این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر احسان اطرج (نخستین فلوشیپ فوق تخصصی ناباروری در ایران)، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

​آیا سوء مصرف الکل می تواند بر قدرت باروری مردان تأثیر بگذارد؟

بسیاری از افراد با این واقعیت آشنا هستند که سوء مصرف الکل می تواند باعث ایجاد بسیاری از مشکلات در سلامتی فرد شود؛ اما شاید همه این موضوع را ندانند که مصرف بیش از حد الکل می تواند بر قدرت باروری مردان نیز تأثیر منفی بگذارد.

وقتی صحبت از بارداری و الکل می شود، بسیاری از ما می دانیم که زنان در حین بارداری نباید الکل بنوشند. اما جالب است بدانید که مصرف مشروبات الکلی قبل از بارداری نیز می تواند باعث ایجاد مشکلاتی به خصوص در باروری مردان گردد. مردانی که به طور مرتب مشروبات الکلی می نوشند، در معرض تعدادی از عوارض جانبی مربوط به باروری، از جمله کاهش میل جنسی و کم شدن تعداد اسپرم هستند. هرچه مصرف الکل در آقایان بیشتر باشد، خطر مشکلات ناباروری نیز در این افراد افزایش می یابد.

مصرف چه مقدار الکل بر قدرت باروری مردان تأثیر می گذارد؟

در سال ۲۰۱۶، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) اعلام کرد که تقریبا ۲۳ درصد از مردان به طور متوسط چند مرتبه در ماه و هر بار، ​​8 فنجان کوچک نوشیدنی الکلی می نوشند. علاوه بر این،  CDCگزارش داد که در حدود 35 درصد موارد ناباروری، مربوط به مشکلات موجود هم در مردان و هم در زنان است. مطالعات نشان داده اند که یکی از مهمترین عوامل موثر بر ناباروری مردان، مصرف زیاد الکل است. نوشیدن زیاد مشروبات الکلی، به نوشیدن بیش از 5 فنجان کوچک الکل در یک دوره دو ساعته برای آقایان یا بیش از ۱۵ فنجان کوچک نوشیدنی الکلی مخلوط در هفته اطلاق می شود. با این حال، توجه به این نکته مهم است که مصرف کم و یا متوسط الکل (حداکثر دو فنجان کوچک در یک مرتبه) تأثیر منفی بر قدرت باروری مردان ندارد.

الکل چگونه بر قدرت باروری مردان تأثیر می گذارد؟

·       مصرف زیاد الکل می تواند به طور مستقیم بر روی دستگاه تناسلی یک مرد و همچنین هورمونهای او تأثیر بگذارد. سوء مصرف الکل بر محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد (غدد جنسی) یا محور HPG مردان تأثیر می گذارد. این محور، سیستم تولید مثل را در مرد تشکیل می دهد و از بیضه، هیپوتالاموس و غده هیپوفیز قدامی تشکیل شده است. سوء مصرف الکل با دخالت در عملکرد سیستم تولید مثل، می تواند به میزان قابل توجهی روی فرآیند تولید اسپرم در مرد و همچنین هورمون های او اثر بگذارد. این امر به نوبه خود می تواند قدرت باروری را کاهش داده و بارداری زوجین را دشوارتر کند یا باعث ناباروری گردد؛

·       علاوه بر این، مطالعات حیوانی و انسانی اخیر در مورد افرادی که در معرض مصرف الکل قرار گرفته اند، نشان دهنده این است که مصرف الکل می تواند منجر به ایجاد تغییر در ساختار DNA شود و ایجاد هرگونه تغییر در DNA، ممکن است منجر به بروز مشکلات پزشکی و ژنتیکی گردد. با این وجود تحقیقات بیشتری برای تأیید این ارتباط لازم است؛

·       در مردان الکلی میزان هورمون های FSH ،LH و استرادیول (E2) به طور قابل توجهی افزایش یافته و سطح هورمون تستوسترون کاهش می یابد. با اینحال در سطح هورمون پرولاکتین تغییری ایجاد نمی شود. در نتیجه حجم مایع منی، تعداد اسپرم، تحرک اسپرم، تعداد اسپرم های با مورفولوژی (شکل) طبیعی و به طور کلی کیفیت اسپرم با مصرف الکل کاهش می یابد که این امر تأثیر مستقیمی بر قدرت باروری مردان و به وجود آوردن مشکلات مربوط به ناباروری دارد؛

·       همچنین مصرف مشروبات الکلی ممکن است باعث کاهش میل جنسی در مردان گردد. کاهش میل جنسی می تواند به کاهش رابطه جنسی منجر شود، که می تواند باردار شدن را دشوارتر کره و در نهایت باعث کاهش قدرت باروری گردد؛

·       مصرف الکل در مقادیر زیاد می تواند باعث انزال زودرس یا کاهش انزال نیز شود؛

·       یکی دیگر از اثرات استفاده بیش از حد از مشروبات الکلی، کاهش ترشح گنادوتروپین هاست که به طور مستقیم بر تولید و کیفیت اسپرم تأثیر می گذارد و می تواند منجر به ناباروری گردد؛

·       مصرف الکل باعث کوچک شدن و آتروفی بیضه ها شده که می تواند باعث ناتوانی جنسی یا نازایی شود؛

·       بیماری های کبدی ناشی از نوشیدن بیش از حد الکل نیز می تواند باعث تغییر کیفیت اسپرم شود.

در نتیجه می توان گفت هرچه مصرف الکل در مردان بیشتر باشد، احتمال افزایش تعداد اسپرم های غیر طبیعی، کاهش تحرک و تعداد اسپرم کاهش کیفیت اسپرم و سایر مشکلات مربوط به ناباروری در مردان، بالا می رود. همچنین ترکیب مواد مخدری مانند ماری جوانا با الکل نیز، روند کاهش قدرت باروری را تشدید خواهد کرد.

کاهش مصرف الکل یا ترک مشروبات الکلی می تواند به طرز چشمگیری باعث بهبود قدرت باروری در مردانی شود که در نتیجه نوشیدن الکل دچار مشکل باروری شده اند. در حقیقت، برخی از مطالعات بهبود قابل توجهی در کیفیت اسپرم را پس از ۹۰ روز مداوم قطع الکل، نشان داده اند.

درمان سوء مصرف الکل و اعتیاد به آن یکی از بهترین تصمیماتی است که می توانید برای حفظ و بهبود سلامتی و زندگی خود بگیرید.