کیست کورپوس لوتئوم چیست؟

کیست کورپوس لوتئوم یا کیست جسم زرد یک توده طبیعی، بی‌ضرر و پر از مایع است که در تخمدان تشکیل می‌شود. کیست کورپوس لوتئوم طی بارداری بسیار شایع است. در واقع کیست جسم زرد در بارداری همان بقایای فولیکولی است که تخمک آزاد کرده و شما باردار شده‌اید. کیست کورپوس لوتئوم حاملگی عملکرد مهمی دارد. مهمترین نقش آن تولید پروژسترون در اوایل بارداری است. در این مقاله از وبلاگ مام اهمیت جسم زرد در بارداری، علائم کیست کورپوس لوتئوم، تشخیص کیست کورپوس لوتئوم حاملگی، درمان کیست کورپوس لوتئوم صحبت می‌کنیم.

کیست کورپوس لوتئوم چیست؟ 

وقتی باردار هستید، طبیعی است که نگران هر چیز کوچکی باشید که در بدن شما می گذرد. بنابراین اگر سونوگرافی دادید و گزارش شد که کیست کورپوس لوتئوم در تخمدان راست یا کیست کورپوس لوتئوم در تخمدان چپ رویت شده است نباید نگران شوید. زیرا یکی از بی‌خطرترین کیست‌های تخمدان در دوران بارداری، کیست کورپوس لوتئوم حاملگی است. احتمالاً از خود می‌پرسید که این کیست از کجا آماده، عوارض کیست کورپوس لوتئوم در بارداری و درمان آن چیست؟ اما مطمئن باشید که این یک کیست رایج است و بسیاری از زنان آن را تجربه می‌کنند، چه باردار باشند و چه نباشند!

اما کیست کورپوس لوتئوم طی بارداری چگونه تشکیل می‌شود؟ نام فارسی کیست کورپوس لوتئوم کیست جسم زرد است که در داخل جسم زرد ایجاد می‌شود. جسم زرد هر ماه در بدن همه خانم‌ها تشکیل می‌شود. در هر چرخه قاعدگی، بدن شما هورمون‌هایی تولید می‌کند که باعث می‌شوند فولیکول‌ها (کیسه‌های پر از مایع کوچک که هر کدام حاوی یک تخمک نابالغ است) در یکی از تخمدان‌ها شروع به رشد کنند. 

با این حال، تنها یکی از فولیکول‌های در حال رشد از همه بزرگتر می‌شوند و سپس یک تخمک کاملا بالغ آزاد می‌کند. هنگامی که تخمک آزاد می‌شود، فولیکول خالی به جسم زرد تبدیل می‌شود. جسم زرد واقعا زرد رنگ است و شبیه توپی از سلول‌ها است. این سلول مسئول تولید هورمون پروژسترون هستند تا اگر تخمک بارور شود و شما باردار شدید، بدن برای بارداری آماده باشد. 

کیست کورپوس لوتئوم و سقط جنين ارتباطی به هم ندارند. اگر کیست جسم زرد برای شما تشخیص داده شده است، بدانید که در اکثریت قریب به اتفاق موارد، این کیست کاملاً خوش خیم است و خود به خود برطرف می‌شود. این مورد حتی اگر با کیست جسم زرد در دوران بارداری سر و کار داشته باشید. به ندرت برای جنین مضر هستند.

نقش کورپوس لوتئوم در بارداری

برای بررسی اهمیت جسم زرد در بارداری باید به ارتباط پروژسترون و کورپوس لوتئوم بپردازیم. پس از تخمک گذاری و تشکیل جسم زرد، بدن سلول‌های جسم زرد را برای ترشح پروژسترون تحریک می‌کند. در واقع وظیفه جسم زرد تولید پروژسترون است تا زمانی که جفت رشد کند و وظیفه تولید پروژسترون را به عهده بگیرد.  

اگر در آن سیکل قاعدگی باردار نشوید، جسم زرد از بین می‌رود و با افت پروژسترون پوشش داخلی رحم در پریود بعدی شما ریخته می‌شود. یعنی اگر به جسم زرد اطلاع داده شود که باردار نیستید، دیگر پروژسترون تولید نمی‌کند و همین موضوع سبب شروع قاعدگی بعدی شما می‌شود.

