علت درد زیر شکم در زنان و درمان آن

دلایل مختلفی برای درد زیر شکم وجود دارد، درد می‌تواند مرکزی، یک طرفه یا در دو طرف پایین شکم باشد. بسیاری از علل درد زیر شکم یا لگن در زنان با چرخه قاعدگی یا ساختار دستگاه تناسلی زنان مرتبط است. برخی از علل احتمالی درد لگن در زنان شامل دردهای قاعدگی، تخمک‌گذاری و مشکلات گوارشی است. درد لگن پایین‌ترین قسمت شکم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است حاد یا مزمن باشد. گاهی اوقات، درد لگن نشان دهنده عفونت یا مشکل در دستگاه تناسلی یا سایر اندام‌های آن ناحیه است. در این صورت، ممکن است فرد نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد. این مقاله به بررسی علل درد زیر شکم در زنان و نکاتی برای تسکین علائم می‌پردازد.

درد زیر شکم چیست

درد زیر شکم دلایل زیادی دارد و ممکن است اندام‌های مختلفی را درگیر کند. منظور از درد زیر شکم، بخشی از زیر ناف تا ناحیه استخوان شرمگاهی است که در صورت درگیری هر یک از اندام‌ها در این ناحیه ممکن است درد زیر شکم را تجربه کنید. این درد در صورتی که از نوع درد حاد باشد، می‌تواند همراه با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد.

آیا درد زیر شکم جدی است

اغلب درد زیر شکم مشکل جدی نیست و ممکن است مربوط به چرخه قاعدگی باشد. اما برخی از علل درد زیر شکم جدی هستند و ممکن است نشان دهنده یک بیماری باشند. برای مثال درد‌های مداوم همراه با حالت تهوع ممکن است با بیماری‌های گوارشی همراه باشند ولی اگر درد شما شدید است یا بدتر می‌شود و یا اگر مدتی است که درد مزمن داشته‌اید و دلیل آن را نمی‌دانید، علت این دردها نیاز به بررسی دارد. در هر صورت به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید حتی اگر درد شما خیلی شدید نباشد.

انواع درد زیر شکم

درد شکم می‌تواند حاد یا مزمن باشد و علل آن نیز می‌تواند متفاوت باشد. درد حاد به طور ناگهانی رخ می‌دهند و معمولا موقتی هست و شامل صدمات و بیشتر عفونت‌ها هستند. بیماری‌های مزمن می‌توانند باعث درد مزمنی شوند که برای مدت طولانی باقی می‌ماند یا می‌آید و می‌رود. هر دو نوع درد می‌توانند به تدریج شدیدتر شوند. این می‌تواند نشانه‌ای از بدتر شدن بیماری نیز باشد. برای درد شدید یا پیشرونده به دنبال مراقبت فوری باشید.

شایع‌ترین علت درد زیر شکم

بیشتر روده‌های کوچک و بزرگ شما در حفره پایین شکم شما قرار دارند و بیشتر فضای داخل آن را اشغال می‌کنند. به همین دلیل، شرایطی که روده شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، شایع‌ترین علت درد زیر شکم است که شامل مشکلات گوارشی روزمره مانند تجمع گاز و سوء هاضمه، اسهال و یبوست و یا بیماری‌های گوارشی جدی‌تری (چه مزمن و چه حاد) هستند.

علل درد زیر شکم در زنان

بسیاری از علل درد زیر شکم در زنان به چرخه قاعدگی یا ساختار دستگاه تناسلی زنان مرتبط است. این شرایط برای زنان منحصر به فرد است و بسته به مراحل چرخه قاعدگی می‌تواند نوسان داشته باشد. گاهی اوقات، درد ممکن است با فعالیت‌هایی مانند ادرار کردن یا مقاربت بدتر شود.

لازم به ذکر است که گاهی دلایل درد زیرشکم زنان مربوط به عوارض حاملگی، دردهای مربوط به لگن، درد بعد از نزدیکی و موارد مشابه آن است که در ادامه به تمامی این موارد می‌پردازیم.

درد‌های مربوط به چرخه پریودی

گرفتگی ناشی از دردهای قاعدگی و پریود یک امر عادی است که به طور معمول در کل ناحیه لگن احساس می‌شود و می‌تواند شدت کم یا زیاد داشته باشد. "دیسمنوره" اصطلاحی است که برای اشاره به دوره‌های دردناک استفاده می‌شود، که می‌تواند ناشی از سطوح بالای هورمون‌های پروستاگلاندین باشد که باعث انقباض شدید رحم می‌شود.

