربرداری مناسب به منظور تشخیص استفاده کند.

 تاثیر سپتوم رحمی بر ناباروری

سپتوم رحم در اشکال و اندازه های مختلف یافت می شود. برخی از آن ها از نوارهای بافتی کوچکی در بالای رحم تشکیل شده اند، در حالی که برخی دیگر رحم را عمیقاً به دو بخش مجزا تقسیم می کنند که به آن رحم دو شاخ می گویند. ناهنجاری در ساختار رحم، کاشت و رشد جنین را در دیواره رحم دشوار می کند.
سپتوم رحم، بافت طبیعی رحم نیست. این بافت غیرطبیعی معمولاً خون بسیار ضعیفی دارد و بنابراین اگر جنین بر روی سپتوم رحمی کاشته شود، تغذیه جنین کاشته شده، کاهش می‌ یابد و معمولاً منجر به از دست دادن بارداری می‌شود. لانه گزینی طبیعی یک جنین بارور شده روی سپتوم، به میزان زیادی احتمال بارداری موفق را کاهش می دهد و یا ناباروری می شود.

درمان سپتوم رحمی

در بیشتر موارد رحم سپتوم دار را می توان با جراحی هیستروسکوپی اصلاح کرد. در این روش، دهانه رحم را گشاد می کنند و یک دوربین بلند نازک را به داخل رحم وارد می کنند. سپس ابزارهایی را از دوربین عبور داده که برای برداشتن یا برش سپتوم استفاده می شوند. در ترمیم جراحی سپتوم رحم، بافت اضافی برداشته می شود تا حجم رحم بزرگ شده و ناحیه طبیعی‌تری برای لانه گزینی ایجاد شود. پس از عمل، رحم به احتمال بیشتر می تواند حاملگی را به پایان برساند.

سقط مکرر جنین و سپتوم رحم

حتی زمانی که حاملگی در سپتوم رحم رخ می دهد، نتیجه اغلب ضعیف است. به خصوص زمانی که محل لانه گزینی خود سپتوم رحم باشد. خون ضعیف برای تغذیه جنین کافی نیست و در نتیجه اغلب سقط مکرر جنین رخ می دهد.
اگرچه برخی از زنان مبتلا به سپتوم رحم، حاملگی و زایمان موفقی را تجربه می‌کنند، اما تعداد زیادی از آن ها دچار سقط جنین می‌شوند. این وضعیت همچنین با خطر بالاتر زایمان زودرس همراه است.