سونوگرافی در بارداری خطری برای جنین ندارد؟ 

سونوگرافی یکی از ابزارهای مهم در مراقبت‌های دوران بارداری است که به پزشک اجازه می‌دهد تا وضعیت جنین و سلامت مادر را بررسی کند. در سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از جنین در رحم کمک گرفته می‌شود.
این تکنیک پزشکی به دلیل عدم استفاده از تابش و اشعه، به عنوان یک روش ایمن در نظر گرفته می‌شود. با این حال، استفاده نادرست از سونوگرافی می‌تواند نگرانی‌هایی را به همراه داشته باشد. در این مقاله از مجله اینترنتی مام، به بررسی ایمنی سونوگرافی‌ها، انواع مختلف آن و نکات مهم درباره استفاده از این روش در دوران بارداری خواهیم پرداخت.

سونوگرافی در بارداری چگونه انجام می‌شود؟

در طول سونوگرافی در بارداری، امواج صوتی توسط دستگاهی به نام مبدل از طریق شکم یا واژن به رحم ارسال می‌شود. این امواج صوتی از ساختارهای داخل بدن شما، از جمله جنین، منعکس می‌شوند. سپس، امواج صوتی به تصاویری تبدیل می‌شوند که پزشک می‎تواند آن‌ها را روی صفحه نمایش ببیند.

ضرورت انجام سونوگرافی در بارداری

سونوگرافی به عنوان یک ابزار تشخیصی کلیدی، نقش عمده‌ای در بررسی وضعیت جنین و شناسایی مشکلات احتمالی ایفا می‌کند. دلایلی که پزشک سونوگرافی در بارداری را توصیه می‌کند، عبارتند از: 

• تایید بارداری
• بررسی حاملگی خارج از رحم، حاملگی مولار یا سقط جنین 
• تعیین سن بارداری و تاریخ زایمان
• بررسی رشد، حرکت و ضربان قلب جنین
• بررسی اندام‎های لگنی مانند رحم، تخمدان‎ها و دهانه رحم
• بررسی مقدار مایع آمنیوتیک
• بررسی  محل جفت و موقعیت جنین.
• سونوگرافی همچنین بخشی از پروفایل بیوفیزیکی (BPP) است، آزمایشی که سونوگرافی را با یک تست بدون استرس ترکیب می‌کند تا ارزیابی کند که آیا کودک شما اکسیژن کافی دریافت می کند یا خیر.

انواع سونوگرافی در بارداری

دو نوع اصلی سونوگرافی در بارداری، سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکمی است. هر دو سونوگرافی از یک فناوری برای تولید تصاویر جنین استفاده می‌کنند و فقط روش انجام آن‌ها متفاوت است. 

سونوگرافی واژینال در بارداری

در طول سونوگرافی واژینال در بارداری، پزشک پروب را در داخل کانال واژن قرار می‎‌دهد. ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ واژﯾﻨﺎل در زﻣﺎن ﺑﺎرداری به تشخیص ضربان قلب جنین یا تعیین سن بارداری کمک می‌کند و اولین ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ در ﺑﺎرداری معمولا واژینال انجام می‌شود. تصاویر سونوگرافی واژینال در اوایل بارداری در مقایسه با سونوگرافی شکمی واضح‌تر و دقیق‌تر است.

سونوگرافی شکمی

پزشک سونوگرافی شکمی را با قرار دادن یک مبدل مستقیماً روی پوست شکم انجام می‎دهد. سپس، مبدل را در اطراف شکم حرکت می‌دهد تا تصاویری از کودک شما ثبت کند. گاهی اوقات برای به دست آوردن بهترین نماها باید فشار کمی اعمال شود. پزشکان از سونوگرافی شکمی بعد از حدود ۱۲ هفته بارداری استفاده می‌کنند.

پزشک ممکن است انواع دیگری از سونوگرافی در بارداری را توصیه کند. نمونه‌هایی از سونوگرافی‌های اضافی عبارتند از:

سونوگرافی داپلر در بارداری

این نوع سونوگرافی چگونگی جریان خون کودک شما را در رگ‌های خونی آن بررسی می‌کند. اکثر سونوگرافی‌های داپلر در اواخر بارداری انجام می‌شوند.

اکوکاردیوگرافی جنین

این نوع سونوگرافی اندازه، شکل، عملکرد و ساختار قلب جنین را بررسی می‌کند. اگر پزشک شما مشکوک به داشتن یک بیماری قلبی مادرزادی است، اگر فرزند دیگری دارید که به بیماری قلبی مبتلا است و یا اگر شرایط سلامت خاصی دارید که نیاز به بررسی دقیق قلب جنین دارد، ممکن است از آن استفاده کند.

