تاثیر پروژسترون بر بارداری

پروژسترون یکی از هورمون‌های جنسی زنانه است که نقش مهمی در بدن بانوان ایفا می‌کند. این هورمون توسط جسم زرد، غدد فوق کلیوی و جفت ترشح می‌شود و نقش اساسی در سلامت بانوان و دوران بارداری دارد به طوری که کمبود چندمیکرو‌گرم از آن تغییرات شدیدی را در بدن شما ایجاد می‌کند. پروژسترون در بارداری با افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم و جلوگیری از انقباضات رحمی از جنین محافظت می‌کند. در این مقاله به بررسی نقش پروژسترون در دوران قبل از بارداری و بارداری می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که اگر این هورمون در بدن ما کاهش پیدا کند چه اتفاقی می‌افتد و چه راه‌های درمانی برای این مشکل وجود دارد.

پروژسترون چیست

پروژسترون (progesterone) یک هورمون استروئیدی زنانه طبیعی است که هورمون بارداری نیز نامیده می‌شود زیرا ترشح آن قبل و در حین بارداری بسیار ضروریست. مکمل پروژسترون اغلب در روند روش های کمک باروری (ART) مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) لازم است. زیرا داروهایی که در طول این روند مصرف می شود ممکن است سبب سرکوب تولید پروژسترون در بدن شوند. برخی از روندهای درمان حتی ممکن است ناگزیر سبب از بین رفتن سلول های پروژسترون ساز در تخمدان ها شود.

گاهی اوقات دلایل دیگری هم برای تجویز مکمل پروژسترون وجود دارد مانند:

•  کمبود یا عدم تولید پروژسترون در تخمدان ها؛
•  تکامل ضعیف فولیکول در تخمدان ها که باعث عدم ترشح کافی پروژسترون (progesterone) برای تکامل پوشش داخلی رحم ( اندومتر) می شود.

رابطه حیاتی بین پروژسترون و بارداری وجود دارد، به طوریکه تمام زنانی که تمایل به بارداری دارند به پروژسترون جهت آماده سازی رحم برای جایگزینی سلول تخم و یا نگهداری آن نیاز دارند. به همین خاطر نقش پروژسترون در بارداری حائز اهمیت است.

نکات مهم راجع به پروژسترون

قبل از مصرف پروژسترون لازم است به یک سری نکات توجه کنید. در این بخش از مقاله نکات مهم استفاده از پروژسترون را در هر دوره با هم بررسی می‌کنیم.

قبل از بارداری

تخمک گذاری در اواسط چرخه قاعدگی فرد اتفاق می‌افتد و پس از آن جسم زرد تشکیل می‌شود و شروع به تولید پروژسترون می‌کند. جسم زرد به صورت موقت پروژسترون تولید می‌کند که در صورت وقوع حاملگی به حمایت از شروع بارداری کمک می‌کند. 

اگر تخمک در آن چرخه بارور نشود، جسم زرد از بین می‌رود و سطح پروژسترون کاهش پیدا می‌کند. کاهش سطح پروژسترون به معنی ریزش دیواره رحم و شروع قاعدگی می‌باشد. اگر سطح پروژسترون شما پایین باشد، می‌تواند باعث قاعدگی نامنظم شود، حفظ بارداری را دشوار کند و بر سلامت کلی شما تأثیر بگذارد.

پروژسترون می‌تواند در زمان اقدام به بارداری رحم را برای دوران بارداری آماده کند و سبب شود که پس از تخمک گذاری، تخمدان ها شروع به تولید پروژسترون مورد نیاز رحم کنند. پروژسترون باعث ضخیم شدن اندومتر می شود، که این روند سبب ایجاد محیط حمایتی درون رحم برای ورود سلول تخم می شود.

در طول بارداری

پروژسترون در حمایت از بارداری بسیار مهم است زیرا پوشش داخلی رحم شما را ضخیم می‌کند و از زایمان زودرس و سقط جلوگیری می‌کند. سطح پروژسترون در دوران بارداری همچنان افزایش می‌یابد. سطوح بالای پروژسترون مانع از تخمک گذاری بدن شما در دوران بارداری می‌شود. در واقع پس از یک لانه گزینی موفق، پروژسترون محیط حمایتی برای جنین در حال رشد فراهم می‌کند.

همچنین انقباضات رحمی را سرکوب می‌کند که به شما کمک می‌کند از زایمان زودرس جلوگیری کنید. در نهایت، پروژسترون به سینه‌های شما کمک می‌کند تا برای شیردهی آماده شوند.

پس از هفته 8 تا 10 بارداری جفت بیشتر از تخمدان به تولید پروژسترون می پردازد و به این ترتیب تولید پروژسترون به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.

