خطرات مصرف الکل در دوره اقدام به بارداری

شواهد نشان می‌دهد نیمی از زنان در ایالات متحده الکل مصرف می‌کنند و نیمی از بارداری‌ها بدون برنامه‌ریزی است. پس ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ در دوره اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎرداری و قبل از اینکه متوجه شوید باردار هستید، غیر‌معمول نیست. استفاده از مشروبات الکلی در دوران بارداری می‌تواند احساس گناه و نگرانی برای سلامتی کودک‌تان در شما ایجاد کند. از طرفی هر شکلی از مصرف الکل ممکن است بر توانایی شما برای باردار شدن نیز تأثیر بگذارد.

اگر در حال تلاش برای باردار شدن هستید، احتمالاً به شما توصیه شده است که نوشیدن الکل را متوقف کنید اما آیا واقعا مصرف الکل در دوره اقدام به بارداری خطرناک است؟ ﻋﻮارض ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداری چیست؟ الکل می‎تواند مانع بارداری شود؟ با این مقاله از وبلاگ مام همراه ما باشید تا در مورد خطرات الکل در اوایل بارداری بیشتر بدانید. 

تاثیر مصرف الکل بر باروری زنان

اطلاعات کمی در مورد اثرات الکل بر وضعیت باروری وجود دارد اما به طور کلی توصیه می‌شود که زنانی که به طور فعال در تلاش برای باردار شدن هستند، از مصرف الکل خودداری کنند. چرا که الکل می‌تواند شانس باردار شدن را کاهش دهد. 

الکل، عملکرد طبیعی هورمون‌ها را مختل می‌کند و باعث عدم تعادل در سطح هورمون‌های لازم برای تولید مثل می‌شود. بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف منظم نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند با تغییر سطح هورمون‌های لازم برای تخمک گذاری و بارداری از جمله استروژن، پروژسترون، تستوسترون، پرولاکتین، استرادیول، هورمون محرک فولیکولی (FSH) و هورمون لوتئینیزه کننده (LH) همراه باشد. 

در واقع مشکل اصلی تاثیر اﻟﮑﻞ ﺑﺮ ﺗﺨﻤﮏ ﮔﺬاری است. الکل مانع تخمک گذاری شده و به دنبال آن چرخه قاعدگی متوقف می‌شود و بارداری اتفاق نمی‌افتد. از طرفی سطوح بالای استروژن می‌تواند شانس لانه گزینی را کاهش دهد و مانع بارداری شود. این شواهد از ارﺗﺒﺎط بین ﺳﻘﻂ جنین و ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ نیز حمایت می‌کند.

این مطالعه نشان داد که وقتی افراد در طول فاز لوتئال (نیمه دوم چرخه قاعدگی، پس از تخمک‌گذاری) الکل حتی به مقدار کم می‌نوشند، منجر به کاهش ۴۴ درصدی شانس باردار شدن می‌شود. با این حال، در طول فاز فولیکولی (نیمه اول چرخه قاعدگی، قبل از تخمک گذاری) و در طول تخمک‌گذاری، تنها نوشیدن زیاد الکل با کاهش شانس باردار شدن همراه بود. 

براساس این مطالعه می‌توان گفت اگر در دو هفته اول چرخه خود در حال تلاش برای باردار شدن هستید، ممکن است لذت بردن از یک لیوان شراب بی‌خطر باشد. اما باید حداقل در دو هفته آخر چرخه‌مان، از مشروبات الکلی دوری کنیم. در نظر داشته باشید چرخه هر کس متفاوت است و به معنای واقعی کلمه هیچ چرخه‌ای دقیق نیست. جدای از تأثیری که الکل بر سطح هورمون‌های ما دارد، الکل همچنین بر سلامت عمومی ما هم تأثیر منفی می‌گذارد که می‌تواند باردار شدن و ادامه بارداری را سخت‌تر کند. برای همین حذف الکل در دوران اقدام به بارداری بهترین تصمیم است.

تاثیر الکل بر باروری مردان

باروری مردان نیز تحت تأثیر مصرف الکل قرار می‌گیرد و تاثیر ﻣﺸﺮوب ﺧﻮردن ﭘﺪر ﺑﺮ ﺟنین را نمی‌توان نادیده گرفت. مطالعات نشان می‌دهد مردانی که به طور منظم الکل مصرف می‌کنند، کیفیت اسپرم‌شان (شکل، اندازه و حرکت اسپرم سالم) به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. در واقع کاهش سطح تستوسترون، هورمون محرک فولیکول و هورمون لوتئینه کننده و افزایش سطح استروژن به دنبال مصرف الکل، تولید اسپرم با کیفیت را کاهش می‌دهد. این امر شانس باردار شدن را کاهش می‌دهد.

