علت زیاد شدن آب دور جنین چیست؟ 

پلی هیدرآمنیوس، یا افزایش غیرطبیعی مایع آمنیوتیک در دوران بارداری، یکی از شرایطی است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. مایع آمنیوتیک نقش حیاتی در حمایت از جنین، حفاظت از آن در برابر آسیب‌ها و کمک به توسعه مناسب اعضای بدن دارد. با این حال، شرایطی مانند دیابت بارداری، عفونت‌ها، بارداری دوقلویی، نقایص کروموزومی و اختلالات در بلع مایع آمنیوتیک می‌توانند منجر به افزایش حجم این مایع شوند. 
درک علل پلی هیدرآمنیوس نه تنها به بهبود مراقبت‌های پزشکی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از بروز عوارض جدی در دوران بارداری جلوگیری کند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این علل و تأثیرات آن‌ها خواهیم پرداخت. 

علل پلی هیدرآمنیوس

در اغلب موارد علت پلی هیدرآمنیوس مشخص نیست، به خصوص زمانی که مشکل خفیف باشد. پلی هیدرآمنیوس می‌تواند علل متنوع داشته باشد. برخی از علل رایج پلی هیدرآمنیوس شامل موارد زیر است:

دیابت بارداری

پلی هیدرآمنیوس در ۱۰ درصد مبتلایان به دیابت بارداری به خصوص در سه ماهه سوم بارداری، تشخیص داده می‌شود. دیابت بارداری به چند دلیل می‌تواند به افزایش مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس) منجر شود که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.  

۱. افزایش قند خون

وقتی مادر به دیابت مبتلا است، قند خون او بالا می‌رود. این افزایش قند خون می‌تواند به جنین منتقل شود و باعث افزایش تولید انسولین در جنین شود. انسولین اضافی می‌تواند باعث افزایش رشد، اندازه جنین و به دنبال آن تولید مایع آمنیوتیک شود. از طرفی جنین‌های بزرگ‌تر عموماً فعال‌تر هستند و این فعالیت ممکن است منجر به تولید بیش‎تر مایع آمنیوتیک شود.

۲. به هم خوردن تعادل مایعات

جنین به طور طبیعی مایع آمنیوتیک را می‌بلعد و سپس آن را دوباره به مایع آمنیوتیک باز می‌گرداند. در جنین‌های بزرگ‌تر یا جنین‌هایی که تحت تأثیر دیابت قرار دارند، ممکن است بلع مایع آمنیوتیک کاهش یابد، که این موضوع می‌تواند منجر به افزایش حجم مایع در رحم شود.

۳. مشکلات کلیوی

دیابت می‌تواند بر عملکرد کلیه‌های جنین تأثیر بگذارد. اگر کلیه‌ها به درستی کار نکنند، ممکن است جنین نتواند مایع آمنیوتیک را به درستی پردازش کند و این موضوع می‌تواند به افزایش مایع آمنیوتیک منجر شود. به همین دلیل در هر زمان از بارداری که پزشک افزایش مایع آمنیوتیک را تشخیص دهد، تست تحمل گلوگز انجام می‌دهد تا سطح قند خون را ارزیابی کند و اگر میزان قند خون بالا بود، باید درمان آغاز شود و اگر علت افزایش آب دور جنین، دیابت در بارداری باشد با شروع درمان میزان مایع کاهش پیدا می‌کند. 

عفونت مادر

برخی عفونت‌های ویروسی، مانند سیتومگالوویروس یا توکسوپلاسموز، می‌توانند بر روی سیستم‌های مختلف جنین تأثیر بگذارند. این عفونت‌ها ممکن است باعث مشکلاتی در بلع مایع آمنیوتیک توسط جنین شوند و در نتیجه، مایع اضافی در رحم جمع شود. عفونت‌های باکتریایی، مانند عفونت‌های ادراری یا عفونت‌های رحم، می‌توانند تأثیرات مشابهی داشته باشند. این عفونت‌ها ممکن است به افزایش فعالیت کلیه‌های جنین یا تغییر در تعادل مایع در بدن جنین منجر شوند که در نتیجه به افزایش مایع آمنیوتیک منجر می‌شود.

از طرفی عفونت می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش التهابی در بدن مادر شود. این واکنش ممکن است به تحریک تولید مایع آمنیوتیک منجر شود. در واقع، بدن سعی می‌کند با افزایش مایع آمنیوتیک، محیطی محافظ برای جنین ایجاد کند. همچنین عفونت ممکن است بر روی متابولیسم جنین تأثیر بگذارد و باعث افزایش تولید ادرار توسط جنین شود. این افزایش تولید ادرار می‌تواند به افزایش میزان مایع آمنیوتیک منجر شود.

