سردرد در بارداری

سردرد به عنوان یکی از شایع‌ترین ناراحتی‌ها در دوران بارداری به شمار می‌رود که در هر زمان از بارداری، به خصوص سه‌ماهه‌ ی اول و سوم بارداری بروز می‌کند.

سردرد تنشی، شایع‌ترین نوع سردرد است که مانند یک درد فشاریِ مبهم و ثابت در هر دو طرف سر یا پشت گردن همراه با سفتی عضلانی احساس می‌شود. اگر خانم باردار مستعد ابتلا به سردرد تنشی باشد، بارداری مشکل او را بدتر می‌کند. اگر در سه‌ماهه‌ ی اول بارداری فرد دچار سردرد شود، احتمالاً علایم در طول سه‌ماهه‌ی دوم بارداری کاهش می‌یابد و حتی ناپدید می‌شود.

علت سردرد در بارداری

در سه‌ماهه‌ ی اول بارداری، فرد نوسان هورمونی و افزایش حجم خون را تجربه می‌کند. این دو تغییر می‌تواند منجر به سردردهای مکرر در زن حامله شود.

سایر عوامل دخیل در سردرد در بارداری عبارتند از:

• خستگی عمومی
• تنش
• افزایش گرسنگی در دوران بارداری
• استرس جسمانی یا عاطفی (با توجه به بسیاری از تغییرات)
• احتقان سینوس
• آلرژی
• کمبود خواب
• قند خون پایین
• کم شدن آب بدن
• ترک کافئین
• خستگی چشم
• افسردگی

سردرد در سه‌ماهه‌ی سوم بیشتر به علت تنش و اضافه وزن ایجاد می‌گردد. همچنین بروز سردرد در سه‌‌ماهه‌ی سوم بارداری نیز می‌تواند به علت بیماری پره‌اکلامپسی که در آن فشارخون فرد در دوران بارداری افزایش می‌یابد، ایجاد شود.

میگرن در بارداری

میگرن یکی از رایج‌ترین انواع سردرد است. کارشناسان تخمین زده‌اند که حدوداً 1 مورد از هر 5 زن در دوران زندگی خود دچار سردرد میگرنی می‌شود و 16 درصد از زنان برای اولین بار در دوران بارداری (اغلب در سه‌ماهه‌ی اول) میگرن را تجربه می‌کنند.

سردردهای میگرنی باعث ایجاد دردهای متوسط تا شدیدی است که معمولاً در یک سمت سر بروز می‌کند. در صورت عدم درمان، سردردهای میگرنی از 4 تا 72 ساعت طول می‌کشد و درد آن با فعالیت بدنی افزایش می‌یابد. همچنین فرد مبتلا داری علائمی مانند تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و سر و صدا است.

خوشبختانه، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که حدود دو سوم زنان مستعدِ میگرن، در دوران بارداری بهبود می‌یابند. هرچند، به احتمال زیاد با نزدیک شدن دوران عادت ماهانه و یا زمان آغاز اولین قاعدگی، میگرن فرد تشدید می‌شود.

اثرات جدی سردرد در بارداری

سردرد در دوران بارداری ناخوشایند بوده ولی در اکثر موارد بی‌ضرر است و جای نگرانی ندارد. اما در برخی موارد بروز سردرد می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشد. اگر زن حامله برای اولین بار دچار میگرن یا سردرد شدید شده ‌باشد و سردرد او بیش از چهار ساعت طول بکشد یا دچار علائمی مانند تب، اختلالات بینایی، افزایش وزن ناگهانی و پف صورت و دست‌ها شود، باید از نظر پزشکی مورد ارزیابی کامل قرار بگیرد.

در سه ماهه‌ی دوم یا سوم بارداری، سردرد می‌تواند نشانه‌ای از مسمومیت بارداری باشد. سایر نشانه‌ها شامل دفع پروتئین در ادرار، تغییرات بینایی، اختلالات کبد و کلیه است.

چه زمانی سردرد بارداری نیاز به پزشک دارد؟

در صورت مشاهده‌ی اولین رخداد سردرد در سه‌ماهه‌ی دوم یا سوم بارداری ممکن است منجر به تغییرات بینایی، درد تیز قسمت فوقانی شکم، تهوع، افزایش وزن ناگهانی و تورم دست یا صورت شود. در این شرایط باید بررسی فشار خون و آزمایش ادرار برای رد ابتلا به پره‌اکلامپسی صورت گیرد.