همچنین تصور می‌شود که مصرف الکل قبل از لقاح نیز می‌تواند منجر به مشکلات رشدی برای کودک در آینده شود، هم از نظر فکری و هم جسمی. به دلیل تاثیر ﻣﺸﺮوب ﺑﺮ اسپرم، به مردان توصیه می‌شود حداقل سه ماه قبل از اقدام به بارداری، مصرف الکل را به طور کامل قطع کنند. مصرف الکل در مردان قبل از بارداری می‌تواند با خطرات دیگری هم همراه باشد. از جمله این خطرات به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• کوچک شدن بیضه ها
• باعث ناتوانی جنسی و مشکلات نعوظ
• انزال زودرس 

علاوه بر موارد گفته شده، مطالعات اخیر بر روی حیوانات و انسان‌ها نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض الکل در مراحل اولیه رشد و تولید اسپرم، منجر به تغییراتی در DNA اسپرم می‌شود. این مشکل به نوبه خود ممکن است منجر به مشکلات سلامت ارثی شود. با این حال، برای تأیید ﻧﻘﺶ اﻟﮑﻞ در اختلالات ژﻧﺘﯿﮑﯽ جنین به تحقیقات بیش‌تری نیاز است. 

ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداری ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺸﺮوب ﺧﻮرد؟

خبر خوب این است که اثرات الکل بر اسپرم قابل برگشت هستند. یک مطالعه منبع معتبر نشان داد که سه ماه پس از قطع مصرف الکل، مجدد تولید اسپرم سالم تولید می‌شود.

مصرف الکل و اثرات بر سلامت جنین در دوران پیش از بارداری

به نظر می‎رسد ﻣﺼﺮف ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ‌ﻫﺎی اﻟﮑﻠﯽ ﻗﺒﻞ از ﻟﻘﺎح و بارداری مشکلی ایجاد نکند اما خطرات مرتبط با مصرف الکل در دوره اقدام به بارداری قابل چشم پوشی نیست. لقاح، حدود دو هفته قبل از زمان مورد انتظار برای پریود اتفاق می‎افتد؛ یعنی ممکن است قبل از اینکه شما از وجود بارداری باخبر شده باشید، جنین در رحم در حال رشد و شکل‌گیری باشد. هفته‌های ابتدایی بارداری، هفته‎های مهم و حساسی هستند و مواجهه جنین با الکل در این هفته‌ها می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر روی جنین ایجاد کند. علاوه بر این، همانطور که قبلاً ذکر کردیم، الکل در وهله اول بر توانایی شما برای باردار شدن نیز تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل ﻗﻄﻊ ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ پیش از ﺑﺎرداری اهمیت زیادی دارد.

الکل به صورت قطعی وارد جریان خون مادر می‎شود و به جنین در حال رشد می‎رسد. در واقع هنگامی که شما مشروب می‎خورید، کودک در حال رشد شما می‎تواند تقریباً همان غلظت الکل را از خون شما دریافت کند. طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) هیچ مقدار مطمئنی از الکل در دوران بارداری وجود ندارد که به جنین آسیب نرساند و مصرف الکل در هر مرحله از بارداری می‌تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود که به عنوان اختلالات طیف جنین الکلی (FASDs) شناخته می‌شوند.

از ﻋﻮارض ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ ﺑﺮ جنین در ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪایی می‎توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• دور سر کوچک
• قد کوتاه
• برآمدگی صاف که بینی و لب را به هم وصل می‎‌کند
• وزن کم هنگام تولد
• هماهنگی، توجه و حافظه ضعیف
• رفتار بیش فعال
• ناتوانی‌های یادگیری و ذهنی
• تاخیر در گفتار
• مشکلات خواب در کودکی
• مشکلات بینایی یا شنوایی
• مشکلات مربوط به استخوان‌ها، قلب یا کلیه‌ها.

عوامل خطر برای اختلالات طیف جنین الکلی 

اختلالات طیف جنین الکلی در اثر قرار گرفتن جنین در معرض الکل در رحم ایجاد می‌شود. اما هر کودکی که مادرش در دوران بارداری مشروب می‎نوشد، به سندرم جنین الکل مبتلا نمی‎شود. برخی از افراد ممکن است استعداد ژنتیکی داشته باشند که آسیب پذیری جنین آن‌ها را در برابر آسیب الکل کاهش می‎‎دهد و برخی دیگر ممکن است عکس این موضوع را تجربه کنند. به عبارت دیگر، افراد خاصی ممکن است ژن‌هایی داشته باشند که خطر تولد مرتبط با جنین الکلی را افزایش می‌دهد.