کاهش پروژسترون در طول بارداری

اگر پروژسترون در دوران بارداری به اندازه کافی بالا نرود، شما ممکن است با مشکلاتی مانند لکه بینی، زایمان زودرس، سقط و یا حاملگی خارج رحمی مواجه شوید. از آنجایی که پروژسترون در حفظ مراحل اولیه بارداری بسیار مهم است و پوشش داخلی رحم شما را در دوران بارداری حفظ می‌کند تا جنین بتواند رشد کند، کمبود پروژسترون ممکن است با سقط مکرر مرتبط باشد، و اینکه پروژسترون درمانی در سه ماهه اول بارداری ممکن است خطر سقط جنین را کاهش دهد. پزشک شما ممکن است برای بهبود سطح هورمون پروژسترون در طول بارداری و جلوگیری از سقط برای شما پروژسترون تجویز کند.

اشکال تجویزی پروژسترون

چندین نوع پروژسترون در دسترس است که نوع واژینال آن به طور مستقیم پروژسترون را به رحم تحویل می دهند. دیگر اشکال پروژسترون که برای مصرف در دسترس هستند شامل موارد زیر می باشد:

 ژل واژینال

ژل واژینال پروژسترون، به عنوان یک مکمل پروژسترون تنها یک بار در روز استفاده می شود. چرا که FDA فقط استفاده یک بار در روز تا هفته 12 بارداری را تائید کرده است.

همچنین FDA تنها استفاده پروژسترون برای افراد دریافت کننده تخمک اهدایی و یا جنین فریز شده را تائید کرده است.

پپس از یک دهه و بیش از 40 میلیون تجویز پروژسترون، تجربیاتی در خصوص ترجیح اکثر زنان به استفاده از ژل پروژسترون نسبت به سایر اشکال، به دست آمده است.این نکته را در نظر  بگیرید که در طول استفاده از ژل واژینال، ترشح واژینال گزارش شده است.

شیاف واژینال

شیاف پروژسترون در بارداری بر پایه موم است. به شکل بسیار گسترده استفاده می شود درحالیکه FDA مصرف آن را تائید نکرده است. به طور کلی 2 تا 3 بار در روز می توان از آن استفاده کرد و دقت داشته باشید که در طول استفاده، ترشح واژینال خواهید داشت و جای نگرانی نیست.

داروی داخل واژینال

این دارو برای استفاده درون واژن طراحی شده است و FDA استفاده از این روش را به عنوان مکمل پروژسترون تائید کرده اما برای جایگزینی پروژسترون آن را تایید نکرده اند. مصرف آن در زنان جوان تر از 35 سال موثر است اما در زنان بالاتر از 35 سال این تاثیر، تائید نشده است. همچنین از آن 2 تا 3 بار در روز می توان استفاده کرد.

کپسول خوراکی پروژسترون (استفاده واژینال)

توسط FDA برای استفاده درون واژن تائید نشده است. استفاده واژینال کپسول نسبت به استفاده خوراکی عوارض جانبی کمتری داشته است. این کپسول نهایتا 3 بار در روز می تواند استفاده شود.

پروژسترون تزریقی

محلولی بر پایه چربی است که پروژسترون روغنی نیز نامیده می شود. استفاده گسترده دارد و قدیمی ترین روش تجویز progesterone می باشد و یک بار در روز درون عضله باسن تزریق می شود. توجه کنید که برای تزریق، نیاز به سوزن ضخیم و بلند برای نفوذ به داخل پوست و چربی دارد. نحوه استفاده از آن، کار را برای بیمار سخت می کند و ممکن است تزریق آن دردناک باشد. انتخاب نوع مکمل پروژسترون تصمیمی است که باید با مشورت پزشک گرفته شود.
در ارتباط با آمپول پروژسترون، واکنش های پوستی در محل تزریق شایع است.

تجویز پروژسترون بخش مهمی از درمان ناباروری است چرا که از بارداری و جایگزینی سلول تخم حمایت می کند.
پزشک اغلب یک الویت برای تجویز نوع پروژسترون در درمان ناباروری دارد که براساس تجربیات آن ها در استفاده از روش های مختلف است. اما راحتی و نیاز بیمار نیز در تعیین روش مهم است.

نکات قابل توجه در ارتباط با مصرف پروژسترون

•    آمپول پروژسترون در طول بارداری می تواند مانع از سقط جنین، لکه بینی در بارداری و جدا شدن جفت شود؛
•    سطوح پروژسترون در اوایل بارداری به صورتی است که سطح آن باید بالا باشد تا به ماندگاری بارداری کمک کند و در صورت کم بودن آن، برای فرد پروژسترون تجویز خواهد شد؛
•    سطوح پایین پروژسترون در دوران بارداری می تواند باعث سقط جنین و لکه بینی شود؛
•    نقش پروژسترون در سه ماهه اول بارداری جلوگیری از سقط و کمک به حفظ و تداوم بارداری است.

علائم حاملگی بعد از آمپول پروژسترون

علائم حاملگی بعد از آمپول پروژسترون با علائم حاملگی طبیعی تفاوتی ندارد. قابل اعتماد ترین و اولین علامت بارداری به تعویق افتادن سیکل قاعدگی است.سایر علائم بارداری مثل حامل تهوع، سفت شدن سینه، تکرر ادرار و غیره از دیگر علائم اولیه باردرای است که ممکت است با سندروم پیش از قاعدگی همپوشانی داشته باشد، به همین دلیل قابل اعتماد نیست. 

شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.