علل ناباروری در مردان
 

ناتواني زوجین در باردار شدن پس از يك سال رابطه جنسي بدون جلوگيري از بارداري را "ناباروری" می گویند. امروزه با پیشرفت علم به این نتیجه رسیده اند که ناباروری در زوجین تنها به ناتوانی خانم ها در بارداری محدود نمی شوند. مردان نیز در این اتفاق سهم دارند. ناباروری در مردان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اما رعایت نکاتی می تواند از بروز این اتفاق پیشگیری کند. چرا که برخی از دلایل بروز ناباروری در مردان به سبک زندگی افراد مربوط است. هر چند که بخشی از آن هم به دلایل پزشکی بر می گردد.

برخی از دلایل ناباروری مردان عبارت است از:

• واریکوسل: به اتساع و تورم رگ های بالای بیضه واریکوسل می گویند، که رایج ترین علت قابل برگشت ناباروری در مردان به شمار می رود. اگر چه علت دقیق ناباروری واریکوسل ناشناخته است اما می تواند به دلیل تنظیم غیر طبیعی درجه حرارت بیضه مربوط باشد. در نتیجه، واریکوسل باعث کاهش کیفیت اسپرم می گردد. با درمان واریکوسل تعداد اسپرم و عملکرد آنها بهبود می یابد.
• عفونت: برخی از عفونت ها تولید و یا سلامت اسپرم را تحت تاثیر قرار می دهند و یا با ایجاد زخم مانع از عبور اسپرم ها از مجاری می شوند. مانند التهاب اپیدیدیم ( اپیدیدیمیت ) یا بیضه ( ورم بیضه ) و برخی از عفونت های مقاربتی از جمله سوزاک یا HIV. اگر چه برخی از عفونت ها منجر به آسیب دائمی بیضه می شوند، اما در اغلب موارد اسپرم می تواند بازیابی شود.
•  انزال پس گرد: انزال پس گرد هنگامی رخ می دهد که مایع منی در طول ارگاسم به جای اینکه از نوک آلت تناسلی مرد خارج شود به طرف عقب و به سمت مثانه بر گردد. عواملی مانند دیابت، آسیب نخاعی، مصرف برخی از داروها و جراحی مثانه، و پروستات می تواند موجب بروز انزال پس گرد شود.
  • در برخی از مردان مبتلا به آسیب های نخاعی و یا بیماری های خاص در هنگام انزال، مایع منی تولید نمی شود، حتی اگر هنوز هم اسپرم تولید شود. در اغلب موارد اسپرم با استفاده از درمانهای کمک باروری بهبود می یابد.
• تولید آنتی بادی علیه اسپرم: در بعضی از موارد آنتی بادی هایی علیه اسپرم تولید می شوند. آنتی بادی سلول های سیستم ایمنی هستند که به اشتباه اسپرم را به عنوان مهاجمان مضر شناسایی و برای از بین بردن آن تلاش می کنند. 
• تومور: سرطان ها و تومورها غیر بدخیم به طور مستقیم بر روی اندام تناسلی مرد و برخی از غدد دیگر مانند غده هیپوفیز تاثیر می گذارند و موجب آزادسازی هورمون مربوط به تولید مثل می شود. در برخی موارد، جراحی، رادیوتراپی یا شیمی درمانی با درمان تومورها می تواند موجب باروری مردان شود.
• عدم خروج بیضه ها: عدم نزول بیضه در برخی از مردان، در زمان رشد جنینی یک یا هر دو بیضه موفق به خروج از شکم به داخل کیسه بیضه نمی شوند (اسکروتوم ). در این شرایط شانس باروری کاهش می یابد.
• عدم تعادل هورمون: ناباروری می تواند به علت اختلال در عملکرد بیضه ها یا سایر سیستم هورمونی مانند هیپوتالاموس، هیپوفیز، تیروئید و غدد آدرنال ایجاد شود. که باعث کاهش تستوسترون ( هیپوگنادیسم در مردان ) و سایر مشکلات هورمونی از جمله ناباروری می شود.
• نقص در لوله های انتقال دهنده اسپرم:  بلوکه شدن لوله های انتقال دهنده اسپرم می تواند دلایل مختلف داشته باشد. از جمله آسیب ناخواسته در اثر عمل جراحی، عفونت، ضربه و یا رشد غیر طبیعی در اثر بیماری هایی مانند ابتلاء به سیستیک فیبروزیس و یا سایر بیماری های ژنتیکی است.
  • انسداد می تواند در هر سطحی مانند بیضه ها، لوله هایی که از بیضه خارج می شود، اپیدیدیم، در مجرای دفران و یا در مجرای ادرار رخ دهد.
• نقص کروموزوم: اختلالات ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر، که در آن یک پسر با دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y (به جای یک کروموزوم X  و یک کروموزوم Y) به دنیا می آید، این اختلال باعث رشد غیر طبیعی اندام تناسلی مردانه می شود. سایر سندرم های ژنتیکی مرتبط با ناباروری عبارتند از سیستیک فیبروزیس ، سندرم کالمن و سندرم Kartagener است.
• اختلال در مقاربت جنسی:  شامل اختلال در حفظ نعوظ برای سکس، انزال زودرس، مقاربت دردناک، اختلالات آناتومیکی مانند هیپوسپادیاس( قرار گرفتن مجرا ادرار زیر آلت تناسلی مرد) و یا مشکلات روانی یا ارتباطی که با جنس مخالف وجود دارد.
• بیماری سلیاک: اختلال گوارشی می باشد که ناشی از حساسیت به گلوتن است که باعث ناباروری مردان می شود. باروری بعد از اتخاذ یک رژیم غذایی فاقد گلوتن بهبود می یابد.
• مصرف برخی از داروها: درمان جایگزینی تستوسترون، استفاده آنابولیکی طولانی مدت از استروئید، داروهای ضد سرطان (شیمی درمانی)، برخی داروهای ضد قارچ، برخی از داروهای زخم معده و برخی داروهای دیگر تولید اسپرم را مختل می کنند و باعث کاهش باروری مردان می شوند.
• سابقه جراحی: در بعضی از موارد داشتن سابقه جراحی از حضور اسپرم در انزال جلوگیری می کند، از جمله جراحی وازکتومی، ترمیم فتق مغبنی (بالای کشاله ران) و بیضه، جراحی های بیضه، جراحی پروستات و رکتوم و سایر سرطان ها. جراحی می تواند به دو دلیل انجام شود، از بین رفتن انسداد و یا بازیابی مستقیم اسپرم از اپیدیدیم و بیضه ها.