زنان مسن‌تر معمولاً درصد چربی بیش‌تری دارند و هر چه چربی بدن افراد بیش‌تر باشد، محتوای الکل خون سریع‌تر افزایش می‌یابد زیرا چربی مانند ماهیچه‌ها الکل را جذب نمی‌کند. عوامل دیگری مانند محیط، تغذیه و عادات سیگار کشیدن نیز می‌توانند بر احتمال ابتلا جنین به سندرم جنین الکلی تأثیر بگذارند. تأثیر مهم دیگر میزان و تعداد دفعات مصرف الکل است. هرچه در دوران بارداری الکل بیش‌تری بنوشید، خطر ابتلا به سندرم جنین الکلی و آسیب مغزی و اندام‌های دیگر در جنین افزایش می‎یابد. 

اگر در هفته‌های اول بارداری الکل مصرف کرده باشم، چه اقدامی لازم است؟ 

طبیعی است که نگران اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ ﺑﺮ جنین در دوران اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎرداری باشید. هر فرد باردار و کودک در حال رشد او متفاوت است، بنابراین هیچ راهی وجود ندارد که بگوییم مصرف الکل چه تاثیری بر کودک در حال رشد شما خواهد داشت. 

برای به حداقل رساندن تاثیر الکل بر جنین، هر موقع که متوجه بارداری خود شدید، نوشیدن الکل را متوقف کنید. اگر فرد باردار نوشیدن الکل را متوقف کند، احتمالاً خطری کودک را تهدید نخواهد کرد. یادآوری این نکته مهم است که بسیاری از زنان بدون آگاهی از بارداری خود در اوایل بارداری الکل مصرف می‌کنند و در اکثر موارد، جنین به خوبی رشد می‌کند. با این حال، مشاوره پزشکی می‌تواند به شما اطمینان بیش‌تری بدهد. در طی بارداری حتما پیگیر انجام مراقبت‌های بارداری و غربالگری‌های لازم باشید.

همچنین، از صحبت آشکار با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود دریغ نکنید تا بتوانید خطرات واقعی خود را درک کنید. سندرم جنین الکلی شامل طیفی از ناتوانی‌های جسمی و ذهنی است که حتی ممکن است هنگام تولد فرزند شما قابل مشاهده نباشند. در حالی که هیچ درمان شناخته شده ای برای این سندرم وجود ندارد، تحقیقات نشان می‌دهد که مداخله درمانی اولیه ممکن است به بهبود رشد کودک کمک کند.

توصیه‌های کاربردی برای کاهش یا ترک مصرف الکل قبل از بارداری

در حالت ایده آل، شما باید قبل از بارداری وضعیت سلامتی خود را ارزیابی کنید تا بتوانید بارداری خود را با بهترین شرایط ممکن شروع کنید. بهترین روش برای اجتناب از نوشیدن الکل در دوران بارداری این است که قبل از شروع تلاش برای باردار شدن، مصرف الکل را متوقف کنید. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که شدیدترین آسیب هنگام نوشیدن الکل در سه ماه اول بارداری اتفاق می‌افتد، بنابراین حذف الکل در دوران اقدام به بارداری مهم‌ترین اقدام است. 

اگر در حذف الکل از زندگی خود مشکل دارید، از یک مشاور کمک بخواهید. در ادامه به راهکار‌هایی خواهیم پرداخت که می‎تواند به شما در حذف الکل در دوران اقدام به بارداری کمک کند. با پیروی از این مراحل و داشتن اراده قوی، می‌توانید الکل را کنار بگذارید و به سلامتی خود و فرزندتان اهمیت بیش‌تری بدهید.

تعیین هدف 

مشخص کنید که چرا می‌خواهید الکل را کنار بگذارید. نوشتن دلایل شخصی می‌تواند به شما انگیزه بدهد.

مصرف الکل خود را کم‌کم کاهش دهید

به‌جای قطع ناگهانی، میزان مصرف خود را به تدریج کاهش دهید. این کار می‌تواند به کاهش علائم ترک کمک کند.

جایگزین‌های سالم انتخاب کنید

نوشیدنی‌های غیر الکلی را امتحان کنید. آب‌میوه‌ها، نوشیدنی‌های گازدار یا چای‌های گیاهی گزینه‌های خوبی هستند. به خصوص برای مواقعی که در جمع هستید، برنامه‌ریزی کنید و به جای الکل، نوشیدنی‌های غیر الکلی به همراه داشته باشید.

بر سلامتی خود تمرکز کنید

به فعالیت‌های سالم و ورزشی بپردازید که به شما کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشید و از وسوسه دور باشید.