اگر تخمک بارور شود، جسم زرد شما هورمونی به نام پروژسترون تولید می‌کند که رحم شما را تغییر می‌دهد. پروژسترون پوشش داخلی رحم را ضخیم‌تر می‌کند تا تخمک بارور شده بتواند در آن جا بگیرد. جسم زرد زمانی از بین می‌رود که به پروژسترونی که برای حمایت از بارداری تولید می‌کند نیاز نداشته باشید. اگر باردار هستید، جسم زرد معمولا در حدود هفته 12 از بین می‌رود، زمانی که جفت شروع به تولید پروژسترون کافی برای حفظ سلامت جنین می‌کند. اگر تخمک بارور نشود، جسم زرد شما معمولاً 10 روز پس از خروج تخمک از تخمدان شما از بین می‌رود.

علائم کیست کورپوس لوتئوم

احتمالا بعد از خواندن این مقاله تا اینجا برایتان سوال پیش می‌آید که علائم کیست کورپوس لوتئوم چیست؟ در پاسخ باید گفت در بسیاری از موارد، علائم کیست کورپوس لوتئوم وجود ندارد. در واقع، بیشتر زنان باردار حتی نمی‌دانند که کیست جسم زرد در باداری دارند، به خصوص اگر سونوگرافی اولیه که پزشکان برای تایید بارداری استفاده می‌کنند را انجام ندهند. گاهی اوقات کیست کورپوس لوتئوم حاملگی به عنوان بخشی از یک سونوگرافی معمول بارداری ظاهر می شوند.

به صورت کلی علائم کیست کورپوس لوتئوم همانند سایر کیست‌های تخمدان است. کیست‌های کوچک معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کنند مگر اینکه پاره شوند، خونریزی کنند یا پیچ خوردگی رخ دهد. این شرایط باعث درد لگن، حالت تهوع و استفراغ شدید یا سبکی سر و ضعف می‌شود شایع‌ترین علائم کیست کورپوس لوتئوم درد مبهم در قسمت پایین شکم است که جای نگرانی ندارد. اما در مواردی که ممکن است شرایط کمی پیچیده‌تر باشد علائم زیر دیده می‌شود: 

• کیست کورپوس لوتئوم و درد لگن: درد لگن، که ممکن است به صورت درد مبهم یا تیز ظاهر شود
• پری یا سنگینی شکم
• نفخ
• درد در ناحیه کمر و ران‌ها
• مقاربت دردناک
• افزایش وزن
• خونریزی قاعدگی دردناک
• حساسیت سینه
• نیاز به دفع بیشتر ادرار
• مشکل در تخلیه مثانه
• مشکل در تخلیه کامل روده‌ها
• کیست کورپوس لوتئوم و خونریزی: این کیست ممکن است در درون خود خونریزی کند. برخی افراد ممکن است دچار ترکیدن کیست شوند که می‌تواند باعث درد شدید و احتمالاً خونریزی داخلی شود.
• تورشن تخمدان: اندازه طبیعی کورپوس لوتئوم در بارداری حدود 2 سانتی‌متر تا 5 سانتی‌متر است. اندازه نرمال كوريوس لوتنوم نشان دهنده این است که نیاز به پیگیری ندارد. اما اگر سایز آن به بالای ۵ سانتی‌متر برسد می‌توانند باعث پیچ خوردن تخمدان روی خود شوند (تورشن تخمدان). تورشن تخمدان می‌تواند بر جریان خون به تخمدان آسیب دیده تأثیر منفی بگذارد.

پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاعات بیشتر مقاله پارگی کیست تخمدان را نیز مطالعه کنید.

