دیسپلازی دهانه رحم

دهانه رحم قسمت پایینی رحم است که در بالای واژن قرار دارد و رحم را به واژن وصل می‌کند. دیسپلازی دهانه رحم به تغییرات غیر طبیعی در سلول‌های سطح دهانه رحم اشاره دارد. این تغییرات سرطانی نیستند، اما در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به سرطان دهانه رحم شوند. در ادامه این مقاله به بررسی دیسپلازی دهانه رحم و علائم آن می‌پردازیم. توضیح می‌دهیم که راه‌های پیشگیری از آن چیست و در صورت ابتلا به دیسپلازی دهانه رحم، روش درمان به چه شکلی است.

دیسپلازی دهانه رحم چیست

دیسپلازی دهانه رحم یک وضعیت پیش سرطانی است که در آن سلول‌های غیر طبیعی در سطح دهانه رحم شما رشد می‌کنند. این می‌تواند توسط انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و همچنین سایر عوامل محیطی ایجاد شود و گاهی اوقات می‌تواند منجر به پیش سازهای سرطان دهانه رحم شود. بدون درمان، دیسپلازی دهانه رحم می‌تواند منجر به سرطان دهانه رحم شود. با تشخیص و درمان به موقع، می‌توانید از سرطانی شدن این سلول‌های غیر طبیعی جلوگیری کنید. دیسپلازی دهانه رحم در هر سنی ممکن است ایجاد شود. اما احتمال ابتلا افراد در سنین ۲۵ تا ۳۵ سال بیشتر است.

دیسپلازی دهانه رحم چقدر جدی است

شنیدن کلمه "پیش سرطانی" می‌تواند ترسناک باشد، اما مهم است که به یاد داشته باشید که اکثر افراد مبتلا به دیسپلازی دهانه رحم به سرطان مبتلا نمی‌شوند. تشخیص دیسپلازی دهانه رحم به این معنی است که اگر درمان‌های توصیه‌شده را نداشته باشید، ممکن است دچار سرطان دهانه رحم شوید. اگر سرطان شکل بگیرد، سال‌ها طول می‌کشد تا ایجاد شود و معمولا سرطان دهانه رحم خانم‌های بالای ۴۰ سال را درگیر می‌کند. 

علائم دیسپلازی دهانه رحم

معمولا دیسپلازی دهانه رحم هیچ علامتی ندارد. پزشک با معاینه لگن و آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند دیسپلازی دهانه رحم را تشخیص دهد. با این حال، برخی از افراد مبتلا به دیسپلازی دهانه رحم که بیماری آنها به سمت سرطان دهانه رحم پیشرفت کرده است ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

• خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی؛
• خونریزی شدید یا طولانی مدت پریود؛
• خونریزی بعد از یائسگی؛
• ترشحات مداوم واژن؛
• تحریک واژن و احساس درد.

از آنجایی که اغلب دیسپلازی دهانه رحم علائمی ندارد، انجام غربالگری منظم برای سرطان دهانه رحم و دیسپلازی مثل پاپ اسمیر مهم است. این آزمایش‌ها قادر به یافتن تغییرات سلولی هستند که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند.

عوامل خطر دیسپلازی دهانه رحم

در صورت آلوده شدن به HPV (ویروسی که از طریق تماس جنسی منتشر می‌شود)، ممکن است به دیسپلازی دهانه رحم مبتلا شوید. در بسیاری از موارد، سیستم ایمنی بدن شما ویروس را از بین می‌برد. بیش از ۱۰۰ سویه HPV وجود دارد. برخی از سویه‌ها، مانند HPV-16 و HPV-18، احتمال بیشتری دارد که دستگاه تناسلی شما را آلوده کرده و باعث دیسپلازی دهانه رحم شوند. عفونت HPV معمولاً بین ۸ ماه تا ۲ سال پس از قرار گرفتن در بدن از بین می‌رود. عفونت طولانی مدت می‌تواند منجر به دیسپلازی دهانه رحم شود. 

زگیل تناسلی یا HPV

برای ایجاد دیسپلازی دهانه رحم باید به HPV یا زگیل تناسلی مبتلا شده باشید. اما داشتن HPV لزوماً به این معنی نیست که شما دچار دیسپلازی دهانه رحم خواهید شد. ناشناخته است که چرا برخی از افراد پس از آلوده شدن به HPV دچار دیسپلازی دهانه رحم می‌شوند در حالی که برخی دیگر اینطور نیستند. برخی از گونه‌های پرخطر HPV و همچنین مدت زمان طولانی عفونت ممکن است در ابتلا به دیسپلازی نقش داشته باشند. دیسپلازی دهانه رحم می‌تواند عوامل خطر دیگری هم داشته باشد مانند:

سن بالای 55 سال

مطالعات نشان داده‌اند که عفونت‌های HPV اغلب در افراد بالای ۵۵ سال بیشتر طول می‌کشد و عفونت‌ها اغلب در افرادی که ۲۵ سال یا جوان‌تر هستند سریع‌تر از بین می‌روند. در نتیجه دیسپلازی دهانه رحم در افراد با سن بالا بیشتر مشاهده می‌شود.