عوامل تسکین‌دهنده‌ی سردرد در بارداری

چند عامل پیشنهادی برای کاهش و رهایی از سردردهای دوران بارداری عبارتند از:

• پیدا کردن عاملی که باعث سردرد می‌شود

اغلب متخصصان برای شناسایی محرک‌های سردرد به بیمار توصیه می‌کنند که هر عاملی که منجر به شروع میگرن در 24 ساعت قبل می‌شود را در یک دفترچه یاداشت کنند.

برخی از عوامل محرک میگرن شامل غذاهایی حاوی موارد زیر است:

1. منو سدیم گلوتامات (افزودنی مجاز غذا موجود در غذاهای آماده و یخ زده)
2. نیتریت‌ها و نیترات‌ها (موجود در گوشت فرآوری‌شده مانند هات‌داگ، کالباس و بیکن)
3. شیرین‌کننده‌های مصنوعی
4. حبوبات و آجیل
5. پنیر و فرآورده‌های لبنی کشت (مانند دوغ و خامه‌ی ترش ماست)
6. برخی از میوه‌های تازه مانند موز، پاپایا، آووکادو و مرکبات
7. ماهی دودی
8. شکلات
9. مخمر و یا ترشی (مانند سس سویا و یا کلم ترش)
10. گوشت کنسرو شده
11. الکل
12. عوامل محیطی مانند سوسو کردن نور، صداهای بلند، گرمای بیش از حد و یا سرما، بوهای تند و دود سیگار.

• استفاده از کمپرس

استفاده از کمپرس گرم یا سرد بر پیشانی و یا پایه‌ی جمجمه برای تسکین سردردها توصیه می‌شود. در صورت داشتن سردرد سینوسی استفاده از کمپرس گرم اطراف چشم و بینی و در صورت داشتن سردرد تنشی و میگرن، اعمال کمپرس سرد یا کیسه‌ی یخ در قسمت گردن مفید می‌باشد.

• دوش گرفتن

برای برخی از افراد مبتلا به میگرن، دوش آب سرد منجر به از بین بردن سریع آن می‌شود. در صورت عدم دوش گرفتن، پاشیدن آب سرد بر روی صورت توصیه می‌شود.

• جلوگیری از گرسنگی و تشنگی

برای جلوگیری از افت قند خون (که شایع‌ترین ماشه سردرد به شمار می‌رود) وعده‌های غذایی کم ولی به طور پیوسته مصرف شود. توصیه می‌شود به طور مداوم برخی از میان‌وعدها (بیسکوئیت، میوه و ماست) را برای حفظ قند خون همراه داشته باشید.

نوشیدن مقدار زیادی آب برای حفظ هیدراته بدن فراموش نشود و در صورت داشتن میگرن و استفراغ آب را به آرامی بنوشید.

• جلوگیری از خستگی

سعی کنید در طول روز زمانی را برای چرت زدن اختصاص دهید. در صورت داشتن میگرن، خواب در یک محیط ساکت، آرام و تاریک توصیه می‌شود.

• انجام ورزش

ورزش منظم فرکانس و شدت میگرن را کم کرده و منجر به کاهش استرس و در نهایت کاهش سردرد می‌شود. اگر فردی مستعد میگرن باشد تمرینات ورزشی را باید به آرامی شروع کند، چرا که ورزش انفجاری و ناگهانی محرک سردرد می‌باشد. انجام تمرینات ورزشی باعث بهبود سردرد به خصوص در طول سه‌ماهه‌ی سوم می‌شود.

• انجام تکنیک‌های تقویت‌کننده‌ی اعصاب

بیوفیدبک، مدیتیشن و یوگا در کاهش استرس و سردرد در برخی از افراد مبتلا مفید می‌باشد.

• ماساژ

ماساژ شانه و گردن یک راه مؤثر برای از بین بردن درد می‌باشد.

• انجام طب سوزنی

درمان میگرن توسط طب سوزنی در طول بارداری بی‌خطر می‌باشد، اگر چه تأثیر این درمان برای سردرد هنوز مورد بحث است.

• استفاده از داروها

مصرف استامینوفن فاقد کدئین در دوران بارداری بی‌خطر است، اما مصرف بسیاری از داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن و همچنین بسیاری از داروهای میگرن برای زنان باردار توصیه نمی‌شود و باید با پزشک معالج در مورد مصرف داروها مشورت شود.