دلایل ایجاد کیست کورپوس لوتئوم

نحوه تشکیل جسم زرد در چرخه قاعدگی را توضیح دادیم. چه زمان کیست به وجود می آید؟ به صورت کلی کیست یعنی یک توده که با مایعات پر شده است. این مایعات میتواند خون یا سایر مایعات بدن باشد. هنگامی که جسم زرد پر از مایع شفاف بدن و منبسط می‌شود، کیست کورپوس لوتئوم به وجود می‌آید، اما به طور کلی، خود به خود جذب می‌شود. مهم است به خاطر داشته باشید که از آنجایی که جسم زرد بخشی طبیعی از فاز لوتئال چرخه قاعدگی است، کیست جسم زرد نیز می‌تواند در زمانی که باردار نیستید ایجاد شود. حتی اگر دارویی برای درمان ناباروری مصرف نمی‌کنید یا هرگز مصرف نکرده‌اید، می‌توانید به آن مبتلا شوید. از دلایل شایع ایجاد کیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ناباروری: هر کسی که تخمدان دارد ممکن است به کیست جسم زرد مبتلا شود، اگرچه احتمال ایجاد کیست در افرادی که داروهایی برای تحریک تخمک گذاری مصرف می‌کنند، مانند کلومید (کلومیفن) بیشتر است. این داروها که هورمون‌ها را برای تحریک تخمک‌گذاری دستکاری می‌کنند، معمولا برای افرادی که مشکلات باروری دارند و برای کسانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) دارند، تجویز می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله تنبلی تخمدان چیست را مطالعه کنید.
• بارداری: داشتن کیست جسم زرد در یک بارداری لزوماً به این معنی نیست که در بارداری دیگر دچار کیست جسم زرد خواهید شد. با این حال، می‌تواند احتمال بیشتری داشته باشد.

علاوه بر داروهای تحریک تخمک گذاری و بارداری، موارد زیر هم ممکن است شما را به ندرت در معرض خطر ایجاد کیست جسم زرد قرار دهد:

• اندومتریوز
• عدم تعادل هورمونی
• عفونت لگن

پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین مکمل برای تقویت تخمک را نیز مطالعه کنید. 

تشخیص کیست کورپوس لوتئوم

همانطور که گفته شد، کیست کورپوس لوتيوم هم در افراد باردار هم در افراد غیر باردار تشکیل می‌شود. برای تشخیص کیست کورپوس لوتئوم، پزشک شما ممکن است یکی از اقدامات زیر را انجام دهد تا متوجه شود آیا کیست جسم زرد دارید یا خیر.

سونوگرافی و کیست کورپوس لوتئوم:

این نوع کیست‌ها اغلب در سونوگرافی خود را نشان می‌دهند. سونوگرافی ترانس واژینال این امکان را می‌دهد که رحم و تخمدان شما از نزدیک بررسی شود. در طول این عمل، یک وسیله ظریف که امواج صوتی را آزاد می‌کند به واژن شما وارد می‌شود. سپس کمک می‌کند تا پزشک هر توده‌ای مانند کیست جسم زرد را ببیند.

معاینه لگن

پزشک ممکن است در حین معاینه لگن، برخی از کیست‌های تخمدان را احساس کند، اما نه همیشه. 

آزمایش

پزشک ممکن است برخی از آزمایش‌های تشخیصی را برای ارزیابی و تشخیص کیست‌های تخمدان انجام دهد، از جمله:

• آزمایش بارداری که ممکن است نشان دهنده وجود کیست جسم زرد باشد
• آزمایش هورمونی
• سونوگرافی لگن

جراحی

ذکر این نکته لازم است که گاهی در سونوگرافی تشخیص کیست کورپوس لوتئوم و بارداری خارج رحمی از هم سخت می‌شود. تشخیص حاملگی خارج رحمی تخمدان ممکن است دشوار باشد زیرا ظاهر آن در سونوگرافی ممکن است شبیه کیست جسم لوتئال، اندومتریوما یا کیست تخمدان دیگری باشد. جراحی لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی روش استاندارد طلایی برای تشخیص است.