بارداری دوقلویی

در بارداری‌های چندقلویی احتمال افزایش سطح مایع آمنیوتیک بالا است. در بارداری دوقلویی، هر جنین به طور جداگانه مایع آمنیوتیک خود را دارد. بنابراین، مجموع حجم مایع آمنیوتیک در یک بارداری دوقلو بیش‌تر از یک بارداری تک‌قلویی است. این افزایش حجم می‌تواند به راحتی منجر به پلی هیدرآمنیوس شود. همچنین بارداری دوقلویی ممکن است با عوارضی مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا همراه باشد. این شرایط می‌توانند تأثیرات مستقیمی بر روی میزان مایع آمنیوتیک داشته باشند.

سندرم قل به قل

سندروم قل به قل به معنای این است که مادر دارای بارداری دوقلویی به همراه یک جفت مشترک باشد، این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش مایع آمنیوتیک شود. در این مورد زمانی افزایش آب دور جنین اتفاق می‌افتد که یکی از قل‌ها خون بیشتری از جفت دریافت کند و مایعات بدنش بیش از حد زیاد شود. این قل سعی بر تخلیه مایعات اضافی از طریق افزایش تولید ادرار دارد که باعث افزایش مایع آمنیوتیک می‌شود. 

وجود اختلال در جنین

در موارد نادر به علت اختلال یا نقص در جنین، بلع مایع آمنیوتیک متوقف می‌شود یا تولید آن توسط جنین افزایش می‎‌یابد. این وضعیت در نهایت منجر به ایجاد پلی‌هيدرآمنيوس می‌شود. این حالت در موارد زیر ایجاد می‌شود:

• اختلالات دستگاه گوارش مانند آترزی (انسداد) مری و دوازدهه (منجر به عدم توانایی بلع مایع آمنیوتیک می‌شود) شکاف لب یا کام، 
• توده در گردن، 
• فیستول (شکاف) تراشه، 
• تنگی پیلور (دریچه‌ی خروجی معده) 
•  فتق دیافراگمی؛
• اختلال در کلیه‌ی جنین که منجر به افزایش تولید ادرار در دوران بارداری می‌شود، از جمله این اختلالات بروز سندرم بارتر (گروهی از بیماری‌های نادر که کلیه را تحت تأثیر قرار می‌دهند) و قبل از تولد است؛
• اختلالات عصبی مانند بروز آنانسفالی (عدم تکامل جمجمه) که منجر به آسیب رفلکس بلع می‌شود؛
• دیسپلازی (ناهنجاری) اسکلتی و یا کوتولگی که در این شرایط، حفره‌ی قفسه‌ی سینه به اندازه‌ی کافی بزرگ نمی‌شود که باعث ایجاد محدودیت در عملکرد نای و مری در جنین شود. در نتیجه جنین قادر به بلع مقدار مناسبی از مایع آمنیوتیک نیست.

نقایص کروموزومی

یک نقص کروموزومی مانند سندرم داون یا سندرم ادوارد می‎توانند منجر به افزیش مایع آمنیوتیک شوند. نقایص کروموزومی می‌توانند منجر به ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی در جنین شوند. به عنوان مثال، برخی از این ناهنجاری‌ها می‌توانند بر روی سیستم گوارش یا کلیه‌های جنین تأثیر بگذارند و باعث کاهش توانایی جنین در بلع مایع آمنیوتیک شوند. در نتیجه افزایش بیش از حد مایع آمنیوتیک بیانگر احتمال یکی از اختلالات ژنتیکی در جنین است؛ اگر شک به وجود هر نوع مشکل کروموزومی باشد آمنیوسنتز انجام می‎شود.

و در پایان…

پلی هیدرآمنیوس به افزایش غیرطبیعی مایع آمنیوتیک در دوران بارداری اطلاق می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی مانند دیابت بارداری، بارداری دوقلویی، نقایص کروموزومی، عفونت‌ها و اختلالات در بلع مایع آمنیوتیک ایجاد شود. پلی هیدرآمنیوس ممکن است منجر به عوارضی مانند زایمان زودرس، مشکلات تنفسی و افزایش خطر عفونت‌های رحمی شود. تشخیص این وضعیت معمولاً از طریق سونوگرافی، معاینه فیزیکی و آزمایشات خون انجام می‌شود. مدیریت پلی هیدرآمنیوس نیاز به نظارت پزشکی دارد و ممکن است شامل مراقبت‌های ویژه و در برخی موارد، مداخلات درمانی باشد. درک و شناسایی علل و عوارض این وضعیت برای حفظ سلامت مادر و جنین اهمیت دارد.