دیاستاز رکتوس شکمی (فاصله گرفتن عضلات شکم)

دیاستاز رکتوس شکمی یک مشکل شایع است و معمولا پس از زایمان رخ می‌دهد. دیاستاز رکتوس زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات راست شکمی (عضلات شش تکه شکم) در دوران بارداری در اثر کشش جدا می‌شوند. این جدایی می‌تواند باعث شود که شکم فرد ماه‌ها یا سال‌ها پس از زایمان بیرون زده یا برآمده شود. دیاستاز شکمی را می‌توان با تمرینات خاصی که به بسته شدن این جدایی کمک می‌کند، ترمیم کرد. در این مقاله به بررسی علل دیاستاز رکتوس بعد از زایمان و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم و راه‌های پیشگیری از آن را توضیح می‌دهیم.

دیاستاز رکتوس شکمی چیست؟

در بارداری به دلیل فشاری که از سمت رحم به عضلات شکم وارد می‌شود، عضلات راست شکمی کشیده و از هم جدا می‌شوند. دیاستاز رکتوس (دیاستاز راست شکمی) جدا شدن کامل یا نسبی ماهیچه‌های راست شکمی در دوران بارداری و بعد از زایمان است. عضلات رکتوس شکم به صورت عمودی در امتداد جلوی شکم شما قرار دارد. زمانی که بافت به دلیل کشش بیش از حد خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد، شکاف شکم آنطور که باید بسته نمی‌شود و برجستگی در خط وسط شکم دیده می‌شود. در برخی موارد این جدایش بعد از زایمان از بین می‌رود ولی در ۶۰ درصد مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، دیاستاز رکتوس شکمی باقی می‌ماند. البته جای نگرانی نیست زیرا تمرینات ورزشی وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید این شرایط را درمان کنید.

تفاوت دیاستاز رکتوس و فتق شکمی

دیاستاز رکتوس به جدا شدن عضلات راست شکمی گفته می‌شود درصورتی که فتق به بیرون زدگی اندام‌های داخل شکمی گفته می‌شود که می‌تواند از عوارض دیاستاز شکمی باشد. در موارد نادر دیاستاز شکم، ممکن است بافت پاره شود و اندام‌ها از این ناحیه بیرون بزنند که به آن فتق شکمی می‌گویند.

علائم دیاستاز رکتوس شکمی

بیشتر مردم تا زمان زایمان متوجه علائم دیاستاز شکم نمی‌شوند. ممکن است دیاستاز رکتوس در بارداری داشته باشید، اما تشخیص آن سخت است زیرا شکم شما کشیده شده است. علائم شایع دیاستاز شکمی در دوران پس از زایمان بیشتر نمایان می‌شود. این علائم عبارتند از:

• برآمدگی قابل مشاهده در بالا یا زیر ناف هنگام انقباض عضلات شکم؛
• احساس نرمی در اطراف ناف؛
• مشکل در بلند کردن اشیا، راه رفتن یا انجام کارهای روزمره؛
• درد هنگام رابطه جنسی؛
• درد لگن و یا کمر؛
• نشت ادرار هنگام عطسه یا سرفه؛
• یبوست؛
• احساس ضعف در عضلات شکم.

عوامل خطر برای ایجاد دیاستاز رکتوس چیست؟

عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به دیاستاز رکتوس شکمی را افزایش دهند:

• داشتن بارداری چند قلو؛
• داشتن سن بالای ۳۵؛
• جنین بزرگ؛
• ریز اندام بودن.

نحوه تشخیص دیاستاز رکتوس شکمی

پزشک شما طی یک معاینه فیزیکی از دست‌ها و انگشتان خود برای احساس شکاف و تون عضلانی ناحیه شکم استفاده می‌کند. این معاینه معمولاً در قرار ملاقات بعد از زایمان شما انجام می‌شود. شکاف شکمی بزرگتر از ۲ سانتی متر دیاستاز رکتوس در نظر گرفته می‌شود. پزشک شما ممکن است حرکاتی را برای بهبود دیاستاز رکتوس توصیه کند.

درمان دیاستاز شکمی

برای درمان دیاستاز رکتوس شکمی، باید تمرینات توانبخشی برای ترمیم عضلات شکمی انجام دهید. قبل از شروع یک برنامه ورزشی، مطمئن شوید که این ورزش‌ها برای درمان دیاستاز رکتوس ایمن هستند. با یک متخصص تناسب اندام یا فیزیوتراپیست که تجربه درمان دیاستاز رکتوس را دارد مشورت کنید. همچنین انجام برخی حرکات منجر به بدتر شدن دیاستاز رکتوس می‌شود و نیاز به مراقبت‌های خانگی دیاستاز رکتوس است. سعی کنید پس از زایمان از انجام حرکات زیر خودداری کنید:

• از بلند کردن وسایل سنگین‌تر از نوزاد خودداری کنید؛
• هنگام بلند شدن از رختخواب یا نشستن اول به پهلو بغلتید و از بازوهای خود برای بالا بردن خود استفاده کنید؛
• از فعالیت‌ها و حرکاتی که شکم شما را به سمت بیرون می‌راند (مانند کرانچ و دراز و نشست) صرف نظر کنید.