سونوگرافی‌های سه یا چهار بعدی (3D یا 4D)

بسیاری از پزشکان از سونوگرافی‌های سه یا چهار بعدی برای دیدن تصاویر با جزئیات واضح و با کیفیت‎‌تر استفاده می‌کنند. برخی دیگر از سونوگرافی‌های 4D از قابلیت‌های ویدیویی استفاده می‌کنند که به شما و پزشک اجازه می‌دهد تصاویر متحرک نوزاد را در رحم ببینید. افرادی که باردار هستند نباید برای صرفاً دیدن بهتر صورت نوزادشان سونوگرافی 3D یا 4D انجام دهند! 

فواید سونوگرافی در بارداری

با انجام سونوگرافی، مادران می‌توانند از رشد و تکامل طبیعی جنین خود مطلع شوند و هرگونه نگرانی را با اطمینان بیش‌تری مدیریت کنند. این روش نه تنها به شناسایی مشکلات احتمالی کمک می‌کند، بلکه تجربه‌ای دلنشین از دیدن جنین و شنیدن ضربان قلب آن را نیز به مادران هدیه می‌دهد. با توجه به فواید فراوان سونوگرافی، انجام آن به عنوان یک گام مهم در راستای سلامت و رفاه مادر و جنین توصیه می‌شود. آخرین سونوگرافی در بارداری تعیین کننده نوع زایمان خواهد بود. 

خطرات سونوگرافی در بارداری برای جنین

بسیاری از مادران نگران ﻋﻮارض ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ در ﺑﺎرداری هستند. سونوگرافی در دوران بارداری بسیار ایمن در نظر گرفته می‌شوند. طبق گفته‌های هر دو سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) وACOG ، هیچ شواهدی مبنی بر اینکه انجام سونوگرافی در بارداری به جنین در حال رشد آسیب می‌زند، وجود ندارد. معاینات سونوگرافی از تابش یا اشعه ایکس (دو عاملی که می‌توانند در دوران بارداری خطرناک باشند) استفاده نمی‌کنند.

با این حال، برخی پزشکان هشدار می‌دهند که نباید سونوگرافی را به عنوان کاملاً بدون خطر در نظر گرفت و ﻋﻮارض ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ زﯾﺎد ﺑﺮای جنین قابل چشم پوشی نیست، به ویژه وقتی به طور نادرست از سونوگرافی استفاده شود. نگرانی اصلی این است که انرژی ناشی از امواج سونوگرافی بافت‌ها (هم بافت‌های شما و هم بافت‌های جنین) را گرم می‌کند و این ممکن است به نوعی بر آن بافت‌ها در آینده تأثیر بگذارد. به همین دلیل سونوگرافی‌ها باید فقط زمانی انجام شوند که اطلاعات پزشکی در مورد بارداری نیاز است. سونوگرافی‌هایی که توسط یک تکنسین با آموزش نامشخص با استفاده از دستگاهی با کالیبراسیون و ایمنی نامشخص، به مدت طولانی انجام می‌شود تا تصویری از صورت جنین به دست آورده شود، ممکن است خطرناک باشد.

تعداد مجاز سونوگرافی در بارداری

پاسخ واضح و دقیقی برای ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﻣﺠﺎز ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ در ﺑﺎرداری و یا فاصله بین دو سونوگرافی در بارداری وجود ندارد، اما اکثر کارشناسان معتقدند که سونوگرافی‌های ضروری در بارداری هیچ خطری برای جنین ندارند. در نظر داشته باشید باید از هرگونه سونوگرافی غیرپزشکی و بی دلیل طی بارداری دوری کنید. همیشه بهتر است که فقط به سونوگرافی‌های پزشکی ضروری که توسط یک حرفه‌ای آموزش‌دیده انجام می‌شود، اکتفا کنید. برخی از دلایلی که ممکن است به پایش بیش‌تر از طریق سونوگرافی‌ها منجر شود، عبارتند از:

شرایط سلامتی مادر

شرایطی مانند فشار خون بالا یا دیابت می‌تواند نیاز به پایش دقیق‌تر رشد و سلامت جنین را ایجاد کند.

عوارض بارداری قبلی

اگر در بارداری‌های قبلی دچار عوارض شده‌اید، پزشک ممکن است بخواهد نظارت بیشتری داشته باشد.

علائم یا نگرانی‌ها

اگر علائمی مانند درد شدید شکم، خونریزی شدید یا کاهش حرکت جنین را تجربه کنید، ممکن است نیاز به سونوگرافی‌های اضافی باشد.

پایش سلامت 

جنین اگر نیاز به پایش ضربان قلب یا الگوهای حرکتی جنین باشد، ممکن است از سونوگرافی‌ها استفاده شود.

ارزیابی آناتومی جنین

برای بررسی هرگونه نقص آناتومیکی، به ویژه اگر تاریخچه خانوادگی از مشکلات مادرزادی وجود داشته باشد.

سوالات متداول

در ادامه به پاسخ پرسش‌هایی خواهیم پرداخت که ممکن است در مورد سونوگرافی در بارداری و خطرات سونوگرافی برای جنین برای شما مطرح شود.