عوارض احتمالی کیست کورپوس لوتئوم در بارداری

اگر باردار هستید، باید بدانید کیست کورپوس لوتئوم روی جنین نیز تاثیری نخواهد داشت. در موارد بسیار نادری که کیست آنقدر بزرگ می‌شود که می‌تواند به تخمدان‌های شما آسیب برساند یا خطراتی برای بارداری شما ایجاد کند، پزشک می‌تواند کیست را برداشته و پروژسترون اگزوژن به شما بدهد تا جایگزین پروژسترون ساخته شده توسط جسم زرد شود.

روش‌های درمان کیست کورپوس لوتئوم

و اما مهمترین سوالی که ممکن است در ذهنتان باشد این است که راه درمان کیست کورپوس لوتئوم چیست؟

برای کیست جسم زرد در بارداری نیازی به درمان ندارید. اگر باردار هستید، کیست شما نهایتا در سه ماهه دوم بارداری از بین می‌رود. اگر باردار نیستید، کیست شما ممکن است ظرف چند هفته از بین برود. معمولاً در زمان سومین سیکل قاعدگی، کیست از بین می‌رود. با این حال، پزشک شما ممکن است موارد زیر توصیه کند:

• استراحت کنید
• داروهای ضد درد طیق تجویز پزشک استفاده کنید
• آمیزش جنسی را متوقف کند (اگر درد شما را تشدید کند)

جراحی کیست کورپوس لوتئوم شایع نیست. مگر کیست شما آنقدر بزرگ شود که بتواند به تخمدان شما آسیب برساند یا در صورت بارداری خطراتی ایجاد کند، پزشک با جراحی کیست کورپوس لوتئوم می تواند مشکل را برطرف کند، اما به ندرت به این کار نیاز است.

پیشگیری از کیست کورپوس لوتئوم

شما نمی‌توانید از کیست جسم زرد جلوگیری کنید. این کیست کاملا طبیعی هستند. هر بار که تخمک گذاری می‌کنید جسم زرد جدیدی تشکیل می‌شود. و هر بار، احتمال تشکیل کیست وجود دارد. پس پیشگیری از کیست کورپوس لوتئوم امکان پذیر نیست.

آیا کیست کورپوس لوتئوم خطرناک است؟ 

همانطور که گفته شد کورپوس لوتئوم یا جسم زرد برای حفظ و ادامه داشتن بارداری لازم است. کیست جسم زرد در بارداری هم کاملا شایع است و خطری ندارد. مگر اینکه اندازه آن خیلی بزرگ باشد و با عوارضی مانند درد یا تورشن تخمدان همراه باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

کیست لوتئال به طور کلی بی ضرر است و معمولاً خود به خود از بین می‌رود. جسم زرد برای حمایت از اوایل بارداری عمل می‌کند، اگر کیست هنوز در پایان سه ماهه اول یا اوایل سه ماهه دوم وجود داشته باشد، معمولاً خود به خود برطرف می شود. اگر برطرف نشود، پزشک شما احتمالاً فقط آن را زیر نظر خواهد داشت و در قرار ملاقات‌های منظم برنامه ریزی شده شما در مورد اینکه آیا درد یا ناراحتی را تجربه می‌کنید از شما سؤال می‌کند. پزشک ممکن است هر از چند گاهی یک سونوگرافی اضافی برای نظارت بر اندازه آن و اطمینان از اینکه کیست هیچ مشکلی برای تخمدان شما ایجاد نمی‌کند، درخواست کند. 

با این حال، ممکن است کیست جسم زرد پاره شود یا روی پایه تخمدان بپیچد که می‌تواند باعث درد شود و در موارد نادر تخمدان شما را به خطر بیندازد. اگر کیست شما ترکید و باعث درد شدید شد، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید. 

اگر متوجه این علائم شدید فورا کمک بگیرید:

• تهوع و استفراغ مداوم همراه با درد لگن.
• درد شدید در شانه شما.
• احساس سبکی سر یا سرگیجه، مثل اینکه در شرف غش هستید.
• درد کوبنده در یک طرف شکم یا ناحیه لگن شما.