برخی از افراد برای کمک به نگه داشتن شکم و حمایت از کمر از کمربندهای الاستیک استفاده می‌کنند. در نظر داشته باشید که پوشیدن این کمربندها نمی‌تواند دیاستاز رکتوس را التیام بخشد و همچنین ماهیچه‌های مرکزی شما را تقویت نمی‌کند.

آیا می‌توان دیاستاز رکتوس را بدون جراحی رفع کرد؟

جراحی به ندرت برای رفع دیاستاز رکتوس انجام می‌شود. فیزیوتراپی یا تمرینات در خانه را برای کمک به بهبود دیاستاز قبل از روش‌های جراحی توصیه می‌شود. عمل دیاستاز شکم در موارد شدید شکاف شکمی مثل زمانی که فتق شکمی ایجاد می‌شود (زمانی که عضوی از اندام‌های داخلی شکم بیرون می‌زند)، انجام می‌شود.

بهترین تمرینات برای دیاستاز رکتوس چیست؟

بهترین ورزش برای دیاستاز شکمی آنهایی هستند که عمق شکم را درگیر می‌کنند. بیشتر تمرینات دیاستاز رکتوس شکمی شامل تنفس عمیق و حرکات آهسته و کنترل شده است. متأسفانه، بسیاری از رایج‌ترین تمرینات شکمی (مانند کرانچ) می‌توانند دیاستاز شما را بدتر کنند. قبل از شروع تمرینات شکمی، از پزشک خود بخواهید که شما را از نظر شکاف شکمی بررسی کند.

پیشگیری از دیاستاز رکتوس بعد از زایمان

تجربه عضلات شکم جدا شده بعد از زایمان واژینال، طبیعی است و به علت فشاری که در طول بارداری به عضلات شکم وارد می‌شود، ایجاد می‌شود. کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به دیاستاز رکتوس انجام دهید:

• افزایش وزن سالم در دوران بارداری: ورزش و خوردن غذاهای سالم برای حفظ وزن در محدوده سالم؛
• وضعیت مناسب و تنفس عمیق: صاف بایستید و شانه‌های خود را به عقب برگردانید. نفس‌های عمیق بکشید طوری که فقط شکم منبسط نشود و دنده‌هایتان هم درگیر شود؛
• تمرینات ورزشی ایمن: از ورزش‌هایی مانند دراز و نشست و کرانچ که به شکم شما فشار وارد می‌کند بعد از ۱۲ هفته بارداری و پس از زایمان خودداری کنید؛
• هنگام بلند کردن اجسام، به خود فشار وارد نکنید: برخی از فعالیت‌های روزانه مانند بلند کردن کیسه‌های مواد غذایی یا فرزندانتان می‌توانند فشار بیش از حدی به شکم شما وارد کنند؛
• هنگام برخاستن از رختخواب، عجله نکنید: اگر باردار هستید یا به تازگی زایمان کرده‌اید، برای بلند شدن از تخت ابتدا به یک طرف بغلتید و از بازوهای خود برای بلند شدن از رختخواب استفاده کنید.

مدت زمان بهبود دیاستاز رکتوس شکمی

مدت زمانی که طول می‌کشد تا دیاستاز رکتوس بهبود یابد به میزان جدا شدن شکم و میزان سازگاری شما با تمرینات تقویتی بستگی دارد. پس از چند هفته پس از زایمان، این شکاف شروع به بسته شدن می‌کند، زیرا عضلات شما دوباره قدرت می‌گیرند. اگر در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد می‌کنید و تمرینات را با فرم خوب انجام می‌دهید، به احتمال زیاد متوجه پیشرفت خواهید شد.

عوارض دیاستاز شکمی

در صورت عدم درمان یا در موارد شدید دیاستاز شکم، عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• فتق ناف؛
• افزایش کمردرد؛
• درد هنگام رابطه جنسی؛
• بی‌اختیاری ادرار؛
• درد لگن.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

دیاستاز شکم یک بیماری شایع و به راحتی قابل درمان است. اگر بیش از دو انگشت بین عضلات شکم خود فاصله احساس کردید یا درد دارید، برای تشخیص به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک بعد از تشخیص دیاستاز شکم ممکن است از شما بخواهند که به یک متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید تا به تقویت عضلات شکم شما کمک کند.

و در پایان…

دیاستاز رکتوس شکمی ممکن است بعد از زایمان به علت کشیدگی و ضعف عضلات شکمی ایجاد شود. این شرایط با انجام برخی تمرینات شکمی و توانبخشی قابل درمان است. دریافت درمان به موقع می‌تواند به شما کمک کند که نسبت به بدن خود اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید و هر دردی را که تجربه می‌کنید اصلاح کنید. اگر بعد از زایمان متوجه فاصله گرفتن عضلات شکم شدید، نگران نباشید. این مشکل به راحتی قابل درمان است. در این مقاله به بررسی علائم دیاستاز شکم و نحوه تشخیص فاصله گرفتن عضلات شکمی پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مطلب به شما کمک کرده و باعث افزایش آگاهی و کاهش نگرانی شما درمورد دیاستاز رکتوس شکمی شود.