آﯾﺎ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ در ﻣﺎه اول ﺑﺎرداری ﺿﺮر دارد؟

سونوگرافی در ماه اول بارداری عموماً بدون ضرر است و می‌تواند اطلاعات مهمی درباره وضعیت بارداری ارائه دهد. در این مرحله، سونوگرافی می‌تواند به تأیید بارداری، بررسی موقعیت جنین و شناسایی تعداد جنین‌ها کمک کند. همچنین، این روش می‌تواند وجود یا عدم وجود مشکلاتی مانند بارداری خارج رحمی را شناسایی کند. با این حال، مانند هر روش پزشکی دیگری، مهم است که سونوگرافی توسط یک متخصص مجرب انجام شود و در صورت نیاز، توصیه‌های پزشک رعایت شود. 

آﯾﺎ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻫﺎی ﺳﻪ ﺑﻌﺪی و ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪی ﺑﺮای جنین ﺿﺮر دارﻧﺪ؟

سونوگرافی‌های سه بعدی و چهار بعدی به طور کلی برای جنین ایمن هستند و در صورتی که توسط متخصصین مجرب انجام شوند، خطر خاصی ندارند. با این حال، باید توجه داشت که سونوگرافی‌های سه بعدی و چهار بعدی معمولاً برای اهداف زیبایی و تفریحی انجام می‌شوند و استفاده غیرضروری از آن‌ها توصیه نمی‌شود.

آﯾﺎ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ داﺧﻠﯽ ﺑﺮای جنین ﺿﺮر دارد؟

سونوگرافی داخلی، که به آن سونوگرافی واژینال نیز گفته می‌شود، معمولاً برای بررسی‌های خاص و دقیق‌تر در دوران بارداری استفاده می‌شود. مهمترین ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻫﺎی ﺑﺎرداری در هفته‌های اول به صورت واژینال انجام می‎‌شود. این نوع سونوگرافی می‌تواند به پزشک کمک کند تا اطلاعات بیش‍تری درباره وضعیت جنین، جفت و دیگر ساختارهای داخلی داشته باشد.

آﯾﺎ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻫﺎی زﯾﺎد می‌تواند ﺑﻪ جنین آﺳﯿﺐ ﺑﺰﻧﺪ؟

سونوگرافی یک روش ایمن برای بررسی وضعیت جنین است و در صورتی که به درستی و تحت نظر پزشک انجام شود، معمولاً هیچ آسیبی به جنین نمی‌زند. با این حال، استفاده مکرر و غیرضروری از سونوگرافی ممکن است نگرانی‌هایی را ایجاد کند.

آﯾﺎ اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﯽ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ می‎توانند ﺑﺎﻋﺚ تغییرات ﺳﻠﻮﻟﯽ در جنین ﺷﻮﻧﺪ؟

تحقیقات علمی نشان داده‌اند که امواج صوتی استفاده شده در سونوگرافی، به ویژه در سطح فرکانس‌های معمولی که برای سونوگرافی‌های پزشکی به کار می‌روند، به طور کلی ایمن هستند و به طور معمول باعث تغییرات سلولی یا آسیب به جنین نمی‌شوند. 

آﯾﺎ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ داﭘﻠﺮ ﺧﻄﺮات ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دارد؟

سونوگرافی داپلر به عنوان یک روش ایمن در دوران بارداری شناخته می‌شود و خطرات بیشتری نسبت به سونوگرافی‌های معمولی ندارد. نه تنها نباید نگران خطرات سونوگرافی داپلر در بارداری بود، بلکه استفاده از سونوگرافی داپلر در شرایط مناسب می‌تواند به شناسایی و مدیریت مشکلات بالقوه و حفظ بارداری کمک کند.

آﯾﺎ ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ در بارداری می تواند ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ ﻫﺎی ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﯾﺎ ﺟﻬﺶ ﻫﺎی ﺳﻠﻮﻟﯽ ﺷﻮد؟

هیچ شواهد قوی وجود ندارد که نشان دهد استفاده از سونوگرافی در بارداری می‌تواند منجر به آسیب‌های ژنتیکی یا جهش‌های سلولی شود. امواج صوتی که در سونوگرافی استفاده می‌شوند، بر اساس استانداردهای ایمنی طراحی شده‌اند.

و در پایان…

سونوگرافی در دوران بارداری سال‌هاست که استفاده می‌شود و دارای سابقه ایمنی بسیار خوبی است. هیچ داده علمی وجود ندارد که نشان دهد سونوگرافی برای زنان باردار یا جنین‌های در حال رشد مضر است. با این حال، کارشناسان توصیه می‌کنند که تنها زمانی سونوگرافی انجام دهید که از نظر پزشکی ضروری باشد و فقط با یک حرفه‌ای آموزش‌دیده که می‌تواند نتایج را با دقت تفسیر کند. تکنسین شما باید در سونوگرافی‌های زنان و زایمان آموزش دیده باشد و ترجیحاً در مرکزی معتبر، سونوگرافی را انجام دهید.