عوامل محیطی در ناباروری مردان

در پاره ای موارد شیوه زندگی و عادات فردی می تواند منجر به ناباروری شود، مواردی که در زیر به آنها اشاره می شود مواردی مطالعه شده اند و تاثیرشان بر ناباروری مردان ثابت شده است:

• قرار  گرفتن بیش از حد در معرض برخی از عوامل محیطی مانند گرما، سموم و مواد شیمیایی می تواند تولید اسپرم و یا عملکرد اسپرم را کاهش دهد. از جمله این عوامل عبارتند از:

1. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی: مواجهه مداوم با بنزن، تولوئن، زایلن، آفت کش ها، علف کش، حلال های آلی، مواد نقاشی و سرب منجر به کاهش تعداد اسپرم می شود.
2. قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین: قرار گرفتن در معرض سرب و سایر فلزات سنگین نیز موجب ناباروری می شود.
3. تابش اشعه X: قرار گرفتن در معرض تابش اشعه X می تواند تولید اسپرم را کاهش دهد، هر چند، بعد ازمدتی تولید اسپرم به حالت عادی باز می گردد. دوز بالا از تابش اشعه، تولید اسپرم را کاهش می دهد.
4. گرم شدن بیش از حد بیضه ها: دمای بالا، تولید و عملکرد اسپرم را مختل می کند. اگر چه مطالعات محدودی در این زمینه صورت گرفته است. استفاده مکرر از سونا یا وان گرم به طور موقت تعداد اسپرم را کاهش می دهد. نشستن طولانی مدت، پوشیدن لباس های تنگ و یا قرار دادن لپ تاپ بر روی پا منجر به افزایش درجه حرارت در کیسه بیضه و کاهش تولید اسپرم می شود.