درد های مربوط به عوارض حاملگی

تجربه درد زیر شکم در زنان باردار، ممکن است به علت بارداری یا عوارض آن مانند حاملگی خارج رحمی باشد. برخی از علل درد زیر شکم مرتبط با حاملگی شامل موارد زیر می‌شود:

بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که جنین در خارج از رحم رشد کند. این معمولاً زمانی رخ می‌دهد که یک تخمک بارور شده در لوله فالوپ گیر کرده و به آن متصل می‌شود. جنین نمی‌تواند خارج از رحم رشد کند، بنابراین حاملگی خارج از رحم همیشه منجر به از دست دادن بارداری می‌شود. درد ناشی از حاملگی خارج از رحم در یک طرف پایین شکم حس می‌شود. بدون درمان، حاملگی خارج از رحم می‌تواند باعث پارگی لوله فالوپ یا ساختارهای اطراف آن شود که می‌تواند باعث عوارض شدید یا مرگ مادر شود. اگر حاملگی خارج از رحم پاره شود، یک اورژانس پزشکی است و می‌تواند منجر به خونریزی شدید داخلی شود.

سقط جنین

سقط جنین زمانی اتفاق می‌افتد که بارداری به طور غیرمنتظره‌ای از بین برود. سقط جنین اغلب باعث درد زیر شکم، خونریزی و دفع لخته‌های خون می‌شود. بیشتر سقط‌ها در سه ماهه اول بارداری اتفاق می‌افتد.

زایمان زودرس

زایمان زودرس زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شروع به انقباضات کرده و قبل از هفته ۳۷ بارداری زایمان شروع می‌شود. درد و گرفتگی شکم، فشار در لگن یا پایین شکم و انقباضات رحمی از علائم زایمان زودرس است.

درد‌های مربوط به دستگاه تناسلی

گاهی اوقات ممکن است دردهای زیر شکم ناشی از تغییرات بافتی یا توده های کیستیک دستگاه تناسلی باشد، که برای تشخیص علت این دردها باید به متخصص زنان مراجعه کنید، تا به کمک یک سری آزمایش و سونو تکمیلی، علت این دردها تشخیص داده شود. در ادامه به بررسی برخی از موارد دردهای مربوط به دستگاه تناسلی پرداخته‌ایم. 

آندومتریوز

آندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی مشابه آندومتر (پوشش داخلی رحم) در خارج از رحم، معمولاً در داخل لگن و اندام‌های تولید مثلی اطراف رشد می‌کند. این بافت خونریزی می‌کند و باعث ایجاد درد مزمن در ناحیه تحتانی شکم و لگن می‌شود. عوارض آن شامل چسبیدن بافت به ساختارهای اطراف است که می‌تواند باعث درد و التهاب بیشتر شود.

آدنومیوز

آدنومیوز وضعیتی شبیه اندومتریوز است که در آن بافت غیرطبیعی مشابه آندومتر رشد می‌کند. آدنومیوز به جای گسترش به خارج از رحم، باعث گسترش بافت غیر طبیعی به میومتر (بافت ماهیچه صاف رحم) می‌شود. در صورتی که آدنومیوز داشته باشید ممکن است علائمی مثل: بزرگ شدن رحم، احساس سنگینی شکم، خونریزی شدید یا درد لگن را تجربه کنید.

فیبروم‌

فیبروم‌ها توده‌های خوش‌خیمی هستند که در داخل رحم ایجاد می‌شوند که به آن فیبروم رحم می‌گویند. این توده‌ها سرطانی یا خطرناک نیستند، ولی می‌توانند علائمی مانند درد عمومی لگن، خونریزی شدید و مشکلات ادرار را در ۲۰ تا ۵۰ درصد از زنان ایجاد کنند.

کیست تخمدان

کیست تخمدان کیسه‌ای پر از مایع است که روی یک یا هر دو تخمدان ایجاد می‌شود. کیست‌های تخمدان اغلب بی‌ضرر و بدون درد هستند و به خودی خود از بین می‌روند. اما در موارد دیگر، کیست تخمدان می‌تواند پاره شود و باعث درد شدید و ناگهانی و خونریزی شدید شود. اگر کیست تخمدان علائمی ایجاد کند، شامل دردهای شدید یا مبهم در یک یا هر دو طرف شکم، درد هنگام مقاربت و نفخ زیر شکم می‌شود.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی است که در نتیجه سطوح بالای هورمون‌های آندروژن ایجاد می‌شود. این منجر به مشکلاتی در چرخه قاعدگی می‌شود که می‌تواند منجر به ناباروری و علائمی مانند ایجاد آکنه و موهای صورت شود. از آنجا که PCOS بر چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارد، می‌تواند باعث خونریزی نامنظم شود و احتمال ایجاد کیست تخمدان همراه با درد و خونریزی را افزایش دهد.

