آیا چاقی بر قدرت باروری زنان تأثیر دارد؟!

داشتن اضافه وزن و چاقی می تواند تاثیر منفی بر قدرت باروری زنان داشته باشد، به طوری که احتمال ناباروری در زنان چاق در حدود 27 درصد بیشتر از زنان با وزن معمولی است.

زنان دارای اضافه وزن و چاقی دچار اختلال در "محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان" هستند و غالباً از اختلالات قاعدگی و تخمک گذاری رنج می‌برند، همچنین میزان ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان) نیز در این زنان بالا می باشد، همه این عوامل می توانند منجر به ناباروری زنان ‌شوند.

ارتباط چاقی و اضافه وزن با ناباروری زنان

مطالعات انجام شده نشان می دهند که افزایش وزن و چاقی در زنان منجر به بروز مشکلاتی مانند تنبلی تخمدان، سیکل قاعدگی نامنظم، اختلال در تخمک گذاری، سقط جنین و حتی ناباروری در زنان چاق شود.

تعادل هورمونی مناسب، چرخه‌ قاعدگی را تنظیم می‌کند. خانم‌های دارای اضافه وزن و چاقی، دارای سطوح بالاتری از هورمونی به نام لپتین هستند که در بافت چربی تولید می‌شود. این هورمون می‌تواند تعادل هورمونی را مختل کرده و منجر به کاهش قدرت باروری و یا حتی ناباروری زنان شود.

اضافه وزن بیش از حد (به ویژه در صورت وجود چربی دور شکم)، باعث ایجاد مقاومت به انسولین می شود که در این صورت، بدن مجبور است انسولین بیشتری تولید کند تا سطح قند خون را در محدوده طبیعی حفظ کند و همچنین سطح گلوبولین اتصال دهنده هورمون جنسی (SHBG) را کاهش ‌دهد. در این شرایط، تنظیم هورمون‌های جنسی مانند آندروژن و استروژن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد، این امر چرخه‌ی قاعدگی را نامنظم کرده که به نوبه‌ی خود باعث کاهش قدرت باروری می‌شود. 

همچنین به هم ریختن تنظیمات هورمونی ناشی از افزایش وزن، احتمال تخمک گذاری را کاهش داده و بنابراین می تواند منجر به بروز ناباروری شود.

بسیاری از خانم‌های دارای اضافه وزن و چاقی، ممکن است فرآیند تخمک گذاری را داشته باشند اما کیفیت تخمک‌هایی که تولید می‌کنند، پایین باشد. برای اثبات این امر می توان به این موضوع استناد کرد که در بین زنانی که تخمک گذاری می کنند، هر واحد افزایش BMI، احتمال باردار شدن طی 12 ماه را حدود 4٪ کاهش می‌دهد.

این بدان معناست که برای یک زن با BMI برابر با 35، احتمال بارداری در طی یک سال، ۲۷ درصد کمتر از یک زن با BMI طبیعی (بین 21 تا 29) بوده و برای یک زن با BMI برابر با 40، 43 درصد کمتر است.

در نتیجه می توان گفت احتمال باردار شدن زنانی کهBMI  بالای 27 دارند یک سوم زنان عادی می‌باشد.

همچنین در موارد اضافه وزن و چاقی، چربی‌ها به عنوان عضوی از غدد درون ریز عمل می‌کنند و در واقع بافت چربی تعدادی مولکول فعال زیستی، آزاد می‌کند که با چندین مسیر مولکولی مانند ایجاد مقاومت به انسولین، التهاب، فشار خون بالا، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، انعقاد، تمایز تخمک و بلوغ ارتباط متقابل دارد. 

آیا چاقی و اضافه وزن بر بارداری و سلامت جنین نیز تأثیرگذار است؟

داشتن اضافه وزن بر بارداری و سلامت جنین نیز تاثیر می گذارد. به طور مثال فشار خون بالا و دیابت بارداری در زنان چاق بیشتر است. همچنین در صورت وقوع بارداری در زنان دارای اضافه وزن، همچنان خطر سقط جنین وجود دارد، زیرا تحقیقات نشان داده است که چاقی بر روی لانه گزینی جنین و عملکرد لایه آندومتر رحم نیز تاثیر گذاشته و می تواند باعث افزایش احتمال سقط جنین شود.

احتمال تولد نوزاد زنده حاصل از IVF در زنان دچار اضافه وزن و چاقی، کمتر از زنانی ا‌ست که وزنشان در محدوده‌ی طبیعی قرار دارد.

عوارض چاقی مرتبط با قدرت باروری و ناباروری زنان 

از جمله عوارض و مشکلاتی که اضافه وزن در رابطه با کاهش قدرت باروری و احتمال ناباروری در زنان چاق افزایش می یابد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش ضخامت لایه آندومتر و در نتیجه ایجاد اختلال در لانه گزینی جنین؛

• تشدید عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان؛

• ایجاد اختلالات هورمونی؛

• ایجاد اختلال در سیکل قاعدگی و فرآیند تخمک گذاری؛

• افزایش احتمال سقط جنین.

آیا درمان چاقی در کاهش عوارض حاصل از اضافه وزن تاثیرگذار است؟

تحقیقات ثابت کرده درمان چاقی و تغییر در سبک زندگی می تواند باعث بهبود عوارض ناشی از اضافه وزن و حتی درمان ناباروری گردد. کاهش وزن (حداقل به میزان ۵ درصد) و حفظ وزن بدن در محدوده طبیعی، منجر به تنظیم سیکل قاعدگی و تخمک گذاری شده و در نتیجه احتمال وقوع بارداری را افزایش می دهد.

تاثیر وزن بر موفقیت روش‌های کمک باروری 

چاقی و اضافه وزن یک مشکل بهداشتی جهانی است که شیوع آن در سراسر جهان به سرعت در حال افزایش است. اگرچه ارتباط چاقی با دیابت، فشار خون بالا، سندرم متابولیک، بیماری قلبی عروقی و سایر مشکلات جدی سلامتی کاملاً شناخته شده است، اما تأثیرات چاقی یا اضافه وزن بر سلامت باروری هنوز بحث برانگیز است. این سوال مطرح است که آیا کاهش وزن قبل از روش‎های لقاح آزمایشگاهی (IVF) بر نتایج بارداری در زنان دارای اضافه وزن یا چاقی و ناباروری تاثیرگذار خواهد بود یا خیر.  

شواهد اپیدمیولوژیک ارتباط قوی چاقی با ناباروری، سقط جنین و از دست دادن بارداری و همچنین افزایش عوارض جنینی و مادری در دوران بارداری را نشان داده است. در نتیجه کارشناسان، انجمن‌های بزرگ پزشکی و برنامه‌های بهداشت عمومی کاهش وزن بدن را قبل از درمان ناباروری در زنان مبتلا به چاقی تایید یا حتی الزامی کرده‌اند. به زنان دارای اضافه وزن یا چاقی و ناباروری توصیه می‌شود قبل از بارداری وزن خود را کاهش دهند و بعد تحت درمان ناباروری قرار بگیرند.