به دنبال حمایت اجتماعی باشید

با دوستان و خانواده‌تان در مورد تصمیم‌تان صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید که در این مسیر به شما کمک کنند. اگر احساس می‌کنید نیاز به کمک بیش‌تری دارید، می‌توانید به مشاور یا گروه‌های حمایتی مراجعه کنید.

سوالات متداول

در ادامه به پاسخ پرسش‌های متداولی خواهیم پرداخت که ممکن است برای شما مطرح شود. 

آﯾﺎ اﻟﮑﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎرداری ﮐﺎﻣﻼً ﻗﻄﻊ ﺷﻮد؟

بله، با توجه به اینکه اﺣﺘﻤﺎل ﻧﻘﺺ ﻫﺎی ﻣﺎدرزادی ﺑﺎ ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ به خصوص در هفته‌های ابتدایی بارداری (که ممکن است مادر از بارداری خود اگاه نباشد) وجود دارد، مصرف الکل در دوره اقدام به بارداری باید کامل کنار گذاشته شود. آﯾﺎ 

ﻣﺼﺮف ﮐﻢ اﻟﮑﻞ در دوران اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎرداری ﻣﺸﮑﻠﯽ دارد؟

هیچ مقداری مطمئنی از الکل طی دوره اقدام به بارداری یا بارداری وجود ندارد که بتوان گفت مشکلی برای بارداری و جنین ایجاد نمی‌کند. 

ﭼﻘﺪر زﻣﺎن ﻻزم اﺳﺖ تا اﺛﺮات اﻟﮑﻞ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداری از ﺑﺪن ﭘﺎک ﺷﻮد؟

نیمه عمر الکل در بدن چندان طولانی نیست. بدن به طور کلی طی چند ساعت الکل را دفع می‎کند. اما نگرانی است تاثیر طولانی مدت مصرف الکل بر وضعیت باروری مردان و زنان است که می‎تواند شانس بارداری را کاهش دهد. 

ﭼﻘﺪر زﻣﺎن ﺑﻌﺪ از ﺗﺮک اﻟﮑﻞ می ﺗﻮان ﺑﺮای ﺑﺎرداری اﻗﺪام ﮐﺮد؟

این مسئله بستگی به میزان نوشیدنی و مدت زمان آن دارد. برخی از متخصصان سلامت توصیه می‌کنند که دو تا سه ماه قبل از اقدام به بارداری، الکل مصرف نکنید. آزمایش هورمون‌های شما می‌تواند نشانه خوبی از باروری فعلی‌تان باشد. 

آﯾﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻢ بین ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ و ﻟﻘﺎح ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺎرداری میﺷﻮد؟

ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ در دوره پیش از ﻻﻧﻪ ﮔﺰﯾﻨﯽ جنین مشکلی برای جنین ایجاد نخواهد کرد. نگرانی است ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎروری ﺑﻪ دلیل اﻟﮑﻞ است که ممکن است مانع بارداری شود.

آﯾﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﻫﺎی ﮐﻢ اﻟﮑﻞ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺑﺎروری تاثیر دارد؟

بله، مصرف الکل حتی در مقدار کم هم می‌تواند با تاثیرات منفی بر باروری همراه باشد.

آیا نوشیدن الکل می‌تواند بر موفقیت درمان IVF تاثیر بگذارد؟

ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎی ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ پیش از ﺑﺎردار ﺷﺪن، قبل از IVF هم صادق است. توصیه می‌شود حین درمان ناباروری با آی وی اف یا IUI، مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل را به طور کامل متوقف کنید. چرا که الکل می‌تواند شانس بارداری را کاهش دهد و به جنین در حال رشد آسیب برساند. 

و در پایان…

با مصرف الکل خطر آسیب رسیدن به جنین در حال رشد، قبل از اینکه متوجه شوید باردار هستید، وجود دارد. به همین دلیل مصرف الکل در دوره اقدام به بارداری باید کامل کنار گذاشته شود. تاثیر اﻟﮑﻞ ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺨﻤﮏ و اسپرم در دوره اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎرداری نیز چشمگیر است. به همین توصیه می‌شود به محض اینکه قصد بارداری داشتید، مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل را متوقف کنید تا از هرگونه آسیب احتمالی جلوگیری شود.

به یاد داشته باشید بهترین زﻣﺎن ﺗﺮک اﻟﮑﻞ ﻗﺒﻞ از اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎرداری است. امیدواریم با مطالعه راهکار‌هایی که در این مقاله ارائه شد و ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻫﺎی پزشکی درﺑﺎره اﻟﮑﻞ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداری، بتوانید الکل را کنار بگذارید و بارداری سالمی را پیش رو داشته باشید.