دردهای مربوط به لگن

علت دردهای زیر شکم گاهی اوقات مربوط به مشکلات لگنی می‌شود که ممکن است باعث درد مزمن لگن شود. شما با مراجعه به متخصص زنان، می‌تونید علت این دردها را پیگیری کنید، و به درمان آن بپردازید. پزشک ممکن است برای تشخیص این موارد، از پاپ اسمیر و یا معاینه کمک بگیرد.

اختلال عملکرد کف لگن

این اختلال زمانی رخ می‌دهد که عضلات تشکیل دهنده کف لگن به درستی کار نکنند و اغلب منجر به درد می‌شود. عضلات کف لگن به حمایت از اندام‌های زیر شکم کمک می‌کنند. علائم اختلال عملکرد کف لگن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما معمولاً شامل احساس سنگینی، پری، یا درد در ناحیه واژن و لگن، درد همراه با ادرار و مقاربت، و درد و سفتی عضلات واژن است. اختلال عملکرد کف لگن می‌تواند به دلایل مختلف ایجاد شود، اما معمولاً پس از زایمان، جراحی یا فشارهای مزمن همراه با ادرار یا حرکات روده رخ می‌دهد.

بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن (PID) عفونت اندام‌های تناسلی از جمله رحم، تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ است. معمولاً از انتشار عفونت از واژن یا دهانه رحم ناشی می‌شود. عفونت‌های مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا و سوزاک، شایع‌ترین علل PID هستند. علائم شامل ترشحات غیرمعمول واژن و درد لگن همراه با ادرار و مقاربت است.

دردهای مربوط به دستگاه ادراری

برخی از دردهای زیر شکم مربوط به دستگاه ادراری می‌شوند که ممکن است نشانه بیماری جدی باشد. از بیماری‌های دستگاه ادراری که باعث ایجاد درد در زیر شکم می‌شوند می‌توان به سندرم مثانه دردناک (سیستیت بینابینی)، عفونت مثانه و سنگ کلیه اشاره کرد. 

سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان

درد لگن می‌تواند نشانه‌ای از انواع مختلفی از سرطان‌های زنانه باشد که بر اندام‌های تناسلی زنان تأثیر می‌گذارند. درد لگن، نفخ و خونریزی غیرطبیعی می‌تواند با شرایطی مانند سرطان تخمدان، سرطان آندومتر یا رحم یا سرطان دهانه رحم در ارتباط باشد.

درد زیر شکم در زنان یائسه

علت درد زیر شکم در زنان یائسه در بیشتر موارد نشان دهنده مشکل خاصی نیست و از عوارض یائسه شدن در دوران یائسگی است. اما در برخی موارد ممکن است درد و گرفتگی زیر شکم و دل درد شدید در زنان یائسه نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند فیبروم رحمی، اندومتریوز، یبوست و یا سرطان رحم و تخمدان باشد. اگر این دردها به طور مزمن ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری مانند خونریزی همراه بود، بهتر است این موضوع را به یک متخصص زنان گزارش کرده و علت آن را بررسی کنید.

درد زیر شکم بعد از نزدیکی

تجربه درد زیر شکم بعد از نزدیکی شایع است و ممکن است همراه با لکه بینی بعد از نزدیکی یا ترشحات نامطبوع باشد که این شرایط نشان دهنده وجود یک بیماری مقاربتی یا عفونت دستگاه تناسلی می‌باشد. علاوه بر این علت تیر کشیدن زیر ناف ممکن است نشانه آسیب بعد از دخول باشد. درد در هنگام رابطه جنسی و مقاربت نیز از شکایات شایع زنان می‌باشد.

علت درد زیر شکم سمت چپ در زنان

درد پایین شکم سمت چپ اغلب مربوط به نفخ و گیر افتادن باد زیاد در روده‌ها است. یکی دیگر از دلایل درد زیر شکم در سمت چپ می‌تواند پولیپ یا دیورتیکولیت روده بزرگ باشد. دیورتیکول‌ها (زگیل‌هایی در دیواره روده بزرگ شما)، اغلب در سمت چپ و پایین ایجاد می‌شوند. این زگیل‌ها مکان‌های بسیار خوبی برای مخفی شدن باکتری‌ها هستند و به راحتی می‌توانند عفونی شوند و باعث التهاب و درد شوند.

علت درد زیر شکم سمت راست در زنان

درد پایین سمت راست شکم ممکن است مربوط به آپاندیس شما باشد که از روده بزرگ به سمت راست منشعب می‌شود. التهاب آپاندیس شما (آپاندیسیت) یکی از دلایل شایع درد زیر شکم است. آپاندیس ملتهب نیز می‌تواند ترکیده و عفونت را به صفاق (پریتونیت) گسترش دهد.