سیگار کشیدن

تحقیقات نشان داده است که سیگار کشیدن و استفاده از محصولات حاوی تنباکو می‌تواند خطر ابتلا به دیسپلازی دهانه رحم را دو برابر کند.

داشتن سیستم ایمنی ضعیف

استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، شرایط بدن شما را برای مبارزه با عفونت HPV سخت‌تر می‌کند. آلوده شدن به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) نیز مبارزه با عفونت را برای بدن دشوارتر می‌کند. ضعف سیستم ایمنی، همراه با عفونت HPV، می‌تواند منجر به دیسپلازی دهانه رحم شود.

داشتن رابطه جنسی نا ایمن

داشتن چندین شریک جنسی، شروع فعالیت جنسی در سنین پایین، عدم استفاده از کاندوم و همچنین قرار گرفتن در معرض HPV ممکن است خطر ابتلا به دیسپلازی دهانه رحم را افزایش دهد.

تشخیص دیسپلازی دهانه رحم 

از آنجایی که دیسپلازی دهانه رحم هیچ علامتی ندارد، تنها راه تشخیص آن توسط پزشک هنگام معاینه لگن و تست پاپ اسمیر می‌باشد. اگر سرطان دهانه رحم زود تشخیص داده شود، می‌توان از سرطانی شدن سلول‌ها جلوگیری کرد. علاوه بر این تست پاپ اسمیر به تشخیص عفونت‌های قارچی و باکتریایی نیز کمک می‌کند. در ادامه روش‌های تشخیصی برای دیسپلازی دهانه رحم را توضیح می‌دهیم. این روش‌ها شامل:

معاینه لگن و تست پاپ اسمیر

اگر شما یک زن ۲۱ ساله یا بیشتر هستید، مهم است که معاینات منظم لگن را برای مراقبت از سلامت خود شروع کنید. بخش مهمی از این معاینه لگنی ممکن است شامل آزمایشی به نام پاپ اسمیر برای تشخیص بیماری تهدید کننده زندگی (سرطان دهانه رحم) حتی قبل از شروع آن باشد. و نکته کلیدی اینجاست که سلول‌های دهانه رحم سال‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان غیر طبیعی می‌شوند.

پزشک شما به احتمال زیاد علائم دیسپلازی دهانه رحم را در طول آزمایش پاپ اسمیر معمولی مشاهده خواهد کرد. اگر تست پاپ اسمیر نامشخص است یا سلول‌های غیر طبیعی را نشان می‌دهد، گام بعدی ممکن است کولپوسکوپی برای بررسی دهانه رحم شما باشد.

آزمایش کولپوسکوپی 

اگر تست پاپ اسمیر مشکوک باشد، برای بررسی بیشتر سلول‌های دهانه رحم از تست کولپوسکوپی استفاده می‌شود. در طول این روش، پزشک شما از طریق ابزاری به نام کولپوسکوپ، دهانه رحم و دیواره واژن شما را برای بررسی سلول‌های غیر طبیعی نگاه می‌کند.

بیوپسی دهانه رحم

پزشک شما ممکن است برای برداشتن نمونه‌های بافتی مشکوک به سرطان که در آزمایشگاه بررسی می‌شوند، بیوپسی انجام دهد. بیوپسی دهانه رحم مطمئن‌ترین راه تشخیص سرطانی بودن سلول‌های دهانه رحم می‌باشد. 

درمان دیسپلازی دهانه رحم

درمان به عوامل مختلفی از جمله شدت دیسپلازی دهانه رحم، سن، میزان سلامتی و ترجیحات درمانی بستگی دارد. روش‌های درمان دیسپلازی دهانه رحم می‌تواند بر بارداری‌های آینده تأثیر بگذارد. اگر باردار هستید یا قصد دارید در آینده باردار شوید، با متخصص زنان خود در مورد درمان‌هایی که برای شما در دسترس است صحبت کنید. تشخیص زودهنگام و درمان سریع در اکثر موارد، دیسپلازی دهانه رحم را درمان می‌کند. بدون درمان، دیسپلازی شدید دهانه رحم ممکن است به سرطان دهانه رحم تبدیل شود.