کیست کورپوس لوتئوم یا کیست جسم زرد در بارداری یک کیست بی‌خطر در بارداری است و نقش اصلی آن تولید پروژسترون است. پروژسترون تولید شده از جسم زرد در اوایل بارداری نقش حمایت از بارداری را دارد. تا زمان فعالیت جفت برای تولید پروژسترون، جسم زرد مسول تولید پروژسترون است. پس از اینکه جفت شروع به تولید پروژسترون کرد، جسم زرد از بین می‌رود. کیست جسم زرد نیاز به درمان ندارد و ساده ترین روش تشخیص آن در بارداری سونوگرافی است.

پرسش‌های متداول

در این قسمت به بررسی برخی از سوالاتی می‌پردازیم که ممکن است برای شما نیز پیش آید:

آیا کیست کورپوس لوتئوم در بارداری طبیعی است؟

بله. کیست جسم زرد یک توده طبیعی، بی ضرر و پر از مایع است که در تخمدان شما تشکیل می‌شود. جسم زرد در دوران بارداری عملکرد مهمی دارد. نقش آن تولید پروژسترون برای ادامه یافتن بارداری است.

آیا کیست کورپوس لوتئوم بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟

خیر. اگر باردار هستید، روی جنین نیز تاثیری نخواهد داشت. در موارد بسیار نادری که کیست آنقدر بزرگ می‌شود که می‌تواند به تخمدان‌های شما آسیب برساند یا خطراتی برای بارداری شما ایجاد کند، پزشک می‌تواند جسم زرد را برداشته و داروی حاوی پروژسترون به شما بدهد تا جایگزین پروژسترون ساخته شده توسط جسم زرد شود.

آیا کیست کورپوس لوتئوم باعث ناباروری می‌شود؟

خیر کیست کورپوس لوتئوم باعث ناباروری نمی‌شود. مگر اینکه انقدر بزرگ شود و سبب پیچ خوردگی تخمدان شود. اگر پیچ خوردگی تخمدان به موقع درمان نشود پزشک مجبور به تخلیه تخمدان می‌شود. با این حال شما همچنان یک تخمدان دیگر دارید و با اینکه شانس بارداری طبیعی کم می‌شود، اما همچنان میتوانید طبیعی اقدام کنید.

آیا کورپوس لوتئوم باعث درد در رابطه جنسی می‌شود؟

بله اگر سایز آن زیاد باشد مثل تمام کیست‌های تخمدان سبب درد حین رابطه جنسی می‌شود.

آیا همه زنان باردار دچار کیست کورپوس لوتئوم می‌شوند؟

در تخمدان همه زنان پس از تخمک گذاری کورپوس لوتئوم تشکیل می شود. اگر داخل کورپوس لوتئوم مایعات بدن جمع شود تبدیل به کیست می‌گردد. احتمال این که در خانم باردار این کیست تشکیل شود بیشتر است، اما در همه زنان باردار کیست کورپوس لوتئوم دیده نمی‌شود.

آیا این کیست ممکن است بترکد؟

بله اگر سایز این کیست به بالای ۵ سانت برسد و فشار روی آن زیاد باشد ممکن است بترکد. اگرچه غیرمعمول است، کیست جسم زرد می‌تواند به طور خود به خود یا به دلیل یک عامل خارجی مانند معاینه لگن، رابطه جنسی یا ورزش پاره شود. در این موارد، بزرگترین نگرانی تاثیر آن بر کودک نیست، بلکه روی مادر است. معمولاً میزان خونریزی کم است، اما در موارد نادر پارگی کیست می‌تواند باعث خونریزی داخلی شود که نیاز به جراحی دارد.

آیا این کیست بر سلامت جنین تاثیر می‌گذارد؟

این کیست‌ها خطری برای جنین ندارند اما اگر کیست‌ها در طول بارداری شما به رشد خود ادامه دهند، چند مشکل احتمالی وجود دارد. ممکن است در حین زایمان پاره شوند یا سبب تورشن تخمدان شوند.

آیا کیست کورپوس لوتئوم میتواند باعث سقط جنین شود؟

خیر. کیست کورپوس لوتئوم سبب سقط جنین نمی‌شود. اتفاقا اگر بدن مادر باردار بدون کورپوس لوتئوم می‌بود، بارداری خاتمه می‌یافت.