همچنین در صورت ابتلا به بیماری که بر یک تخمدان یا یک کلیه تأثیر می‌گذارد، ممکن است در یک طرف پایین شکم درد داشته باشید. تومور یا کیست ممکن است در یک تخمدان یا یک کلیه یا در هر دو طرف ایجاد شود. سنگ کلیه معمولاً یک کلیه را در یک زمان درگیر می‌کند. درد تخمک‌گذاری نیز معمولاً هر بار روی یک تخمدان تأثیر می‌گذارد.

درمان درد زیر شکم

همان طور که گفته شد، علت درد زیر شکم در زنان متفاوت است و هر دردی در این ناحیه نیاز به توجه و بررسی دارد زیرا ممکن است درد شما نشان دهنده بیماری جدی باشد. پزشک معمولا بعد از بررسی دقیق علت درد زیر شکم، در صورت حاد بودن درد برای شما دارو تجویز می‌کند و در برخی موارد نیز ممکن است جراحی را به شما پیشنهاد دهد مانند کیست تخمدان. اما در مواردی که درد زیر شکم خیلی حاد نیست، می‌توان از درمان‌های خانگی برای تسکین درد استفاده کرد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

درمان خانگی درد زیر شکم

برخی از گزینه‌های درمانی در خانه را می‌توان برای کاهش گرفتگی و درد لگن استفاده کرد. این موارد عبارتند از:

• داروهای مسکن بدون نسخه

داروهایی مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند تایلنول (استامینوفن)، ادویل و موترین (ایبوپروفن)، یا آلو (ناپروکسن) می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

• گرما

گرما درمانی می‌تواند شامل استفاده از پد گرم کننده، کیسه آب گرم، حمام گرم یا دوش باشد که ممکن است به آرام کردن گرفتگی و کاهش درد در اطراف شکم شما کمک کند.

برای درد زیر شکم چی خوبه بخوریم

علل شایع درد زیر شکم معمولا جدی نیستند. اغلب می‌توانید گرفتگی‌های مربوط به روده یا قاعدگی را در خانه با استراحت، گرما و مصرف مایعات درمان کنید. سعی کنید به سیستم گوارش خود استراحت دهید. دمنوش‌های گیاهی مانند نعناع، شیرین بیان و زنجبیل می‌توانند به تسکین دستگاه گوارش شما کمک کنند. رژیم غذایی خود را تنظیم کنید و از مواد غذایی مانند: سیب، موز، برنج سفید، لوبیا و زنجبیل بیشتر استفاده کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم

بسیاری از علائم علل مختلف درد لگن زنان با هم همپوشانی دارند. اگر در طول قاعدگی بیش از دو سیکل درد مداوم شکمی دارید، با پزشک خود صحبت کنید. در حالی که درجاتی از دردهای قاعدگی و ناراحتی مرتبط با قاعدگی رایج است، گرفتگی شدید و ناتوان کننده قاعدگی و دردی که با زندگی روزمره تداخل دارد و با دارو قابل تسکین نیست، طبیعی نیست.

همچنین اگر در خارج از دوره قاعدگی، به خصوص هنگام ادرار یا مقاربت، درد دارید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. این شامل درد شدید زیر شکم یا لگن و خونریزی شدید است. علاوه بر این در موارد زیر نیاز است که به پزشک مراجعه کنید تا شرایط شما بررسی شود:

• درد شما ناگهانی و شدید است؛
• درد شما از بین نمی‌رود یا بدتر می‌شود؛
• شکم شما منبسط و سفت و یا حساس به لمس است؛
• شما در ادرار یا مدفوع خود خون دارید؛
• تب مداوم یا حالت تهوع و استفراغ دارید؛
• شما علائم زردی (زردی پوست و چشمان) دارید؛
• چند روزی است که نمی‌توانید غذا بخورید؛
• چند روزی است که اجابت مزاج نداشته‌اید؛
• باردار هستید.

کلام آخر

درد زیر شکم در زنان شایع است و ممکن است در هر سنی و در هر شرایطی بروز کند، اما گاهی اوقات تشخیص اینکه چه چیزی باعث درد می‌شود دشوار است. اگر علائم شما به دنبال چرخه گوارشی یا چرخه قاعدگی شما باشد، معمولا نگران کننده نیست و ممکن است بدون نیاز به درمان خاصی برطرف شود.

اما اگر درد زیر شکم همراه با علائمی مثل خونریزی، لکه بینی، حالت تهوع، استفراغ و مدفوع خونی باشد، ممکن است نشان دهنده بیماری جدی باشد که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد. اگر درد شدید زیر شکم یا لگن، خونریزی شدید و یا درد همراه با ادرار یا مقاربت را تجربه کردید، به پزشک خود مراجعه کنید.

 شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.