نظارت بر سلول های غیر طبیعی

دیسپلازی دهانه رحم با درجه خفیف احتمالاً نیازی به درمان ندارد. در اکثر این موارد، این وضعیت به خودی خود از بین می‌رود. تنها حدود ۱% موارد به سرطان دهانه رحم پیشرفت می‌کنند. پزشک شما ممکن است رویکرد نظارتی را انتخاب کند که شامل آزمایش پاپ اسمیر دوره‌ای برای نظارت بر هرگونه تغییر در سلول‌های غیرطبیعی است. در صورتی که دیسپلازی خفیف بیش از دو سال طول بکشد یا به درجات متوسط یا شدید پیشرفت کند، باید اقدامات درمانی انجام شود. 

حذف یا از بین بردن سلول‌های غیر طبیعی

اگر دیسپلازی دهانه رحم شما شدیدتر باشد، پزشک شما می‌تواند سلول‌های غیرطبیعی را که ممکن است سرطانی شوند حذف کند. برای از بین بردن این سلول‌ها از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

روش برداشتن سلول با الکتروسرجری لوپ (LEEP)

در این روش از یک حلقه سیمی کوچک با بار الکتریکی برای برداشتن بافت استفاده می‌شود. LEEP همچنین می‌تواند نمونه‌های بافت را برای تجزیه و تحلیل بیشتر حذف کند. حدود ۱% تا ۲% از افراد ممکن است عوارضی را پس از این عمل تجربه کنند، مانند خونریزی تاخیری یا تنگی دهانه رحم.

بیوپسی مخروطی با چاقوی سرد (کونیزاسیون)

در این روش یک قطعه مخروطی شکل از بافت حاوی سلول‌های غیر طبیعی برداشته می‌شود. در گذشته این روش ترجیحی برای درمان دیسپلازی دهانه رحم بود، اما اکنون برای موارد شدیدتر دیسپلازی دهانه رحم استفاده می‌باشد. خطر و عوارض آن از جمله تنگی دهانه رحم و خونریزی بعد از عمل تا حدودی بیشتر است.

هیسترکتومی

این روش شامل برداشتن کل رحم شما است. هیسترکتومی ممکن است در مواردی که دیسپلازی دهانه رحم ادامه دارد یا پس از استفاده از سایر روش‌های درمانی بهبود نمی‌یابد، به عنوان گزینه آخر درمان استفاده شود.\

پیشگیری از دیسپلازی دهانه رحم

تنها راه پیشگیری از دیسپلازی دهانه رحم جلوگیری از ابتلا به HPV است. اگر قبلاً عفونت HPV داشتید، می‌توانید با انجام منظم پاپ اسمیر خطر تبدیل آن به سرطان دهانه رحم را کاهش دهید. پاپ اسمیر از دیسپلازی دهانه رحم جلوگیری نمی‌کند، اما آزمایش پاپ اسمیر منظم می‌تواند دیسپلازی دهانه رحم را برای جلوگیری از پیشرفت آن به سرطان تشخیص دهد. با انجام اقدامات زیر می‌توانید خطر ابتلا به دیسپلازی دهانه رحم را کاهش دهید:

• واکسن HPV را تزریق کنید؛
• رابطه جنسی ایمن داشته باشید؛
• تست پاپ اسمیر را به طور منظم انجام دهید؛
• سیگار نکشید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم

پزشک شما احتمالاً پس از تشخیص دیسپلازی دهانه رحم سلامت شما را از نزدیک زیر نظر خواهد داشت تا مطمئن شود سلول‌ها دوباره رشد نمی‌کنند یا سرطانی نمی‌شوند. همچنین ممکن است آزمایش پاپ اسمیر و HPV مکرر انجام شود.

پس از درمان، پزشک شما ممکن است توصیه کند که هر سه تا شش ماه یک بار به مدت یک تا دو سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر انجام دهید. پس از آن، ممکن است انجام پاپ اسمیر سالانه را از سر بگیرید.

کلام آخر

دانستن اینکه سلول‌های پیش سرطانی در دهانه رحم خود دارید ترسناک است، اما دیسپلازی دهانه رحم همیشه منجر به سرطان نمی‌شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از ایجاد سرطان دهانه رحم جلوگیری کند. در این بین، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از دیسپلازی دهانه رحم با محافظت از خود در برابر HPV انجام دهید. برای HPV واکسن بزنید، رابطه جنسی ایمن‌تر را تمرین کنید و از نوبت آزمایش پاپ اسمیر غافل نشوید.

شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.